ВОПРОС№4:Великое переселение народов. Расселение индоевропейцев. Балты и славяне на территории современной Белоруссии.

Этнас (ад грэч. ethnos – племя, народ) – устойлівая супольнасць людзей, якая склалася гістарычна на пэўнай тэрыторыі, мае агульную мову, культуру, побыт, псіхалагічныя рысы і самасвядомасць.Індаеўрапейскі перыяд этнічнай гісторыі Беларусі пачаўся ў бронзавым веку з часу рассялення на яе тэрыторыі індаеўрапейскіх плямён. Яго храналагічныя рамкі: 3–2 тыс. гг. да н.э. – да нашага часу.Прыкладна 3 – 2 тыс. гг. да н.э. адбыўся дэмаграфічны выбух, пачалося “вялікае перасяленне народаў”.Інснуе некалькі канцэпцый прарадзімы індаеўрапейцаў. Адна з іх – канцэпцыя еўрапейскай лакалізацыі – Паўночнай Германіі і Паўднёвай Скандынавіі.

У канцы ХІХ – пачатку ХХ ст. узнікла званая балканская канцэпцыя прарадзімы індаеўрапейцаў.Найбольш навукова абгрунтаванай з’яўляецца канцэпцыя пярэднеазіяцкай прарадзімы індаеўрапейцаў. У адпаведнасці з ёй праіндаеўрапейцы да міграцыі жылі ў Пярэдняй Азіі, там, дзе цяпер знаходзяцца Іран, Ірак, АфганістанУ 4–3 тысячагоддзі да н.э. пачалася міграцыя праіндаеўрапейцаў са сваёй прарадзімы. Гэты магутны міграцыйны паток стаў крыніцай рассялення праіндаеўрапейцаў у Еўропе, у тым ліку і ў Беларусі.Пры сустрэчы з мясцовым насельніцтвам індаеўрапейцы, якія знаходзіліся на больш высокай ступені сацыяльна-эканамічнага развіцця перамагалі яго і асімілявалі. У выніку асіміляцыі мясцовага неалітычнага насельніцтва індаеўрапейцамі сфарміраваўся новы этнас – балты. Балты жылі на тэрыторыі сучаснай Беларусі да прыходу сюды славян.Каменны век уступіў месца бронзаваму веку (3–2 тыс. гг. да н.э. – 1 тыс. гг. да н.э.). Агульная колькасць насельніцтва ў бронзавым веку магла быць ад 50 да 75 тыс. чалавек.Бронзавы век уступіў месца жалезнаму веку (1 тыс. гг. да н.э. – IV–V стст. н.э.). Мясцовыя плямёны асвоілі жалезаапрацоўку.Ёсць некалькі канцэпцый прарадзімы славян. Но найбольш навукова абгрунтаванай і распаўсюджанай з’яўляецца канцэпцыя цэнтральнаеўрапейскай лакалізацыі славян, паводле якой прарадзімай славян трэба лічыць тэрыторыю дзе сёння знаходзяцца Германія, Чэхія, Славакія, Польшча, самыя заходнія раёны Беларусі.

У IV–VII стст. адбылося другое “вялікае перасяленне народаў”. Аднак яго храналагічныя Са сваёй прарадзімы частка славян пачала масавы рух на поўдзень. Сёння гэта – балгары, сербы, харваты, славенцы, македонцы і інш.Другая частка славян са сваёй прарадзімы рухалася на ўсход. Яны асімілявалі мясцовае балцкае, фіна-угорскае і цюркскае насельніцтва. Усходнія славяне сёння – гэта беларусы, рускія і ўкраінцы.У VI–VII стст. славяне пачынаюць пранікаць у балцкі арэал. У VIII–IX стст. пачынаецца масавае рассяленне славян на тэрыторыі сучаснай Беларусі. У выніку славяна-балцкага ўзаемадзеяння ўзніклі крывічы, дрыгавічы, радзімічы – не непасрэдныя продкі беларусаў, а этнічныя супольнасці на тэрыторыі сучаснай Беларусі ў IX – першай палове XII ст.

 

 

Билет 5. Язычніцкія вераванні старажытных продкаў беларусаў.

Невозможность объяснить природные явления породило веру людей в существование сверхъестественных сил. Духовная культура первобытного об-ва представляла собой:

1. Фетишизм (вера в чрезвычайные способности природы, камней, деревьев или сделанных человеком предметов (фетиш))

2. Анимизм (вера в существование духов и души, которые имеют человеческие черты и влияют на все живое)

3. Тотемизм (вера в общее происхождение, родственные связи между группой людей и определенным видом животных или растений)

С появлением земледелия и животноводства зародились новые верования людей. Они стали обожествлять Солнце (культ Солнца, о культе Солнца свидетельствует солярная символика), небо, дождь…. Основные боги (к концу 10 века): Перун (бог воинов, оружия, войн, гром и молния), Стрибог (небо и вселенная), Даждь Бог (солнца, природы), Макошь (бог Земли и плодородия).

Существовало 2 типа захоронений:

-трупоположение (насыпали курганы),

-кремация.

Большое значение придавали одежде (символичный орнамент, вышивки по краям одежды для защиты от злых духов). Был распространен культ предков (дзяды, радуница). Существовали обряды, хороводы, заговоры, заклинания, песни…..Ранее был культ упырей (вампиров), берегинь (русалок), домовых. В бронзовом веке появилась вера в загробную жизнь, появились обряды жертвоприношения, поминальные, свадебные Существовали жертвенные ямы с идолами, капища (языческий храм, место жертвоприношения).

Отношение древних людей к окружающему миру выразилось не только в религии, но и в искусстве. Его первыми памятниками стали статуэтки (женщин, мужчин, лося, утки; на стоянке Елисеевичей, на Брянщине найдена статуэтка женщины, датируемая верхним палеолитом). В бронзовом веке появился орнамент (появление шнурового орнамента связано с индоевропейцами). Появление музыкальных инструментов (первые – ударные). Первая археологическая находка – дудочка, сделанная из косточки птицы. Она относилась к верхнему палеолиту, найдена на стоянке Асовец. Были различного рода украшения – серебряные, бронзовые подвески, искусно выполненные бусы.