Арашасы

 

Белсенді конфликтіге түсуші конфликтіде авторитарлы этикалық емес құрал-жабдықтарды пайдаланады: агрессивті тон, психологиялық күш көрсетуден физикалық күш көрсетуге дейін.

Пассивті конфликтіге түсуші әлсіздікте, үнсіз агрессияда, күрессіз конфликтіден шыққысы келумен белгіленеді.

Егер белсенді конфликтіге түсуші кейіннен кінә сезімін сезінсе, пассивті конфликтіге түсуші – тек зәбір (обида) сезінеді. Бұл сезімдер қанағаттанбағандыққа жатады.

Арашасы үшінші адамның ролин атқарады, ол екі конфликтіге түшушілер үшін конфликтіні шешуге комектесетін авторитетті адам.

Белсенді конфликтіге қатысушы көбінесе өкіметпен қиямет етеді және партнердің мінез-құлқымен манипуляция жасайды.

Өзінің мақсатына жету үшін ол партнердың әлсіз осал жақтарын ескере отырып арнайы технологияларды пайдаланады. Бәсекелесінің сезімін басу қарсы негативті эмоциалды реакцияны тудырады, ол жиі конфликтінің себебі болады. Жасырын зәбір ішкі конфликтіге әкелуі мүмкін немесе ашық кек алуға айналады.

Интрига дегеніміз коллективті немесе жеке тұлғаны белгілі іс-әрекетке итермелейтін және оларға зиян келтіретін инициаторға пайдалы алақол әрекет жасау.

Интриган тек жеке пайдасын үстанады – басқа адамдарға көрсеткен зияннан ол моральді қанағаттану алады, куанады. Интригалар жақсы ойланып жоспарланады, озіндік сюжеттік жолы бар. Жеке тұлғаны немесе коллективті қабілеттсіздікке әкелетін әртүрлі зиян келтіруші ашық және жабық акциялар қолданады. Сондықтан басшыда интуиция болу керек және алынған бағдарламаларды басқару тиіс. Әсіресе бұны келесі конфликттік ситуацияларда ескеру керек:

- адамдардың негізгі қажеттіліктеріне тиісті, қызметтік ауысуларда;

- қаржы және басшы сфераларындағы өзгерістерде;

- коллек мүшелерінің статусына әсер ететің шараларда;

Интригалардың болмауына келесі шаралар көмектеседі:

-коллективтегі сау микроклимат;

- барлық қызметкерлерге деген жақсы қарым-қатынас;

- нақты белгіленген қызметтік міндеттер;

- қажетті бағдарламалық саясат;

- қызметкерлермен дистантты корректілі қарым-қатынас;

- потенцияальді интриганттарға коструктивті сын жасау және әрекеттірін коррекциялау;

- интриганмен оның мақсаттарын, мотивтерін, қажеттіліктерін білу үшін жеке әнгімеселу өткізу.

Кейде партнерге эмоциональдік бәсендету жасауға мүмкіндік беру. Егер кері әсер туғызатын сезімдер көп үстанылса олар санадан тыс сфераға кіреді, одан оларға әсер ету бақлаудан кетеді. Конфликтілік ситуацияда кішкене ғана тұтану көрінсе кері эмоциялар бақлаусыз төгіледі. Конфликтіден шыгу үшін оның нәтижесін талдамай, шынайы себептерін табу керек екенін басшыға есептен шығармау керек.

Қақтығыстың функциясы жалпы және арнайы сипатта болады. Олар қақтығыстың типі мен деңгейіне байланысты. Келесідей функцияларды бөлуге болады: а) интегративті; б) коммуникативті; в) мобилденген; г) деструктивті; д) құрылымдық.

Әлеуметтік қақтығыстың көріну формалары әртүрлі модификацияға ие болады. Олар субъективтіліктің деңгейінен тез ажыратуға болады. Тұлға ішілік қақтығыс жан-жақты көрініс табады. Көп жағдайда, эмоционалды-психикалық зорлық формасында (қорқыныш, фрустрация) байқалады, яғни қарама-қарсы құндылықтар, нормалар, көңіл-күй және сереотиптердің қақтығысы. Тұлға аралық қақтығыс әрқашан да сырттай немесе іштей байланысдың қатыстық емес формасында көрінеді. Тұған бәсекелестік сияқты мотивтер тән. Топ ішілік және топ аралық қақтығыстар, ережеге сай, басында аморфен (кездейсоқ коллизия), бірақ оның жазылу барысында құрылымданады да, топтық идентификацияның құрылуына алып келеді. Әлеуметтік қақтығыс деңгейінде құрылымдық қызығушылықтар болады, олар үлкен әлеуметтік қоғамдастықтар өкілінің бастамасымен, ұйымдастырылған, материалды қамтылған және идеологиялық түрде беріледі. Олар ұлттық, әлеуметтік-класстық, мемлекеттік қақтығыстар. Ұйымдағы қақтығыстар – топтық және әлеуметтік қақтығыстар болады. Олардың ерекшелігі ұйымның құрылымының формальді және формальді емес жүктелінуінде.

Әдебиеттер:1,2,3,4, 5, 15,16,17

9 тақырып. Әртүрлі деңгейдегі қақтығыстардың даму