Polscy laureaci nagrody A. Nobla
Testament moj
Żyłem z wami, cierpiałem i płakałem z wami,
Nigdy mi, kto szlachetny, nie był obojętny,
Dziś was rzucam i dalej idę w cień - z duchami -
A jak gdyby tu szczęście było - idę smętny.
Nie zostawiłem tutaj żadnego dziedzica
Ani dla mojej lutni, ani dla imienia: -
Imię moje tak przeszło jako błyskawica
I będzie jak dźwięk pusty trwać przez pokolenia.
Lecz wy coście mnie znali, w podaniach przekażcie,
Żem dla ojczyzny sterał moje lata młode;
A póki okręt walczył siedziałem na maszcie,
A gdy tonął - z okrętem poszedłem pod wodę...
Ale kiedyś - o smętnych losach zadumany
Mojej biednej ojczyzny - przyzna kto szlachetny,
Że płaszcz na moim duchu był nie wyżebrany,
Lecz świetnościami dawnych moich przodków świetny.
Niech przyjaciele moi w nocy się zgromadzą
I biedne serce moje spalą w aloesie,
I tej, która mi dała to serce, oddadzą -
Tak się matkom wypłaca świat, gdy proch odniesie...
Niech przyjaciele moi siądą przy pucharze
I zapiją mój pogrzeb - oraz własną biedę:
Jeżeli będę duchem, to się im pokażę,
Jeśli Bóg [mię] uwolni od męki - nie przyjdę...
Lecz zaklinam - niech żywi nie tracą nadziei
I przed narodem niosą oświaty kaganiec;
A kiedy trzeba, na śmierć idą po kolei,
Jak kamienie przez Boga rzucane na szaniec!...
Co do mnie - ja zostawiam maleńką tu drużbę
Tych, co mogli pokochać serce moje dumne;
Znać, że srogą spełniłem, twardą bożą służbę
I zgodziłem się tu mieć - niepłakaną trumnę.
Kto drugi bez świata oklasków się zgodzi
Iść... taką obojętność, jak ja, mieć dla świata?
Być sternikiem duchami napełnionej łodzi,
I tak cicho odlecieć, jak duch, gdy odlata?
Jednak zostanie po mnie ta siła fatalna,
Co mi żywemu na nic... tylko czoło zdobi:
Lecz po śmierci was będzie gniotła niewidzialna,
Aż was, zjadacze chleba - w aniołów przerobi.
W Kaplicy Wieszczow na Wawelu tablica przypomina trzeciego z wielkich polskich poetow XIX wieku:
Cyprian Kamil Norwid (1821 – 1883 w Paryżu)
Przeważającą część swojego życia spędził za granicą, głownie w Paryżu, żyjąc w nędzy i utrzymując się z prac
dorywczych. Tworczość Norwida, trudna do zrozumienia dla jemu wspołczesnych, została zapomniana po jego
śmierci. Został odkryty ponownie dopiero na początku XX wieku.
„Bema pamięci żałobny rapsod” ("przysięgi złożonej ojcu aż po dziś dzień tak dotrzymałem")
odśpiewany przez Czesława Niemena stanowi kanon literatury polskiej. W Kaplicy Wieszczow złożono urnę z ziemią z
grobu (zbiorowego w Montmorency pod Paryżem) w ktorym pochowany jest Norwid.
Słowa Norwida: „Ojczyzna to wielki zbiorowy obowiązek” są tematem niezliczonych wypracowań w polskich
szkołach.
Maria Skłodowska-Curie,odkrywczyni 2 pierwiastkow: polonu i radu. Jedyna kobieta, ktora dwukrotnie
otrzymała Nagrodę Nobla w 1903 i w 1911, w dwoch rożnych dziedzinach naukowych fizyce i chemii.
100 lat po przyznaniu jej po raz drugi tego prestiżowego trofeum,
rok 2011 Sejm RP ogłosił Rokiem Marii Skłodowskiej-Curie.
Maria Skłodowska-Curie urodziła się w 1867 r. w Warszawie w domu przy ul. Freta, gdzie dziś znajduje się
poświęcone jej Muzeum.
W stolicy spędziła 19 pierwszych lat swojego życia. Poźniej podjęła studia na paryskiej Sorbonie. - Pochodziła z
rodziny, w ktorej kultywowano tradycje patriotyczne. Była osobą wszechstronnie uzdolnioną: znała pięć językow,
interesowała się socjologią, psychologią oraz naukami ścisłymi
Maria Skłodowska Curie jedyna dotąd dwukrotna laureatka nagrody Nobla: z fizyki i z chemii.
Jako fizyk i chemik pracowała nad promieniotworczością pierwiastkow i stała się prekursorem tej dziedziny nauki.
Przyczyniła się do powstania pracowni radiologicznej Warszawskiego Towarzystwa Naukowego, a poźniej Instytutu
Radowego w Warszawie. Była jedną z najpopularniejszych postaci świata naukowego. Otrzymała wiele nagrod i
wyrożnień. Była członkiem honorowym setek towarzystw naukowych oraz profesorem honorowym wielu wyższych
uczelni. Nagrodę Nobla w 1903 r. otrzymała wraz z mężem Piotrem Curie w dziedzinie fizyki za odkrycie polonu i
radu. Po raz drugi wręczono Nobla naszej rodaczce w 1911r. w dziedzinie chemii, za pracę nad chemicznymi i
fizycznymi właściwościami polonu i radu, oczyszczania i pomiaru aktywności pierwiastkow promieniotworczych.
Zmarła we Francji w 1934. W 1995 roku grob jej i męża, Pierre Curie, przeniesiono do paryskiego Panteonu.
Henryk Sienkiewicz(pisarz), nagroda Nobla w 1905
W 1905r. Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury dostał jeden z najpoczytniejszych powieściopisarzy i nowelistow
polskich drugiej połowy XIX wieku, Henryk Sienkiewicz (1846-1916). Wyrożniono go za całość tworczości.
Docenione zostały jego powieści tłumaczone na wiele językow świata. W Polsce olbrzymi autorytet społeczny zjednały
mu zwłaszcza powieści historyczne o silnych tendencjach patriotycznych. W Trylogii przedstawił barwny obraz życia i
wydarzeń dziejowych w XVII-wiecznej Polsce, w „Krzyżakach” - za czasow Władysława II Jagiełły. Pisał dla Polakow
w czasie zaborow powieści historyczne o wspanialej Polsce: „ku pokrzepieniu serc”. Dla młodzieży napisał „W
pustyni i w puszczy”. „Quo vadis” jest z kolei wizją upadku imperium rzymskiego za czasow Nerona. Powieść została
zekranizowana w Hollywood jako łatwiejsza do zrozumienia dla nie-polskiej publiczności. Pochowany w Katedrze
Świętego Jana na Starym Mieście w Warszawie.
Władysław Reymont(pisarz), nagroda literacka Nobla w 1924
Drugą Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury i czwartą dla Polaka dostał w 1924 roku pisarz Władysław Reymont
(1867-1925). Otrzymał ją za powieść "Chłopi" ukazującą wszechstronny i wierny obraz wsi polskiej ujęty w ramy
czterech por roku. Reymont oceniany jest jako powieściopisarz i nowelista dysponujący bezpośrednią i rozległą
znajomością życia rożnorodnych środowisk społecznych. Obok „Chłopow” jego najbardziej znane utwory to "Ziemia
obiecana", "Komediantka" oraz zbiory nowel "Spotkanie", "Z pamiętnika". Pochowany w Alei Zasłużonych na
Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, a serce wmurowano w filarze kościoła Św. Krzyża w Warszawie na
Krakowskim Przedmieściu.
Czesław Miłosz(poeta), nagroda literacka Nobla w 1980
Urodzony na Litwie w 1911 roku, Czesław Miłosz był przed II wojna światową. młodym ale znanym poetą.
Kilka lat po wojnie Czesław Miłosz pracował w dyplomacji nowych władz komunistycznych (w Nowym Jorku,
Paryżu). W związku z sytuacja polityczną w kraju podjął decyzję o wyjeździe z Polski na stałe.
Nagrodę Nobla przyznano Polakowi za „wybitne wartości humanistyczne całokształtu tworczości poetyckiej”.
W Polsce, w 1980 roku po wyborze Jana Pawła II na papieża, był to kolejny szok dla komunistow:
większość dorobku Miłosza powstała poza granicami naszego kraju. A sam poeta był jako zdrajca zakazany w Polsce.
Do 1980 roku utworow Milosza w Polsce nie drukowano. Był wydawany jedynie na emigracji.
W dorobku Miłosza znajdziemy poezję, eseistykę, prozę powieściową i przekłady. Jest autorem m.in. tomow
poetyckich "Trzy zimy", " "Świat", "Poema naiwne". Pod koniec życia, już w czasie III Rzeczpospolitej poeta wrocił
do kraju. Pochowany w Krypcie Zasłużonych na Skałce w Krakowie.
Lech Wałęsanagroda pokojowa Nobla w 1983
Trzy lata po uzyskaniu nagrody Nobla przez Miłosza, po delegalizacji pierwszej Solidarności, po 13 grudnia 1981, za
wybitny wkład w propagowanie i utrzymanie pokoju na świecie, Nagrodą Nobla uhonorowano Lecha Wałęsę (ur.
1943) - polityka, działacza związkowego, wspołzałożyciela Wolnych Związkow Zawodowych Wybrzeża i
Tymczasowej Rady NSZZ "Solidarność".
Zasłynął pokojowymi działaniami na rzecz demokracji m.in. poprzez dialog z komunistycznym rządem dla
rozładowania społecznego napięcia. Swoim uporem zapoczątkował zmiany, ktore potem lawinowo objęły inne kraje
Europy Wschodniej i spowodowały bezkrwawy rozpad radzieckiego imperium. Kiedy w 1983 roku Lech Wałęsa
otrzymał pokojową Nagrodę Nobla, władze nie zgodziły się na jego wyjazd po odbior nagrody. W Sztokholmie
reprezentowała go żona Danuta z synem. Sam Wałęsa nie starał się o wyjazd. Zdawał sobie sprawę, że gdyby opuścił
Polskę władze ludowe nie wpuściłyby go z powrotem.
Po przemianach 1989 roku Lech Walesa został pierwszym wybranym w powszechnych wyborach Prezydentem III
Rzeczpospolitej. Lech Walesa mieszka w Gdańsku.
Wisława Szymborska(poetka), literacka nagroda Nobla w 1996
Rok 1996 okazał się ponownie wielkim świętem literatury i kultury polskiej. Krolewska Akademia przyznała Nagrodę
Nobla Wisławie Szymborskiej (ur. 1923) za całokształt tworczości poetyckiej. Tworczość Szymborskiej oceniono jako
mistrzostwo artystyczne nawiązujące do doświadczeń poezji XX wieku oraz tradycji humanistycznej. Cechuje ją
precyzja słowa, posługiwanie się ironiąi paradoksem, przetworzone poetycko treści filozoficzne. Wydała m.in.
tomy poezji: "Dlatego żyjemy", "Pytania zadawane sobie. Poezje", "Ludzie na moście", "Koniec i początek"
Słynni wspołcześni Polacy
Jan Paweł II– Karol Wojtyła (1920-2005) papież, głowa Kościoła Katolickiego z Polski.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Pawe%C5%82_II
Najbardziej rozpoznawany na świecie Polak urodził się w Wadowicach (niedaleko Krakowa) jako Karol
Jozef Wojtyła.
W 1978 roku został wybrany Papieżem, głową Kościoła Katolickiego, stając się tym samym pierwszym papieżem
spoza Włoch od 445 lat.
Okres jego pontyfikatu charakteryzuje się zmianą międzynarodowego wizerunku Stolicy Apostolskiej.
To za pontyfikatu Jana Pawła II zaczęto wystawiać na placu w Watykanie wielka choinkę.
Wiele uwagi poświęcił także dialogowi z przedstawicielami innych wyznań (jako pierwszy papież złożył wizytę w
synagodze w Rzymie)
Odbył bardzo wiele pielgrzymek zagranicznych, ktore zawsze przyciągały tysiące wiernych. Zwłaszcza pierwsza
pielgrzymka do Polski, 2-10 czerwca, do komunistycznej jeszcze Polski była przełomem w Środkowej Europie. Na
placach Warszawy i Krakowa (na krakowskich Błoniach: ponad 2 miliony wiernych) zebrały się pierwszy raz od końca
II wojny światowej milionowe rzesze wiernych w godności i całkowitym odrzuceniu ideologii komunistycznej. Słowa
Papieża na Placu Zwycięstwa „Niech zstąpi Duch twoj. I odnowi oblicze Ziemi.” i dodane przez Papieża: „Tej Ziemi”
były w tej części Europy detonatorem zmian. Po tych słowach Polska przestała być krajem komunistycznym.
http://www.youtube.com/watch?v=fySWW0d0rfc
W Polsce panuje powszechne przekonanie, że odnowa społeczeństwa i upadek systemu komunistycznego, przez ruch
„Solidarności”, były możliwe tylko dzięki roli „odnowiciela” jaką odegrał w społeczeństwie polskim Jan Paweł II.
J.P. II zmarł w roku 2005, w kwietniu w Watykanie.
1 maja 2011 beatyfikowany w Watykanie: wyniesiony na ołtarze, ogłoszony błogosławionym. Święto 22 października w
rocznice inauguracji pontyfikatu.
Jozef Piłsudski– Naczelnik Państwa Polskiego po I wojnie światowej. Tytuł Naczelnika Państwa Polskiego sięga
swoim rodowodem do czasow insurekcji kościuszkowskiej: Tadeusz Kościuszko rownież był Naczelnikiem. Jozef
Piłsudski nigdy nie stawał do wyborow więc nie był Prezydentem RP. Był Marszałkiem Wojska Polskiego.
Niewątpliwie pierwszoplanowa postać polskiej historii. Przynajmniej dwukrotnie jego poczynania wpłynęły na losy
całej społeczności europejskiej: w listopadzie 1918 roku oraz latem 1920 roku (1918 – odzyskanie niepodległości przez
Polskę, 1920 – powstrzymanie ekspansji bolszewickiej na Zachod Europy).
Pomnik Piłsudskiego w Warszawie na centralnym Placu Marszałka Piłsudskiego, na wprost Grobu Nieznanego
Żołnierza jest znakiem, jak Polacy widzą rolę Piłsudskiego w swojej historii. Urodził się na Litwie a zmarł w 1935
roku w Warszawie. Pochowany został na Wawelu a serce złożono na cmentarzu Rossa, w Wilnie w grobie jego Matki.
„Matka i serce syna”.
Generał Władysław Sikorski -premier rządu RP na Uchodźstwie i Wodz Naczelny od 1939 –do lipca 1943. Zginął w
katastrofie lotniczej 4 lipca 1943 w Gibraltarze wracając z inspekcji wojsk generała Andersa. Był symbolem jedności
Polakow w dniach proby. Pochowany na Wawelu.
General „Grot” Stefan Roweckiod 30 czerwca 1940 był dowodcą Sił Zbrojnych w Kraju: komendantem głownym
najpierw Związku Walki Zbrojnej a od 14 lutego 1942 komendantem głownym Armii Krajowej. Armia Krajowa
powstała z połączenia wszystkich formacji zbrojnych podziemia polskiego uznających Rząd Polski na Uchodźstwie w
Londynie. Aresztowany przez Niemcow 30 czerwca 1943, w Warszawie. Zamordowany w obozie koncentracyjnym
Sachsenhausen w pierwszych dniach sierpnia 1944.
General Władysław AndersNaczelny Wodz Polskich Sił Zbrojnych w latach 1944-1945. Dowodzony przez Generała
Andersa II Korpus, stoczył zwycięskie bitwy z Niemcami w 1944 roku we Włoszech: bitwa o Monte Cassino. Po
wojnie pozostał na emigracji i był dla Polakow w kraju Dowodcą, ktory miał wyzwolić Polskę od reżimu
komunistycznego. Polacy czekali gdy przyjedzie na białym koniu do Polski. Wolnej Polski nie doczekał. Zmarł w
Anglii. Pochowany został, zgodnie z jego wolą wśrod swoich żołnierzy na Polskim Cmentarzu Wojennym pod Monte
Cassino, we Włoszech.
Prymas Kardynał Stefan Wyszyński(1948-1981) -zwierzchnik Kościoła Katolickiego w Polsce w
najtrudniejszych latach Polski komunistycznej. Więziony w latach pięćdziesiątych (wrzesień 1953 – październik 1956).
Przeszedł do historii jako „Prymas Tysiąclecia”. Pochowany w Katedrze Świętego Jana na Starym Mieście w
Warszawie.
Ksiądz Jerzy Popiełuszko (ur. 1947 w Okopach, wojewodztwo podlaskie, 45 kilometrow na zachod od Grodna. Zm.
19 października 1984 we Włocławku) – ksiądz rzymskokatolicki, kapelan warszawskiej "Solidarności", zamordowany
przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa, błogosławiony Kościoła katolickiego. Ogłoszenie błogosławionym
odbyło się 6 czerwca 2010 w Warszawie na placu Piłsudskiego.
W stanie wojennym w kościele św. Stanisława Kostki organizował „Msze za Ojczyznę”, na ktore przybywały tysiące
wiernych. Niezłomnością i odwagą a także wsparciem dla prześladowanych robotnikow i działaczy związkowych
przez władze PRL podczas stanu wojennego zyskał autorytet, szerokie poparcie społeczne i popularność w całej
Polsce. Działalność ks. Jerzego Popiełuszki owczesne władze PRL uznały za krytykę i sprzeciw wobec systemu
komunistycznego. Pochowany na terenie kościoła parafialnego św. Stanisława Kostki w Warszawie, na Żoliborzu.
Tadeusz Mazowiecki- pierwszy niekomunistyczny premier Rządu III RP, powołany w roku 1989. Działacz katolicki
w PRL-u. Uczestnik przemian rozpoczętych przez „Solidarność”.
Jerzy Buzek- pierwszy polski przewodniczący Parlamentu Europejskiego. Działacz związku zawodowego
„Solidarność” na Śląsku. Premier Rządu RP 1997-2001. Urodził się na Śląsku Cieszyńskim (obecnie miejsce urodzenia
w Czechach).
Rozdział 6. Polska i Grodno
Polacy związani z Grodnem
Krol Stefan Batory: przez wielu historykow uważany jest za jednego z najwybitniejszych polskich krolow
elekcyjnych. Wprawdzie nie był Polakiem, ale był Krolem Polski.
W wolnej elekcji, wybrano na krolową corkę Zygmunta I Starego, Anne Jagiellonkę, wraz z nakazem by
poślubiła Stefan Batorego. I w ten sposob Batory został Krolem potężnego państwa.
Sam Krol Stefan Batory urodził się 27 września 1533 na Węgrzech, w Szilagysomlyo, zm. 12 grudnia 1586 w Grodnie
. Książę siedmiogrodzki od 1571, krol Polski i wielki książę litewski od 1576, po ślubie (w tym samym roku) z Anną
Jagiellonką, corką Zygmunta I Starego.
Stefan Batory zrobił z Grodna niemal stolicę kraju, bo przez długi czas było ono centrum życia politycznego i bazą
wypadową podczas wojen z Moskwą.
Krol Batory rozpoczął budowę kościoła farnego, dziś katedra. Chciał być tu pochowany. Niestety gdy krol
umarł na Starym Zamku w Grodnie, kościoł był nie dokończony i pogrzebano Stefana Batorego na Wawelu.
Elżbieta Orzeszkowapisarka nurtu pozytywizmu. Urodzona 6 czerwca 1841 roku w Miłkowszczyźnie koło
Skidla w powiecie grodzieńskim. W Grodnie żyła 40 lat (1870-1910) i tu tworzyła. Głęboko związana z
miastem.
Biało-niebieski dworek (domek na ulicy Orzeszko w Grodnie) w ktorym mieszkała Eliza Orzeszkowa. nie jest
oryginalny, to rekonstrukcja z 1979 r. - XIX-wieczny dom pisarki został rozebrany po II wojnie światowej. Od 2001 r.
działa tu niewielkie muzeum. W dwoch pokojach można obejrzeć drugie wydanie "Nad Niemnem" (1891 r.), kilka
obrazow, listow, zdjęć, biurko i zielniki własnoręcznie wykonane przez Orzeszkową.
Zmarła 18 maja 1910 w Grodnie i w Grodnie na cmentarzu pobernardyńskim jest jej grob. Pogrzeb pisarki był wielką
manifestacja polskości miasta.
Stanisław August Poniatowski: w Grodno abdykował 25 listopada 1795, na korzyść Carycy Katarzyny II ostatni Krol
Rzeczpospolitej. W Grodnie, na Nowym Zamku spędził ostatnie dwa lata w Rzeczpospolitej przed rozstaniem się z Polską i
wyjazdem do Petersburga.
Ludwik ZamenhofЛю. двік Ла.зар Замэнго.ф, или Лазарь Маркович Заменгоф
Tworca języka esperanto (ostateczna wersja języka w 1885). Ludwik Zamenhof mieszkał rownież w Grodno w roku
1893. Działał w Stowarzyszeniu Lekarzy Guberni Grodzieńskiej. Był sędzią w sadzie miejskim Grodno.
Wspólna historia Polski i Grodno
1) Z Grodnem związani są liczni krolowie Polski, ktorzy byli rownocześnie Wielkimi Księciami Litewskimi. Dla
Polakow byli oni Krolami polski i ich związki z Grodnem są przykładem związkow Grodna z Polską. Lecz z krolow
nie tylko Jagiellonowie związani są z Grodnem.
W Grodnie przebywał bardzo często polując w okolicznych puszczach krol Władysław Jagiełło, pierwszy krol z
dynastii Jagiellonow.
Od czasow krola Jagiełły rola Grodna rosła do "trzeciej" stolicy Rzeczpospolitej, obok Krakowa i Wilna.
Krol Kazimierz Jagiellończykprzebywał w Grodnie gdy polska delegacja w poselstwie zaproponowała mu
tron krakowski.
W 1444 r. Krol rozszerzył prawa miejskie: magdeburskie Grodna: miasto otrzymało herb: jeleń świętego Huberta z
krzyżem miedzy rogami, chorągiew, samorząd miejski. Rade miejska kierowało na zmianę dwoch burmistrzow:
katolicki i prawosławny.
Krol Kazimierz Jagiellończyk bardzo lubił Grodno i zmarł w Grodnie, 1492 r. na Starym Zamku.
W Grodnie zmarł drugi syn Krola Kazimierza Jagiellończyka, święty(rownież) Kazimierz, na Starym Zamku, w 1484
roku. Umarł mając 26 lat. W 1602 roku został ogłoszony świętym i Patronem Rzeczypospolitej Obojga Narodow.(=
Krolestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego). Do dzisiaj Święty Kazimierz pozostaje Patronem Litwy.
Święto Kuziaki na dzień Świętego Kazimierza (4 marca) było zakazane w czasach sowieckich, dziś znowu jest świętowane.
Jeden z pierwszych kroli elekcyjnych (drugi), Stefan Batoryspędził w Grodnie 10 lat.
Krol Stefan Batory: przez wielu historykow uważany jest za jednego z najwybitniejszych polskich krolow elekcyjnych.
Urodził się 27 września 1533 na Węgrzech, zmarł 12 grudnia 1586 w Grodnie.
Książę siedmiogrodzki od 1571, krol Polski i wielki książę litewski od 1576, po ślubie (w tym samym roku) z Anną
Jagiellonką, corką Zygmunta I Starego.
Stefan Batory zrobił z Grodna niemal stolicę kraju, bo przez długi czas było ono centrum życia politycznego
i bazą wypadową podczas wojen z Moskwą.
Krol Batory rozpoczął budowę kościoła farnego, dziś katedra. Chciał być w Grodno pochowany. Niestety gdy krol
umarł, kościoł był nie dokończony i pogrzebano Stefana Batorego na Wawelu.
Stefan Batory zmarł w Grodnie w 1586, na Starym Zamku (dolnym) (tym z XIV wieku, zburzonym podczas najazdu
szwedzkiego).
Konstytucja sejmowa z 1673 r wyznaczyła Grodno na miejsce co trzeciego sejmu walnego Rzeczpospolitej, przez co
w Grodno rezydencje i pałace posiadało wielu magnatow Rzeczpospolitej.
Na potrzebę obrad sejmowych Krol August IISas w 1734 roku rozpoczął budowę nowego Zamku krolewskiego na terenie
starego „batorowego” Starego Zamku (dolnego). W Grodnie we wrześniu 1705 roku krol August II spotykał się ze swoim
sojusznikiem carem Rosji Piotrem I.
2) W Grodnie Sejm Rzeczpospolitej przyjmował najtragiczniejsze decyzje. Na „Nowym Zamku” obradował „Sejm
Niemy”w listopadzie 1793 ktory został zmuszony do przyjęcia II Rozbioru Rzeczpospolitej. Sejm zniosł wszystkie
reformy Sejmu Czteroletniego (Wielkiego) łącznie z Konstytucją 3 Maja. Sejm Grodzieński 1793 utworzył
wojewodztwo grodzieńskie. Nie zostało ono do końca sformowane, bo w rok poźniej wybuchło powstanie
kościuszkowskie.
Wspomniany już Krol Stanisław August Poniatowskipodpisał w Grodnie, na Nowym Zamku, abdykację,
25 listopada 1795, na korzyść Carycy Katarzyny.
Abdykacja króla w Grodnie zakończyła historię I Rzeczpospolitej Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego.
3) Obrona Grodna we wrześniu 20 – 22, 1939roku przed wkraczającymi do miasta wojskami
sowieckimi była głowną bitwą polsko-sowiecką w kompanii wrześniowej 1939.
Tablica na Grobie Nieznanego
Żołnierza w Warszawie
Bohaterska postawa ludności cywilnej, tragiczny los obrońcow z symbolem tej
obrony: Tadkiem Jasińskim przywiązanym do nacierającego czołgu sowieckiego jako
tarcza są znane w Polsce. Często z obrona Grodna porownywana jest z obroną
Głogowa w wojnie z Niemcami za czasow krola Bolesława Krzywoustego gdy do
machinerii wojennej Niemcy przywiązali polskich zakładnikow.
Rolę obrony Grodna w świadomości historycznej Polakow obrazuje fakt, że na
Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie, obrona ta jest uwieczniona tablicą a
umieszcza się tam Tablice z najważniejszymi w dziejach Polski bitwami.
4)Grodno jest centrum zamieszkania jednego z najliczniejszych skupisk polskich poza granicami Polski.
Trochę dlatego do dzisiaj w Kościołach katolickich miasta większość mszy odprawianych jest po polsku.
Tu siedzibę ma Związek Polakow na Białorusi.
Z Grodzieńszczyzny pochodził i wyjechał do Polski (urodzony w Wasiliszkach), jeden z najbardziej emblematycznych
piosenkarzy Polski powojennej, Czesław Niemen(prawdziwe nazwisko Czesław Wydrzycki). Zanim z rodzicami w
roku 1958 wyjechał do Polski, uczył się w Grodno w latach 1954-1958 w Muzyczno-pedagogicznym Liceum,
(Гродненскoe музыкально-педагогическое училище) w klasie domry. Liceum nie skończył. Opuścił przed
wyjazdem do Polski.
Czesław Niemen do końca życia odmieniał swoje nazwisko z białoruska: Нёман (Niemen) i Нёманa (Niemena) (po
polsku poprawnie "Niemna"), i Нёманam (Niemanem) (po polsku poprawnie "Niemnem") i wymagał w Polsce tej
odmiany swojego pseudonimu. Odmiana ta używana jest i dziś, po śmierci artysty.
A cmentarz katolicki, pobernardyński, jest jednym z trzech głownych cmentarzy polskich za wschodnią
granicą Polski, po cmentarzach we Lwowie (cmentarz Łyczakowski) i Wilnie (Rossa, Antokol i
Bernardyński).
Plan cmentarza: http://forum.grodno.net/index.php?topic=64838.msg3929705#msg3929705
5) Z Grodnem związany jest jeden z najbardziej znanych świętych polskich: Święty Maksymilian Kolbe. Mieszkał w
Grodno od 1922 do 1927. Św. Maksymilian Kolbe duszpasterzował w Kościele p.w. MB Anielskiej w zaniemeńskiej
części miasta.
Święty Maksymilian Kolbe w styczniu 1922 roku zaczął wydawać w Krakowie Rycerza Niepokalanej. Przełożeni
jednak w obawie, że o. Kolbe zadłuży klasztor, w końcu 1922 wysłali go do Grodna, gdzie Święty założył zaraz
drukarnię. W Grodno pracował nad dziełem, ktore uważał za program swojego życia.
I to w Grodno owoce okazały się w całej pełni: w 1927 roku "Rycerz Niepokalanej" wychodził już w nakładzie 70 000
egzemplarzy.
Już w 1927, ze względu na wagę "Rycerza Niepokalanej" Święty Maksymilian Kolbe przeniosł redakcję do
Niepokalanowa, kolo Warszawy. W 1938 roku "Rycerz Niepokalanej" był wydawany w nakładzie 1 milionowym co
stawiało go wśrod głownych periodykow polskich.
Maksymilian Kolbe zginał w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu oddając swoje życie za wspołwięźnia.
Rozdział 7. Egzamin na Kartę Polaka
Rozmowa z pracownikiem Konsulatu RP prowadzona jest po polsku.
Podręczniki do nauki języka polskiego w internecie
Najbardziej znany podręcznik w internecie to „Польский язык. Учебник.” Д. Василевская, С. Кароляк
http://babylonians.narod.ru/polish/textbooks.html format DjVu 10,5 Mb
http://in-yaz-book.ru/polsk/polsk-uch.html format pdf 10 Mb
inne źrodła:
http://www.polska.ru/jezyk/
http://www.dostupnovsem.com/foreign-lang/drugie/585-polskijj-s-nulja-audio-kurs-polskogo-jazyka.html
http://www.twirpx.com/files/languages/polish/
Wezwani po nazwisku, wchodząc do biura na Rozmowę nie zapomnijcie przedstawić się:
Dzień dobry ! Tak to ja: Jan (Ivan) Buraczewski. Eugeniusz (Zhenija). Tomasz. Aleksander (można: Olek)
Jeśli wchodzimy bez wymienienia nazwiska (może paść pytanie: Pani nazwisko ? Pana godność ?)
Dzień dobry! Moje nazwisko Anna Buraczewska. Tatjana. Alina (Alyona). Ewa. Małgorzata (Margarita). Krystyna.
Osoba Prowadząca Rozmowę najczęściej kompletuje w czasie Rozmowy wasze dokumenty. Będzie prosiła o kolejne
oryginały i kopie. Należy przygotować przyniesione dokumenty.
Starajmy się nie mowić i odpowiadać na pytania ani zbyt powoli ani zbyt szybko. Osoba prowadząca rozmowę może
prosić o powtarzanie, co jest najczęściej sygnałem, że mowimy źle.
W poniższym tekście zamaż czarnym ołówkiem niepasujące zdania, dopasuj jeśli trzeba wersje z nawiasów i powtarzaj na
głos zachowany tekst tak by nikt nie poznał że nie jesteś prosto z Warszawy. Przyda się w życiu. I Powodzenia)
Rozmowa najczęściej zacznie się od:
1. „Proszę się przedstawić”
Nazywam się Jan Kochanowski. Nazywam się Krystyna Chodźko.
Mam dwadzieścia trzy lata (osiemnaście lat) (dwadzieścia lat) (dwadzieścia jeden lat) (dwadzieścia dwa
lata) (dwadzieścia sześc lat) (dwadzieścia siedem lat) (trzydzieści cztery lata) (czterdzieści jeden lat).
Urodziłem się (urodziłam się) w Grodnie (w Lidzie) (w Skidelu) (w Mostach). Tam zacząłem (-łam)
chodzić do szkoły. Skończyłem (skończyłam) Szkołę Podstawową numer trzydzieści osiem (28) (12) w
Grodnie. Gdy chodziłem (-łam) do szkoły podstawowej należałem (-łam) do grupy ministrantow w mojej
parafii. (Potem) Chodziłem do Liceum numer 1 w Grodnie. Po ukończeniu szkoły średniej podjąłem
prace. (Pracuję od ukończenia szkoły średniej). (Obecnie) mieszkam w Wołkowysku. Mieszkam (od
czterech lat) w Szczucinie. Mieszkam (u rodzicow) w Raduniu. Po szkole średniej rozpocząłem studia na
Uniwersytecie. (Po ukończeniu szkoły uczyłem się (studiowałem, studiowałam) na Uniwersytecie) (w
Grodnie) na wydziale Ekonomicznym, kierunek „Handel”. (na Wydziale matematycznym, kierunek
„Analiza”) (na Uniwersytecie Medycznym (Lekarskim)) (na Wydziale Językow Obcych, kierunek język
niemiecki). Na Uniwersytecie Rolniczym (Agronomicznym). Na Wydziale Technicznym, kierunek „Maszyny
rolnicze”.Uczę się w Brześciu na Uniwersytecie Technicznym. W Mińsku na Uniwersytecie Ekonomicznym.
Uczę się w Mińsku w „Konserwatorium Muzycznym”. W klasie fortepianu. Studiuje na (drugim) (trzecim)
(czwartym) (ostatnim) roku. Teraz jestem na Praktyce. Nie wiem gdzie zostanę skierowany po studiach.
(Cały czas jeszcze) studiuję zaocznie i pracuję. Dorabiam na swoje studia (na swoje utrzymanie).
Gram w zespole muzycznym. Należę do organizacji „Młodzi przyrodnicy” na moim Wydziale. Należę do
Zrzeszenia filatelistow. Występuje w zespole KWN na moim Wydziale. W czasie wakacji dorabiam jako
kasjerka w sklepie (pomagam rodzicom (dziadkom) na gospodarstwie). Rodzice posiadają (małą) działkę
na ktorej uprawiają warzywa.
Od trzech lat ...pracuję w banku „Bielarusbank” jako kasjerka. Pracuję na Poczcie w Szczucinie jako
listonosz. Pracuję w zakładach azotowych „Azot” w Grodnie jako spawacz. Jako inżynier chemik. Jako
sprzątaczka. Pracuję jako księgowa w prywatnej firmie turystycznej. Jestem taksowkarzem. Pracuje na
zlecenia. Pracuję jako kierowca ciężarowek w zakładach „Chimwołokno”. Moj zakład pracy znajduje się
na ulicy Dzierżyńskiego w Brzostowicy Wielkiej. Dyrekcja mojego zakładu pracy mieści się na ulicy
Gorkiego. Prowadzę własną firmę handlową w Lidzie. Jestem nauczycielem. matematyki. historii.
przyrody. w szkole podstawowej. w szkole średniej. w przedszkolu. Jestem wychowawcą w Domu
Dziecka. Jestem ochroniarzem w supermarkecie „Almi”. Pracuję jako sklepowa w sklepie 'Niemen” w
Wołkowysku. Pracuję w sowchozie „Czerwona Gwiazda” (we wsi Tarnowo) jako elektryk. Jako technik –
mechanik. Jako weterynarz. Jako traktorzysta. Jako operator maszyn rolniczych.
Jeszcze się nie pobrałem. (Jeszcze się) nie ożeniłem. (Do dziś) nie pobrałam się (nie wyszłam za mąż).
Przed trzema laty pobrałam się z moim mężem: Andrzejem. Od roku mieszkam z moją narzeczoną. W
mieszkaniu moich teściow. Pobierzemy się na wiosnę (w lecie). Gdy skończymy studia.
Jestem zamężna (jestem żonaty) od dwoch lat ale dzieci jeszcze nie mamy. Planujemy dzieci gdy
dostaniemy własne mieszkanie (gdy mąż wroci z wojska) (gdy trochę się dorobimy). Mamy już własne
mieszkanie (od trzech miesięcy). Jestem na urlopie macierzyńskim (można powiedzieć „na urlopie
wychowawczym” jeśli szczęśliwa mama jest już kilka miesięcy po porodzie). Do listopada dwu tysiąc
jedenastego roku. Do marca przyszłego roku. Do jesieni. Do początku września. Do końca października.
Mamy dwoje dzieci (jedno dziecko): synka i coreczkę (dwoch synow: Jana i Piotra) (trzy corki: Olgę,
Marię i Annę) (mamy jednego syna: Konstantego) (mamy jedną corkę: Eugenię). Najmłodsza corka ma
dwa (trzy) latka. Najstarszy syn ma piec lat. Dzieci chodzą do przedszkola a opiekuje się nimi głownie
Babcia. Ja spędzam z dziećmi letnie wakacje. Dzieci chodzą już do szkoły podstawowej (do przedszkola).
Chcę by poszły na studia. Chce by się uczyły.
Niestety rozwiodłam się z moim pierwszym mężem. Mąż wyjechał do Mińska i niestety rzadko się
widujemy.
Moi rodzice już nie pracują. (pracują cały czas: tata jest technikiem – chemikiem a mama księgową).
Moj, świętej pamięci Ojciec zmarł przed sześciu laty. Mamy niestety nie znałem. Zmarła gdy byłem mały.
Moi rodzice są rozwiedzeni. Moj Tata wyjechał pracować do Rosji. Mama mieszka ze swoimi rodzicami.
Mam dwoch braci. Andrzeja i Wacława (i) (jedną siostrę) (dwie siostry). Jestem jedynakiem
(jedynaczką).
Moi dziadkowie mieszkają w Skidelu (od skończenia II wojny światowej) (od zawsze). Obydwoje moi
rodzice są Polakami.
To rodzice mojego taty (mojej mamy) są Polakami. Moja mama jest z pochodzenia Ormianką (Rosjanką).
Moja Mama jest Litwinką. To od strony mojej mamy rodzina jest polska. Moj tata jest Białorusinem
(Gruzinem) (Ukraińcem). Na drugi dzień Świąt Bożego Narodzenia zawsze jeździmy do Babci, do
Szczucina. Wtedy spotyka się tam cała nasza rodzina. Na Wszystkich Świętych, 1 listopada z Babcia
chodzę na grob dziadka w Wołkowysku.
W Polsce, w Gdańsku, (we Wrocławiu) mieszka moja Ciocia. (Moj wujek (brat mamy)). (Moj stryjek (brat
ojca)).
W Polsce, w Legnicy, mieszkają moi kuzyni: synowie brata mojego taty (w Ełku) (niedaleko Szczecina).
Niedaleko Elbląga mieszka siostra mojej Mamy. Moj brat studiuje w Poznaniu na Politechnice (na
Uniwersytecie). Moja narzeczona studiuje w Lublinie na dziennikarstwie (na Wydziale Nauk
Politycznych). Na Wydziale Historii Sztuki.
Niedaleko Białegostoku, w Białej Podlaskiej mieszka rodzina mojej Mamy. Bardzo często przyjeżdżają do
nas w odwiedziny do Grodna. Byli kilka razy u nas. Ale ostatnio przyjeżdżają coraz rzadziej. Przyjeżdżają
do nas co roku.
Moj stryjek mieszkał w Polsce, w Pile. Jeździłem tam kilka razy. Niestety nigdy tam nie mogłem
pojechać.
Moj Dziadek, tata mojej mamy (moja Babcia, mama mojego taty) mieszka niedaleko Legnicy, na Śląsku.
Pojechali tam po II wojnie światowej. Wyjechali z Białorusi w tysiąc dziewięćset pięćdziesiątym osmym
roku. (w tysiąc dziewięćset czterdziestym osmym roku) (na początku lat dziewięćdziesiątych) (przed
kilku laty).
Lubię grać w szachy (na gitarze) (chodzić do kina). Bardzo lubię filmy przygodowe (fantastyczne)
(horrory). Dawniej (zawsze) chętnie uprawiałem sport: grałem w piłkę nożną (w siatkowkę) (w hokeja).
Pływałem. Chodzę z kolegami na mecze „Niemen”. Chciałbym czasem pojechać do Białegostoku oglądnąć
mecz „Jagiellonii” (do Poznania oglądnąć mecz „Lecha”). Na wakacje (urlop) wyjeżdżam chętnie nad
morze (Czarne): na Krym (na Ukrainę). W zeszłym roku (w tym roku) (dwa lata temu) pojechałem na
narty w Karpaty ukraińskie. Chętnie chodzę łowić ryby. Najczęściej jadę sam. Często jadę z kolegami.
Dawniej miałam czas dla siebie. Teraz zajmuje się po pracy (po wykładach) moim domem (tyloma
sprawami), że nigdy nie mam czasu. Gdybym miała wolny czas wyszywałabym krzyżykiem (chodziłabym
na basen) 'chodziłabym częściej do teatru). Nie lubię głośnej muzyki. (Ale) chętnie pojechałabym
(pojechałbym) na koncert znanych zespołow żeby zobaczyć Madonnę czy Lady Gaga (Fifty Cents).
Słucham chętnie muzyki poważnej. Lubię Mozarta „Marsz Turecki” (i symfonie Beethovena). Chopina
(Etiudę Rewolucyjną).
2. „Dlaczego uważa się Pan (Pani) za Polaka (za Polkę)?”
Uważam się za Polaka (za Polkę) bo:
w naszym domu zawsze dziadkowie nam to przypominali. Mowili o tym pokazując nam zdjęcia. Stryjek z
Polski uczył nas wierszyka: „Kto ty jesteś -Polak mały. Jaki znak twoj - Orzeł Biały. Gdzie ty mieszkasz
-między swemi. W jakim kraju – w polskiej ziemi. Czym ta ziemia – ma ojczyzną”.
Moj Tata zawsze mowił mi, (moi rodzice zawsze powtarzali,) że jestem Polakiem.
Na głownej ścianie (w domu rodzicow) (u babci) wisiał obrazek Matki Boskiej Częstochowskiej.
Rodzice prowadzili mnie do Kościoła na Msze po polsku. Mama z Babcią na Boże Narodzenie zawsze
śpiewały polskie kolędy. Mama (tata) czytała (czytał) nam listy i pozdrowienia od rodziny (ciotki, wujka,
stryjow) z Polski i zawsze mowił, że my też jesteśmy Polakami.
W domu staraliśmy się oglądać telewizję polską. Gdy byłem dzieckiem oglądałem „Dobranockę” i seriale
z telewizji. Na polski program telewizor włączali nam rodzice. Jestem im dziś za to bardzo wdzięczny.
Słuchaliśmy polskie piosenki w radio: Bardzo lubię „Golec Orkiestra” (zespol „Boys”, „Brathanki”,
„Czerwone Gitary”). Teraz tez lubię słuchać polską muzykę ale nie znam się specjalnie na zespołach.
Z rodzicami jeździliśmy (co roku) do (najbliższej) rodziny do Polski. Oni są Polakami z Polski a my z
Grodna.
W Polsce zawsze mi się podobało. Chociaż w Polsce nie bywałem na długo to bardzo dobrze wspominam
te chwile. Bo czułem że tam jestem wśrod najbliższych. W rodzinie wszyscy uważaliśmy się za Polakow.
3. „Gdzie nauczył się pan (nauczyła się Pani) języka polskiego ?”
Uczyłem się sam w domu z książek które kupiłem w Polsce. Czytam w internecie polskie gazety
(Rzeczpospolitą, Gazetę Wyborczą). Mój brat przywozi często książki i gazety z Polski które czytamy.
Gdy byłem mały oglądaliśmy telewizję polską: pamiętam jeszcze Dobranocki. „Bolka i Lolka”
Mama czytała bajki po polsku z książeczki ktorą dostaliśmy. Pamiętam bajkę o „Koziołku Matołku”
(Kornel Makuszyński)„w Pacanowie kozy kują, więc Koziołek mądra głowa błąka się po całym świecie aby
dojść do Pacanowa”. I wierszyk o „Lokomotywie” (Julian Tuwim) „stoi na stacji lokomotywa, wielka,
ogromna i pot z niej spływa, tłusta oliwa”.
Oglądamy w domu polską telewizje, często filmy i wiadomości z Polski. Mam kilka filmow ktore
oglądam.
Grałem z kolegami na gitarze polskie piosenki. Z koleżankami na wakacjach rozmawiałyśmy trochę po
polsku. Jeździłam nad morze do Polski. Do Gdańska. Jeżdżę w odwiedziny do rodziny w Polsce. Do Ełku.
Często jeździłam do Polski bo tam mi się podobało i tak się tam nauczyłam rozmawiając po polsku.
Chodziłem na naukę języka polskiego do Macierzy Polskiej (do polskiej szkoły społecznej) w Grodnie.
Kilka razy rodzice wysłali mnie na wakacje do Polski z Macierzą (z parafii). W gory w zimie. Do ośrodka
na Suwalszczyźnie. Na odpoczynek nad morze. A w Polsce rozmawialiśmy po polsku.
Starałam się czytać książki po polsku: podobał mi się Sienkiewicz „Ogniem i mieczem” i „Krzyżacy” (Lem
„Solaris”)
W kościele gdzie chodzę na msze nabożeństwa są w języku polskim.
4. „Dlaczego prosi pan (pani) o Kartę Polaka?”
Proszę o Kartę Polaka bo w domu, moi dziadkowie, moi rodzice
zawsze mowili mi że jesteśmy Polakami. A Karta Polaka będzie dowodem że jestem Polka (Polakiem)
I ja jestem zawsze z tego bardzo dumny (dumna).
Chciałbym móc jeździć do Polski. Chce jeździć na wakacje do Polski.
Chcę uczyć się w Polsce języka polskiego, mówić po polsku.
Tylko gdy będę częściej jeździł do Polski nauczę się języka polskiego.
Chcę przekazać język polski moim dzieciom.
Chcę by moje dzieci studiowały w Polsce.
Karta Polaka pomoże mnie i mojej rodzinie w tych planach.
Chciałbym (chciałabym) studiować w Polsce na Uniwersytecie.
Chciałabym studiować architekturę w Polsce.
Bardzo chciałabym zapisać się na studia w Polsce.
Bez Karty Polaka będzie to dla mnie nie możliwe.
Bez Karty Polaka jest dzisiaj bardzo trudno dostać wizę.
Czy pojechać nawet na kilka dni do Polski.
Chciałabym (chciałbym) odwiedzać częściej moich bliskich. W Polsce.
I chcę zachować tę moją polskość.
Spis treści
Rozdział 1 Historia Polski 1
I, II i III Rzeczpospolita 1
Miasta Stolice Polski 3
Dynastie Królów polskich 4
Najważniejsze daty z historii Polski. Kalendarium 6
Historia Polski w datach i faktach 8
Rozdział 2 Geografia Polski 23
Rozdział 3 Pytania ogólne 26
Godło, flaga i hymn Polski 26
Święci Patroni Polski 27
Święta państwowe i narodowe 29
Rozdział 4 Kalendarz Świąt w polskim Kościele katolickim 32
Rozdział 5 Słynni Polacy. 37
Uczeni, pisarze, malarze i artyści polscy 37
Narodowi Wieszcze pochowani na Wawelu 41
Polscy laureaci nagrody A. Nobla 44
Słynni współcześni Polacy 45
Rozdział 6 Grodno i Polska 45
Polacy związani z Grodnem 45
Wspólna historia Polski i Grodno 46
Rozdział 7 Egzamin na Kartę Polaka 47