Passwd student
Passwd student командасын енгізгеннен кейін,экранда хаттама пайда болады:
Enter new password:
Сіз қолданушыға пароль енгізуіңіз қажет (5 символдвн кем немесе артық емес) және <Enter> пернесін басу керек.Парольды енгізген кезде экранда көрінбейтініне назар аударыңыз.Бұдан кейін хаттама шығады.
Re-enter new password:
Сіз дәл бірінші енгізген пароліңізді student қолданушысы үшін қайталап енгізесіз. <Enter> пернесін басқаннан кейін экранда :
Password changed.
Сонымен сіз жүйеде жаңа қолданушыны енгізіп,оған пароль қойдыңыз.Енді осы қолданушығаlogin командасын қолдана отырып кіруге болады.
[home/dsl]# login
Box login: student
Password:
Парольды енгізгеннен кейін сіз шақыруды көресіз: student@tty0[/]$
Whoamiкомандасын енгізгеннен кейін сіз student қолданушысына кіргеніңізге көз жеткізіңіз.
Қолданушымен жұмысты аяқтау үшін logoutкомандасын қолданыңыз.
Тапсырма 4.Корневой каталогқа көшіп,оның құрамын көру.
• Корневой каталогқа көшіңіз:
cd /
• lsнемесе dirкомандасының құрамын көріп шығыңыз.(3-ші сурет)
Сурет 3. Ls командасының орындалуының нәтижесі
Ls командасын тағы қосымша операциямен қолдануға болады:
Ls –l
Тапсырма 5. Midnight Commander файлдық менеджрмен танысыңыз:
• Bash оболочкасын жіберіңіз.Ол үшін жұмыс үстеліндегі ATerminal
белгісін шертіңіз.
• Консолдан mc командасын теріңіз.
Сурет 4 Midnight Commander программасының терезесі
Нәтижесінде Norton Commander және FAR Manager-ге ұқсас Midnight Commander программасының терезесі ашылады (4 сурет).Оболочканың басты элементтерін қарастырайық.Терезенің үлкен бөлігін оң және сол жақ панелі алып тұр.Бұл панелдердің төменгі жағында Linux командасын енгізе алатын жол орналасқан.Одан төменірек функционалдық клавишті еске түсіретін жол орналасқан.Терезенің жоғарғы жағында бас мәзір жолы орналасқан. Midnight Commander жұмыс істеген кездегі кейбір клавиатуралық командалардың тағайындалуын қарастырайық :
Кесте 3. Midnight Commander қабықшасының тағайындалуы
Батырмалар | Тағайындау |
TAB | Панелдер арасындағы қайта қосылу |
F3 | Файлды көру |
F4 | Өңдеу |
F5 | Файлды көшіру |
Батырмалар | Тағайындау |
F6 | Файлдың атын өзгерту |
F7 | Каталогты құру |
F8 | Файлды өшіру |
F9 | активтендірушілік меню |
F10 | Шығу |
CTRL+O | Екі панелді де алып тастау |
CTRL+U | Панелдердін орнын ауыстыру |
Insert | Файлдарды белгілеу |
серый плюс | Файлдық топты тандау (Num Lock режимін қосып қойғанда істейді) |
Панелдегі файлды таңдау үшін курсормен жүргізетін батырмаларды қолдануға болады (бағыт), Page Up, Page Down.
3-ші таблицаны қолдана отырып келесі әрекеттерді орындаңыз:
•Корневой каталогқа көшіңіз.Ата-ана каталогына көшу үшін пункт/.. таңдау керек.
• ramdisk катклогына көшіңіз
•ramdisk каталогының ішінен student деген ішкі каталог құрыңыз
•/ramdisk/student каталогтың ішіне ~home каталогын көшіріңіз (ол корневой каталогтың ішінде орналасқан).
•F10 пернесін баса отырып, Midnight Commander шығып кетіңіз.
Тапсырма 6. Файлдық жүйе арқылы камандалық жол бойынша навигация
•bash программасын жіберу
• cd: командасы арқылы /ramdisk/student каталогына кіріңіз.
dsl@box:~$ cd /ramdisk/student
dsl@box:/ramdisk/student$
•Түп каталогына көшіңіз
dsl@box:/ramdisk/student$ cd /
dsl@box:/$
•Үй каталогына көшіңіз (үй каталогы «тильда» ~ символымен анықталады):
dsl@box:/$ cd ~
dsl@box:~$
Тапсырма 7. Vim текстік редакторымен жұмыс істеу
• bash қабықша программасын іске қосыңыз.
•/ramdisk/student каталогына көшіңіз.
•/ramdisk/student каталогына file1.txt: текстік редакторын құрыңыз.
dsl@box:/ramdisk/student$ vi file1.txt
Текстжаза бастау үшін ең алдымен a, i немесе o пернесін басамыз.Тексті енгізу үшін <Insert> пернесін де қолдануға болады.Текстік файлдың бірінші жолына өзіңіздің аты-жөніңізді,группанын нөмерін енгізіңіз. Файлдың соңында тағы бір рет өзіңіздің аты-жөніңізді енгізіңіз.Әр жолды енгізген сайын <Enter> пернесін басып отырасыз.
• Файлды сақтап, ытексиік редактордан шығыңыз.Ол үшін ең алдымен <Escape> басамыз;содан :wq жазып <Enter> пернесін басыңыз.
• Өзіңіз құрған файлды қарастырып шығыңыз.Ол үшін cat: командасын орындаңыз:
dsl@box:/ramdisk/student$ cat file1.txt
Тапсырма 8.Файлдарды басқару
•/ramdisk/student каталогына кіріңіз.
•file1.txt файылын file.txt файылына өзгертіңіз.
•file.txt файылының көшірменсін file2.txt атымен жасаңыз.
•file.txt файылын өшіріңіз.
•file2.txt файылынан аты-жөніңіз жазылған жолды тауып,экранға
шығарыңыз.
Тапсырма 9.Файл мен каталог тапсырмасына кіру құқығы.
•/ramdisk/student каталогына кіріңіз
•file2.txt файл үшін қандай құқықтар орнатылғанын қарап шығыңыз.Ол үшін lsкомандасын қолданыңыз:
dsl@box:/ramdisk/student$ ls –l file2.txt
-rw-rw-r-- 1 dsl staff 111 Nov 18 06:41 file2.txt
•file2.txt файлы үшін келесі жолдармен құқық орнатыңыз:иесі,тобы:
dsl@box:/ramdisk/student$ Chmod 777 file2.txt
Тапсырма 10. Желілік утилиттермен жұмыс жасау
Linux-та желімен жұмыс істейтін көптеген утилиттер бар.Солардың кейбіреуін қарастырып шығайық:
•консольды іске қосыңыз. Root қолданушысының астына кіріңіз.
• ifconfigкомандасын орындаңыз (команданың атауы «Interface Confuguration» шыққан).Ол үшін командалық жолдан ifconfigтеріп, <ENTER>пернесін басыңыз.
• Команданың көмегіменip-адресті жүйелік карта үшін өзгертуге
болады.Келесі команданы теріңіз:
[/home/dsl]# ifconfig eth0 192.168.192.130
Нәтижесінде компьютеріңіздің ip-адресі 192.168.1.130 болады.Көз жеткізу үшін ifconfig командасын тағы бір рет теріңіз:
[/home/dsl]# ifconfig
Сурет 5. Ifconfig командасының орындалуының нәтижесі
Eth0 – бұл жүйелік картаның мағынасы (интерфейс Ethernet).Егер жүйелік карта бір неше болса,онда қалған желілік карталар eth1, eth2… мағынамен беріледі.
•Қандай да бір түйінді «Пропинговать»(яғни компьютерде TCP/IPпротоколының жқмыс істеуін тексеру),Pingкомандасы арқылы да болады.Мысалы:
[/home/dsl]# ping 192.168.192.130.
Нәтижесінде көрсетілген түйінге пакеттер жіберіле береді,яғни Ctrl+C пернесін баспайынша.
Тапсырма 11.Команда жайлы анықтама алу.
• Консольды ашыңыз.
• cdкомандасы бойынша анықтама алыңыз.Ол үшін командалық жолдан help
cdтеріңіз.
• Аналогты жолмен dir, su, help командасы жайлы анықтама алыңыз.
Тапсырма 12.Қайта қосу және компьютерді өшіру.
•Компьютерді қайта қосып,өшіріңіз.Ол үшін bash қабығын ашыңыз.Root қолданушысының астына кіріңіз.Командалық жолдан reboot теріңіз.
Қайтадан Linux-ты іске қосыңыз.Bash қабықшасын ашып компьютерді halt командасы арқылы өшіріңіз.
Лабораториялық жұмыс №5
Офистік құрамына кіретін пакеттер Star-Office пен OpenOffice.org қосымшалармен жұмыс жасау.
(8-9 апта, 5 балл)
Текстік файлдармен жұмыс жасауға арналған программалар.
Мәзір тақтасында орналасқан Application менюінің ішінен «Офис» → «Open Office.org» пунктінен «Writer» ді таңдаңыз. Сол кезде сіз текстік редактор «Open Office Writer» ді жүктейсіз.
Тапсырма №1
Артықшылықтары | Кемшіліктері |
Сенімділігі - басқа желілік емес құрылғылар әсер ете алмайды (ұялы телефон, микротолқынды пештер) | Ылғал және ауа райы өзгерістеріне төзімсіз. |
Бағасы (Сымның құны арзан!) | Магнетизм және алуан түрлі шудың әсер етуі мүмкін. |
Ұзақ мерзімге жарамды | Сымның ұзындығы шектеулі келеді. |
Жоғары жылдамдықты | |
Қызмет көрсету сапасы жоғары |
Тапсырма №2
Келесі формуланы теріңіз
Тапсырма №3
Визитканы дайындау.
CALC таблицалық редакторымен жұмыс жасау. Ең алдымен «Open Office CALC» программасын ашып алып, сыртқы интерфейсімен танысайық. Жұмыс үстелі Windows тағы Microsoft Excel-ге ұқсас. Яғги жұмыс үстелі ұяшықтардан құралған. Барлық элементтерімен танысып келеси тапсырманы орындаңыз:
Лабораториялық жұмыс №6
Модем және желі арқылы Интернет байланысын баптау. WWW-беттерді қарау. Интернет қауіпсіздігі және мәліметтерді фильтерлеу.
IP-адрес бойынша сайттарға тыйым салу.
(10-11 апта, 5 балл)
Тапсырма 1. Линукс операциялық жүйесінде желі арқылы Интернет байланысын баптау.
Система — Администрирование —Сеть.
Желі арқылы Интернет байланыс орнатуды таңдап өзіміздің өзгертулерімізді енгіземіз:
Бұл дегеніміз, өзіміздің ІР адресті, шлюзды тереміз, сонымен бірге DNS-ты баптауды ұмытпау қажет.
Лабораториялық жұмыс №7
Үштік байланысты орнату: Apache + Php5 + Mysql.
(12-13 апта, 5 балл)
Байланысты баптау: Apache + Php5 + Mysql. Одан кейін Jabber-server openfire және транспорт google talk-ті баптау.
Ең бірінші, жүйеде java пакетінің орнатылғанын тексеру керек.
Ол үшін, мына команданы орындаймыз: