GAUDEAMUS

Carmen scholastĭcum.

Gaudeāmus (название по начальному слову песни) - студенческая песня, созданная в средние века в Западной Европе, несмотря на церковно-аскетическую мораль, восхвалявшая жизнь с ее радостями, молодость и науку. Эта песня восходит к жанру застольных песен вагантов (от лат. vagantes - странствующие) – средневековых бродячих поэтов и певцов, среди которых были и студенты. Известный мотив этой песни утвердил, вероятно, нидерландский композитор XV века Жан Окегем (или Окенгейм). В России П.И. Чайковский в 1874 г. переложил ее для 4-голосового мужского хора с фортепьяно, и в том же году хоровая партитура была издана под псевдонимом Б.Л. (так Чайковский подписывал свои музыкальные фельетоны). Есть несколько переводов песни на русский язык. Однако ни один из них не является точным и общепринятым. Ниже приводится подстрочный перевод.

 

Gaudeāmus igĭtur, } Juvĕnes dum sumus! } (bis) Post jucundam juventūtem, Post molestam senectūtem Nos habēbit humus. } (bis) Давайте же радоваться, Пока мы молоды! После веселой молодости, После тягостной старости Нас возьмет земля.
Ubi sunt, qui ante nos } In mundo fuēre? }(bis) Transeas ad supĕros, Transeas ad infĕros, Hos si vis vidēre! } (bis) Где (же) те, кто прежде нас В (этом) мире были? Поднимитесь к вышним (богам), Спуститесь оттуда к подземным (богам), Если кого захочешь увидеть.
Vita nostra brevis est, } Brevi finiētur; } (bis) Venit mors velocĭter, Rapit nos atrocĭter, Nemĭni parcētur! } (bis) Жизнь наша коротка, Скоро кончится. Смерть приходит быстро, Хватает нас яростно, Никому не будет пощады!
Vivat academia! } Vivant professōres! } (bis) Vivat membrum quodlĭbet! Vivant membra quaelĭbet Semper sint in flore! } (bis) Да здравствует Академия! Да здравствуют профессора! Да здравствует каждый член сообщества, Да здравствует все сообщество. Пусть они всегда процветают!
Vivant omnes virgĭnes } Gracĭles, formōsae! } (bis) Vivant et muliĕres Tenĕrae, amabĭles, Bonae, laboriōsae! } (bis) Да здравствуют все девушки, Изящные, красивые! Да здравствуют и женщины – Нежные, любящие, Добрые, трудолюбивые!
Vivat et res publĭca } Et qui illam regunt! } (bis) Vivat nostra civĭtas, Maecenātum carĭtas, Qui nos hic protēgunt! }(bis) Да здравствует и республика, И те, кто ею управляет! Да здравствует наша община И милость меценатов, Которые нам здесь покровительствуют.
Pereat tristitia, } Pereant dolōres! }(bis) Pereat diabŏlus, Quivis antiburschius Atque irriōres! }(bis) Да сгинет печаль, Да сгинут горести! Да сгинет дьявол, Всякий враг бурша (студента) И насмешники!

 

Крылатые выражения.


Ab equis ad asinos

Ab ovo usque ad mala

Abyssus abyssum invocat

Aeterna nox

Aeterna urbs

Alea jacta

Amícus cértus ín r(e) incerta cérnitur

Amīcus cognoscitur amōre, more, ore, re

Amīcus Plato, sed magis amīca verĭtas

Aquila non captat muscas

Ars longa, vita brevis

Asinus asinum fricat

Asinus Buridāni inter duo prate

Audacia pro muro habētur

Aurōra musis amica

Aut Caesar, aut nihil

Ave Caesar, (imperātor), moritūri te salūtant

Barbam video, sed philosophum non video

Bis dat, qui cito dat

Cárpe diém

Cogito, ergo sum

Consuetūdo – altěra natūra

De mortuis aut bene, aut nihil

Dies diem docet

Divide et impera

Dixi et animam meam levāvi

Ducúnt voléntem fáta, nólentém trahúnt

Dulcis fumus patriae

Dum spiro, spero

Duōbus litigantĭbus, tertius gaudet Dura lex, sed lex

Ede, bibe, lude

Elephantum ex musca facis

Epistula non erubescit

Errāre humānum est

Est modus in rebus

Et Curiós simulánt, sed bácchanália vívunt

Et ego in Arcadia [fuit]

Et tu [quoque], Brute!

Etiam innocentes cogit mentīri dolor

Etiam sanāto vulnĕre cicatrix manet Ex ipso fonte bibere

Félix, quí potuít rerúm cognóscere cáusas

Festīna lente

Fiat lux

Finis corōnat opus

Fuimus Troes, fuit Ilium

Furor teutonicus

Gútta cavát lapidém (non ví, sed sáepe cadéndo)

Habent sua fata libelli

Hannibal ad portas

Honōres mutant mores, sed raro in meliōres

Ignorantia non est argumentum

In hoc signo vinces

In pace leōnes, in proelio cervi

Inter arma tacent Musae

Inter caecos luscus rex

Latet anguis in herba

Legem brevem esse oportet

Littera occīdit, spiritus autem vivificat

Lupus in fabǔlā

Magna charta libertātum

Malo mori, quam foedāri

Manus manum lavat

Mea culpa, mea maxima culpa

Medice, cura te ipsum!

Mel in ore, verba lactis, fel in corde, fraus in factis

Memento mori

Mens sana in corpŏre sano

(Mutáto nómine) dé te fábula narrator

Natūra abhorret vacuum

Nemo omnia potest scire

Nihil agenti dies est longus

Nil sub sole novum

Noli tangěre circŭlos meos!

Nolīte mittěre margarītas ante porcos

Nomen illis legio

Non esse cupidum pecunia est, non esse emācem vectīgal est

Non est culpa vini, sed culpa bibentis

Non ómnia póssumus

Non refert quam multos, sed quam bonos habeans (libros)

Non scholae, sed vitae discimus

Non si male nunc, et olim sic erit Nón sum quális erám

Nosce te ipsum

Nulla regula [est] sine exceptione Omne principium difficile

Omnia mea mecum porto

Omnia praeclāra – rara

Ómnia víncit amór

Omnis ars imitatio est natūrae

Ora et labōra

O tempora! O mores!

Panem et circenses

Per aspera ad astra

Per fas et nefas

Per risum multum potĕris cognoscĕre stultum

Periculum in mora

Plenus venter non studet libenter

Post nubila Phoebus (тж. sol)

Primus inter pares

Procul ab oculis

Pro et contra

Quails rex, talis grex

Qui quaerit, reperit

Quo vadis?

Quod licet Jovi, non licet bovi

Quod non fecērunt Gothi, fecērunt Scoti

Rem tene, verba sequentur

Repetitio est mater studiōrum

Sáepe virí fallúnt, tenĕráe non sáepe puéllae (Ovidius)

Salus populi suprēma lex esto Sancta simplicitas

Sapienti sat.

Scientia est potentia

Scio me nihil scire

Sero venientibus

Sit saluti!

Si vis pacem, para bellum

Sí vivís Romáe, románo vívito more

Sic transit Gloria

Sub rosa

Super flumina Babylōnis

Suum cuique

Tabŭla rasa

Témpora mútantúr et nós mutántur in íllis

Terra incognita

Tertium non datur

Timeó Danaós et dóna feréntes

Totus mundus agit histriōnem

Transeat a me calix iste

Ubi bene, ibi patria

Una hirundo non facit ver

Ut salūtas, ita salutabĕris

Vade in pace

Vae victis!

Vale et me ama

Vanitas vanitātum et omnia vanitas

Veni, vidi, vici

Verba docent, exempla trahunt

Via Appia

Via dolorōsa

Vincere scis, Hannibal, victoria uti nescis

Vita sine libertāte, nihil

Vitae, non scholae discimus

Vivĕre est cogitāre

Volens nolens

Vox clamantis in deserto

Vox populi, vox Dei