Туынды пайдалану шарты

1. Аудармашыларға және басқа да туынды шығармалардың авторларына өздерiнiң жасаған аудармасына, қайта жасағанына, музыкалық әуендерден немесе басқа да өңдеуден өткiзгенiне авторлық құқық берiледi. Аудармашы және басқа да туынды шығарма авторы өзi аударатын, қайта жасайтын, музыкалық әуендейтiн немесе басқа да өңдеуден өткiзетiн туынды авторының авторлық құқығын сақтаған жағдайда өзi жасаған туындыға авторлық құқықты пайдаланады.

2. Аудармашылардың және басқа да туынды шығарма авторларының авторлық құқығы сол туындыларды өзге адамдардың аударуына және өңдеуiне кедергi болмайды. Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасының талаптарын орындау мақсатында және мыналарды назарға ала отырып:

Пайдаланушы аралас құқық объектісіне жататын туындыларды жария орындауды жүзеге асырады;
Туындыларды жария орындау үшін фонограммаларды шығарушыларға және орындаушыларға жинауға, бөлуге және төлеуге тиісті өкілеттігі бар құқық иеленушілердің сыйақыларын ұйымдастырады;
осы Шарт Қазақстан Республикасының заңнамасымен қорғалатын авторлық құқық объектілерін заңды пайдалану мәселелерін қозғамайды және Пайдаланушыны ұжымдық негізде авторлардың мүліктік құқықтарын басқару жөніндегі авторлардан немесе қоғамнан тиісті лицензияны алу қажеттілігінен босатпайды,

Ұйым осы Шартпен айқындалған жағдайларда коммерциялық мақсаттарда жарияланған эфирге және/немесе кабель бойынша хабарлама жолымен және Ұйымның құқық иелену тізіліміне сәйкес осы фонограммаларда тіркелген орындауларын Қазақстан Республикасының аумағында пайдалануға айрықша емес құқықтарды Пайдаланушыға береді.Пайдаланушы коммерциялық мақсаттарда жарияланған фонограммаларды кабель бойынша хабарламаны жүзеге асырады және Ұйымға аталған фонограммаларды эфирге беру үшін сыйақыны төлейді. Ұйым ұжымдық негізде тиісті құқықтарды басқару жөніндегі өкілеттіктерді беру туралы шарттарды жасаған Ұйыммен осы фонограммаларда орындаулары тіркелген фонограммаларды шығарушылардың және орындаушылардың пайдасына коммерциялық мақсаттарда жарияланған фонограммалар мен орындауларды Пайдаланушының кабелі бойынша хабарлама үшін сыйақыны жинауды жүзеге асырады.

Шарт:

· Пайдаланушының коммерциялық мақсаттарда жарияланған фонограммалардан басқа, өзге аралас құқық объектілерін, сондай-ақ авторлық құқық объектілерін пайдаланумен байланысты туындайтын қарым-қатынастарына;

· фонограммаларды шығарушылардың және орындаушылардың мүліктік емес құқықтарына қолданылмайды.

45.Авторлық шарт бойынша тараптардың құқықтары мен міндеттері және жауапкершілігі

Авторлық шартта:

1) туындыны пайдалану әдiстерi (осы шарт бойынша берiлетiн нақты құқықтар);

2) құқық берiлетiн мерзiм мен аумақ;

3) сыйақы мөлшерi және (немесе) туындыны пайдаланудың әрбiр әдiсi үшiн сыйақы мөлшерiн белгiлеу тәртiбi, оны төлеудiң тәртiбi мен мерзiмi, сондай-ақ тараптар осы шарт үшiн маңызды деп есептейтiн басқа да жағдайлар көзделуге тиiс.

Авторлық шартта құқықтың берiлу мерзiмi туралы ереже болмаған жағдайда, егер пайдаланушыға бұл жөнiнде шарттың бұзылуына дейiн үш ай бұрын жазбаша хабарланған болса, автор шартты ол жасалған күннен бастап бiр жыл өткен соң бұза алады. Авторлық шартта құқық берiлетiн аумақ туралы ереже болмаған жағдайда шарт бойынша берiлетiн құқықтың қолданылуы Қазақстан Республикасының аумағымен шектеледi.Туындыны пайдалануға авторлық шарт бойынша тiкелей берiлмеген құқықтар берiлмедi деп саналады. Шарт жасалған кезде белгiсiз болған туындыны пайдалану құқықтары авторлық шарт мәселесi бола алмайды. Сыйақы туындыны тиiсiнше пайдалану әдiсiне сәйкес түсетiн табыс процентi түрiнде авторлық шартта немесе, егер мұны туындының сипатынан немесе оны пайдалану ерекшелiктерiне байланысты жүзеге асыру мүмкiн болмаса, шартта көрсетiлген сома түрiнде не басқаша түрде белгiленедi. Авторлық шарт бойынша берiлген құқықтар, егер ол тек шартта тiкелей көзделген болса, басқа адамдарға түгелдей немесе iшiнара берiлуi мүмкiн. Осы Заңның 14 және 33-баптарында көзделген жағдайларды қоспағанда, автордың болашақта жасайтын туындыларын пайдалану құқықтары авторлық шарт мәселесi бола алмайды. Автордың болашақта белгiлi бiр тақырыпта немесе белгiлi бiр салада туынды жасауына шек қоятын авторлық шарт ережесi жарамсыз болып табылады. Осы Заң ережелерiне қайшы келетiн авторлық шарт ережелерi жарамсыз болып табылады. Авторлық шарт жазбаша түрде жасалуға тиiс. Туындыны мерзiмдi баспасөзде пайдалану туралы авторлық шарт ауызша түрде жасалуы мүмкiн. Электрондық нысанда жасалған туындылардың, соның iшiнде ЭЕМ-ге және деректер базасына арналған бағдарламаның даналарын сату кезiнде, сондай-ақ көпшiлiк пайдаланушыларға оны пайдалануға рұқсат беру кезiнде оларға Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген өзге де шарт нысандары мен оларды жасасу тәртiбiн қолдануға болады. Авторлық шартта көрсетiлген мiндеттердi орындамаған немесе тиiсiнше орындамаған тарап екiншi тарапқа келтiрiлген залалды, соның iшiнде алынбаған пайдасын өтеуге мiндеттi.

46.Сабақтас құқық.Субъектілері,объектілері,қолдану мерзімдері.

Сабақтас құқық дегеніміз–қойылымға,орындаушыларға, фоно-грамма,эфирлік және хабар таратушылардың туындыларын көпшілікпен қолданумен байланысты ,олардың заңды мүдделерін құқықтық қорғау.Сабақтас құқықтар қойылымдарға, орындаушылықтарға, фонограммаларға, эфирлiк және кабельдiк хабар тарату ұйымдарының хабарларына олардың мақсатына, мазмұны мен сапасына, сондай-ақ жеткiзiлу әдiсi мен нысанына қарамастан қолданылады. Сабақтас құқықтардың пайда болуы және жүзеге асырылуы үшiн қандай да болсын формальдылықты сақтау талап етiлмейдi. Фонограмма шығарушы және орындаушы өз құқықтары туралы хабарлау үшiн фонограмманың әр данасында және оның әрбiр қорбындата көрсетiлетiн және үш элементтен тұратын сабақтас құқықтарды қорғау белгiсiн пайдалануға құқылы, олар:1) қоршауға алынған латынша Р әрпi: Р; 2) айрықша сабақтас құқықтар иесiнiң есiмi (атауы);3) фонограмманың алғаш жа-рияланған жылы.

Сабақтас құқықтардың қолданылу аясы: 1. Орындаушының құқықтары осы Заңға сәйкес мына жағдайларда, егер: 1) орындаушы Қазақстан Республикасының азаматы болса; 2) орындаушылық, қойылым алғаш рет Қазақстан Республикасының аумағында жүзеге асырылса; 3) орындаушылық, қойылым осы баптың 2-тармағының ережелерiне сәйкес қорғалатын фонограммаға жазылса; 4) фонограммаға жазылмаған орындаушылық, қойылым осы баптың 3-тармағының ережелерiне сәйкес қорғалатын эфирлiк немесе кәбiлдiк хабар тарату ұйымының хабарына енгiзiлген болса, танылады.Сабақтас құқықтардың қолданылу мерзiмi:Орындаушының есiмiн, орындаушылықты немесе қойылымды кез-келген бұрмалаудан немесе орындаушының ар-намысына және қадiр-қасиетiне нұқсан келтiруi мүмкiн өзге де қол сұғушылықтан қорғау құқықтарының қорғалуына шек қойылмайды.

47. Патент құқығы интеллектуальдық меншік құқығының институты ретінде

Қазақстанның социалистік жүйеден нарықтық экономикаға ауысуы санаткерлік еңбек нәтижелерін қорғау және құқықтық қатынастарды реформалауды талап етті. Осы кезеңнен бастап, заңнама мен күнделікті тұрмысқа «интеллектуалдық меншік», «өнеркәсіптік меншік», «патент», «патент иеленуші», «айрықша құқық» ұғымдары енді. Егер өзгерістердің мәніне қысқаша тоқталар болсақ, кеңестік кезеңдегі авторлық куәлік орнына өнеркәсіп меншігі объектілерін қорғау жөніндегі бүкіл әлем таныған патент жүйесі келді. Кеңестік өнертабыс құқығының негізгі ерекшелігі - өнертабушы автор өз құқығын, көбінесе, авторлық куәлікпен рәсімдейтін, кейбіреулері Мәскеуде, бүкіл Кеңес Одағы бойынша жалғыз Мемкомөнертабыс патент ведомствосында жарияланатын, сонан кейін кез келген адам аз сыйақы төлеу арқылы өнертабысты өз иелігіне жаратып жататын. Енді құқық иеленушінің келісімінсіз ешбір жан өнертабысты, пайдалы модельды немесе тауао таңбасын пайдалана алмайды. Құқық иеленушінің рұқсаты, көбінесе, сыйақы төлеу және лицензиялық шарт жасасу жолымен ғана пайдалану жолға қойылған. Бұл құқық «айрықша құқық» деп аталады. Және ол ҚР АК-нің 125, 964-баптарымен бекітілген. Сөйтіп, өнеркәсіптік меншік объектілерін құқықтық қорғау қағидалары түбірімен өзгерген, демек, жаңа қатынастар бүтіндей өзгеше құқықтық базаны қалыптастыруды талап етті.1992 жылы Ұлттық Патенттік ведомство патенттеудің бірегей жүйесін қалыптастырды және оның құқықтық реттелуін Қазақстан Республикасының Патент Заңында бекітті. Бұл жүйені кейіннен Орталық Азия, Кавказдың көптеген тәуелсіз мемлекеттері және Украина да қолдады.

Патенттік құқық.Патентті беру жолымен — өнертапкыштыктың — техникалық және басқа шешімдерінің құқығын қорғау жүйесін бекітетін құқықтық нормалардың жиынтығы. Патенттік құқық дербес сала болып саналмайды. Пагенттік құқықтың негізгі көзі — өнертапкыштық зияткерлік меншіктің басқа нысандарымен байланысты құқықтық қағынастарды реттейтін арнайы зандар болып саналады.

Патент заңы Осы Заңмен енеркәсіптік меншік объектілерін жасауға, құқықтық қорғау мен пайдалануға байланысты мүліктік, сондай-ақ оларға байланысты жеке мүліктік емес қатынастар реттеледі.Интеллектуалдық меншіктін өзге объектілерін(селекциялық жетістіктер, интегралдық микротәсім топологиялары, тауар таңбалары, қызмет көрсету таңбалары, тауар шығарылатын жерлердін атаулары және басқалар) қорғау өзге заң актілерімен реттеледі.

48. Патент құқығының қайнар көздерінің жалпы сипаттамасы.

ҚР-ның патенттік заңы 16 шілде 1999 жылы қабылданған.

Патент құқығының обьектілері:өнертабыс, өнерксіптік үлгі, пайдалы модель. Патенттік құқықтың обьектісі болу үшің әрбір обьектінің патенттік қабілеттілігі болуы тиіс. Өнертабыс дегеніміз-өндірісте қолдануға жарамды жаңа техникалық шешім. Өнертабысқа қорғау құжатын беруге өтiнiм (бұдан әрi - өнертабысқа өтiнiм) бiр өнертабысқа немесе өзара байланыстылығы өнертапқыштық бiр ойды құрайтын өнертабыс тобына берiледi (өнертабыс бiрлiгiнiң талабы).Пайдалы модель-жаңа және өнертабыста қолдануға болатын өндіріс құрал мен заттарын конструкциялық орындалуын және оған қорғау құқығын беретін техникалық шешім. Пайдалы модельге патент беруге өтiнiм (бұдан әрi - пайдалы модельге өтiнiм) бiр пайдалы модельге немесе байланыстылығы бiр өнертапқыштық ойды құрайтын пайдалы модельдер тобына (пайдалы модельдер бiрлiгiнiң талабы) қатысты болуға тиiс.Өнеркәсіптік үлгі- бұйымның сыртқы түрін белгілейтін жаңа түпнұсқалық және өнеркәсіпте қолдануға болатын қөркемдік конструкциялық шешім.Өнеркәсiп үлгiсiне патент беруге өтiнiм (бұдан әрi - өнеркәсiп үлгiсiне өтiнiм) бiр өнеркәсiп үлгiсiне немесе өзара байланыстылығы өнеркәсiп үлгiсiнiң бiрлiгi талабын қанағаттандыратын өнеркәсiп үлгiлерi тобына қатысты болуға тиiс.Өнеркәсiп үлгiсiне өтiнiмде: Өнертабысты, пайдалы модельдi, өнеркәсiптiк үлгiнi пайдалануға арналған лицензиялық шарт пен қосалқы лицензиялық шарт жазбаша нысанда жасалады және ол уәкiлеттi органда міндетті түрде тiркелуге жатады. Жазбаша нысанды немесе тiркеу туралы талапты сақтамау шарттың жарамсыздығына әкеп соғады. Өнертабыстарды, пайдалы модельдердi және өнеркәсiптiк үлгiлердi қорғау саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк орган (бұдан әрi - уәкiлеттi орган) - Қазақстан Республикасының Yкiметi айқындайтын және өнертабыстарды, пайдалы модельдердi, өнеркәсiптiк үлгілердi қopғay саласындағы мемлекеттiк реттеудi жүзеге асыратын мемлекеттiк орган. Сараптама жасау ұйымы Қазақстан Республикасының Өнертабыстарының мемлекеттiк тiзiлiмiне, Қазақстан Республикасының Пайдалы модельдер мемлекеттiк тiзiлiмiне немесе Қазақстан Республикасының Өнеркәсiп үлгiлерi мемлекеттік тiзiлiмiне тиiсiнше өнертабысты, пайдалы модельдi немесе өнеркәсiп үлгiсiн енгiзедi.

49. Патент құқығының қағидалары.

Жаңашылдық. Өнертабыстың жаңалығы оның патент қабілеттігінің негізгі және міндетті талабы болып табылады. Патент Заңының 6-бабына сәйкес, егер өнертабыс техника деңгейі туралы мәліметтерден белгілі болмаса, жаңа болып табылады.

Өнертапқыштық деңгей. Өнертабыстың патентке қабілеттілігінің келесі критерийі болып өнертабыстың сапалық деңгейінің көрсеткіші болып табылатын өнертапқыштық деңгей саналады, себебі, оның көмегімен ғылыми және техникалық погрескеиқандай да бір зерттеменің үлесі бағалана алады.

Өнеркәсіптік қолдануға жарамдылығы.Қазақстан Республикасының Патент Заңының 6-бабына сәйкес, егер өнеркәсіпте, ауыл шаруашылығында, денсаулық сақтауда және қызметтің басқа да салаларында пайдалануға болса, өнертабыс өнеркәсіпте пайдалануға жарамды деп танылады.

«Өнеркәсіпте қолдануға жарамдылық» түсінігі кенң мағынада қолданылу қажеттілігін атап өту қажет, ол қандай да бір техникалық пайдалануды максимальды тиімділігін меңземейді. Аталған критерий міндеті мен мәні өнертапқыштық қызмет салаларының біреуінде қолданылудың қағидалық міндетін көрсету.

50.Патент құқығы объектілерінің түрлері

Патент құқығының обьектілері:өнертабыс, өнерксіптік үлгі, пайдалы модоль. Өнертабыс дегеніміз-өндірісте қолдануға жарамды жаңа техникалық шешім. Өнертабысқа қорғау құжатын беруге өтiнiм (бұдан әрi - өнертабысқа өтiнiм) бiр өнертабысқа немесе өзара байланыстылығы өнертапқыштық бiр ойды құрайтын өнертабыс тобына берiледi (өнертабыс бiрлiгiнiң талабы).Пайдалы модель-жаңа және өнертабыста қолдануға болатын өндіріс құрал мен заттарын конструкциялық орындалуын және оған қорғау құқығын беретін техникалық шешім. Пайдалы модельге патент беруге өтiнiм (бұдан әрi - пайдалы модельге өтiнiм) бiр пайдалы модельге немесе байланыстылығы бiр өнертапқыштық ойды құрайтын пайдалы модельдер тобына (пайдалы модельдер бiрлiгiнiң талабы) қатысты болуға тиiс.Өнеркәсіптік үлгі- бұйымның сыртқы түрін белгілейтін жаңа түпнұсқалық және өнеркәсіпте қолдануға болатын қөркемдік конструкциялық шешім.Өнеркәсiп үлгiсiне патент беруге өтiнiм (бұдан әрi - өнеркәсiп үлгiсiне өтiнiм) бiр өнеркәсiп үлгiсiне немесе өзара байланыстылығы өнеркәсiп үлгiсiнiң бiрлiгi талабын қанағаттандыратын өнеркәсiп үлгiлерi тобына қатысты болуға тиiс.Өнеркәсiп үлгiсiне өтiнiмде: Өнертабысты, пайдалы модельдi, өнеркәсiптiк үлгiнi пайдалануға арналған лицензиялық шарт пен қосалқы лицензиялық шарт жазбаша нысанда жасалады және ол уәкiлеттi органда міндетті түрде тiркелуге жатады. Жазбаша нысанды немесе тiркеу туралы талапты сақтамау шарттың жарамсыздығына әкеп соғады. Өнертабыстарды, пайдалы модельдердi және өнеркәсiптiк үлгiлердi қорғау саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк орган (бұдан әрi - уәкiлеттi орган) - Қазақстан Республикасының Yкiметi айқындайтын және өнертабыстарды, пайдалы модельдердi, өнеркәсiптiк үлгілердi қopғay саласындағы мемлекеттiк реттеудi жүзеге асыратын мемлекеттiк орган. Сараптама жасау ұйымы Қазақстан Республикасының Өнертабыстарының мемлекеттiк тiзiлiмiне, Қазақстан Республикасының Пайдалы модельдер мемлекеттiк тiзiлiмiне немесе Қазақстан Республикасының Өнеркәсiп үлгiлерi мемлекеттік тiзiлiмiне тиiсiнше өнертабысты, пайдалы модельдi немесе өнеркәсiп үлгiсiн енгiзедi.

51.Өнертабыс түсінігі және белгілері, объектілері.

Белгілі бір өнертабыс негізі болған шығармашылықтың деңгейін бағалау қажет болғандықтан, өнертабыс түсінігінің объективтік анықтамасын беру мүмкін емес. Сондықтан, Қазақстан Республикасының Патент Заңында бұл түсініктің анықтамасы берілмеген, тек оған қойылатын талаптар көрсетілген:

жаңалығы;

өнертапқыштық деңгейдің болуы;

өнеркәсіпте қолдануға болатын техникалық шешімнің болуы.

Егер өнертабыс осы аталған талаптарға сай болса, онда оған Қазақстан Республикасы Патент Заңының 6-бабына сәйкес қорғау қамтамасыз етіледі. Алайда, өнертабысты мәселенің шығармашылық-техникалық шешімі ретінде анықталатын құбылыс ретінде қарастыру заңды. «Техникалық шешім» термині техниканың әр түрлі салаларындағы қажеттіліктерді қамтамасыз ету құралыретінде, сонымен қатар, мысалы, жаңа музыкалық аспап жасау арқылы өнер; спорт көмекші құралдарын жасау арқылы спорт; жаңа емдеу әдістерін, дәрі-дәрмектерді жасау арқылы медицина және т.б. салаларда кең мағынада қолданылады. Осылай ауруды емдеу әдістері техниканың жалпы түсінігіне жатпайды. Бұған қарамастан, емдеудің терапиялық әдістері емдеу құралдарын нақты белгілеген мөлшерде,белгілі бір уақыт ішінде, белгілі бір кезектілікпен және т.б. қолдануды меңзейтіндіктен, бұл арқылы емдеу техникасы анықталады. Бұл мағынада емдеу тәсілдері техникалық шешімретінде қарастырылады. Осылай, өнертабыс арқылы техника, ауыл шаруашылық, мәдениет, білім беру салаларындағы әр түрлі мәселелер өз шешімін табады, бірақ бұл жерде өзге (экғономикалық, әкімшілік, ұйымдастырушылық т.б.) техникалық әдістер мен құралдар қолданылмауы тиіс.

Әрбір өнертабыс белгілі бір объектіні, яғни қоғамдық қажеттілікті қанағаттандыра алатын техникалық құралды сипаттайды. Өнертабыс объектілерінің түрлері қойылған мақсатқа жету үшін техникалық шешімдерде көрсетілген құралдарға тәуелді екендігі анықталады.

Өнертабыс объектілерін нақтылау патент иесінің құқықтары көлемін анықтау заңмен қорғалатын өнертабыстың пайдаланылуын бақылау мүмкіндігі үшін құққтық маңызы зор.

Құрылғы - өнертабыс объектісі ретінде. Өнертабыс объектілері ретінде құрылғыларға конструкторлар мен бұйымдар жатады. Кеңістікте орналасқан бір-бірімен тығыз байланыстағы элементтер жүйесі құрылғы болып танылады. Бұл машиналар – мысалы, «Қар жинаушы машина»; құрылғылар – «Магниттік өріс көрсеткіші»; механизмдер – «Шарнир механизмы».

52.Патент құқығының қорғау объектілері болып табылмайтын туындылар.

Патент құқығының обьектілері:өнертабыс, өнерксіптік үлгі, пайдалы модоль. Өнертабыс дегеніміз-өндірісте қолдануға жарамды жаңа техникалық шешім. Өнертабысқа қорғау құжатын беруге өтiнiм (бұдан әрi - өнертабысқа өтiнiм) бiр өнертабысқа немесе өзара байланыстылығы өнертапқыштық бiр ойды құрайтын өнертабыс тобына берiледi (өнертабыс бiрлiгiнiң талабы).Пайдалы модель-жаңа және өнертабыста қолдануға болатын өндіріс құрал мен заттарын конструкциялық орындалуын және оған қорғау құқығын беретін техникалық шешім. Пайдалы модельге патент беруге өтiнiм (бұдан әрi - пайдалы модельге өтiнiм) бiр пайдалы модельге немесе байланыстылығы бiр өнертапқыштық ойды құрайтын пайдалы модельдер тобына (пайдалы модельдер бiрлiгiнiң талабы) қатысты болуға тиiс.Өнеркәсіптік үлгі- бұйымның сыртқы түрін белгілейтін жаңа түпнұсқалық және өнеркәсіпте қолдануға болатын қөркемдік конструкциялық шешім.Өнеркәсiп үлгiсiне патент беруге өтiнiм (бұдан әрi - өнеркәсiп үлгiсiне өтiнiм) бiр өнеркәсiп үлгiсiне немесе өзара байланыстылығы өнеркәсiп үлгiсiнiң бiрлiгi талабын қанағаттандыратын өнеркәсiп үлгiлерi тобына қатысты болуға тиiс.Өнеркәсiп үлгiсiне өтiнiмде: Өнертабысты, пайдалы модельдi, өнеркәсiптiк үлгiнi пайдалануға арналған лицензиялық шарт пен қосалқы лицензиялық шарт жазбаша нысанда жасалады және ол уәкiлеттi органда міндетті түрде тiркелуге жатады. Жазбаша нысанды немесе тiркеу туралы талапты сақтамау шарттың жарамсыздығына әкеп соғады. Өнертабыстарды, пайдалы модельдердi және өнеркәсiптiк үлгiлердi қорғау саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк орган (бұдан әрi - уәкiлеттi орган) - Қазақстан Республикасының Yкiметi айқындайтын және өнертабыстарды, пайдалы модельдердi, өнеркәсiптiк үлгілердi қopғay саласындағы мемлекеттiк реттеудi жүзеге асыратын мемлекеттiк орган. Сараптама жасау ұйымы Қазақстан Республикасының Өнертабыстарының мемлекеттiк тiзiлiмiне, Қазақстан Республикасының Пайдалы модельдер мемлекеттiк тiзiлiмiне немесе Қазақстан Республикасының Өнеркәсiп үлгiлерi мемлекеттік тiзiлiмiне тиiсiнше өнертабысты, пайдалы модельдi немесе өнеркәсiп үлгiсiн енгiзедi.

53.Пайдалы модель патент құқығының объектісі ретінде.

54.Өндірістік үлгі патент құқығының объектісі ретінде.

Патенттік құқық (ағылш. patent right;) Патентті беру жолымен — өнертапкыштыктың — техникалық және басқа шешімдерінің құқығын қорғау жүйесін бекітетін құқықтық нормалардың жиынтығы. Патенттік құқық дербес сала болып саналмайды. Пагенттік құқықтың негізгі көзі — өнертапкыштық зияткерлік меншіктің басқа нысандарымен байланысты құқықтық қағынастарды реттейтін арнайы зандар болып саналады.

Патент заңы (ағылш. patent law;) Осы Заңмен енеркәсіптік меншік объектілерін жасауға, құқықтық қорғау мен пайдалануға байланысты мүліктік, сондай-ақ оларға байланысты жеке мүліктік емес қатынастар реттеледі.

Интеллектуалдық меншіктін өзге объектілерін (селекциялық жетістіктер, интегралдық микротәсім топологиялары, тауар таңбалары, қызмет көрсету таңбалары, тауар шығарылатын жерлердін атаулары және басқалар) қорғау өзге заң актілерімен реттеледі.

55.Патент құқығының субъектілері.

«Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы (Салық кодексі)» Қазақстан Республикасының 2008 жылғы 10 желтоқсандағы № 99-IV Кодексінің 74-б. сәйкес Салық төлеушінің (салық агентінің) салық есептілігін табыс етуді тоқтата тұру (ұзарту, қайта бастау) туралы салықтық өтініш негізінде, осы бапта белгіленген тәртіппен:
1) салық есептілігін табыс етуді тоқтата тұруға;
2) салық есептілігін табыс етуді тоқтата тұру мерзімін ұзартуға құқығы бар.
Патент негізінде арнаулы салық режимін қолданатын дара кәсіпкер қызметін тоқтата тұрған жағдайда, орналасқан жері бойынша салық органына патенттің қолданылу мерзімі біткенге дейінгі алдағы кезеңге салық есептілігін табыс етуді тоқтата тұру (ұзарту, қайта бастау) туралы салықтық өтініш береді. Салық есептілігін табыс етуді тоқтата тұру мерзімі, оны ұзарту ескеріле отырып, осы Кодекстің 46-бабында белгіленген мерзімнен аспауға тиіс.
Салық органының салық есептілігін табыс етуді тоқтата тұру туралы шешімі салықтық өтініш берілген күнге уәкілетті орган белгілеген нысан бойынша шығарылады.
Салық есептілігін табыс етуді тоқтата тұру туралы шешім салық төлеушіге немесе оның өкіліне жеке өзіне қолын қойдыра отырып немесе жөнелту және алу фактісін растайтын өзге тәсілмен тапсырылады.
Салық есептiлiгiн табыс етудi тоқтата тұрудан бас тарту туралы шешiм өтініш берілген күні салық төлеушінің (салық агентінің) салық берешегі, міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары, әлеуметтік аударымдар бойынша берешегі болған немесе салық төлеуші (салық агенті) осы баптың 1-тармағында көрсетілген салық есептілігін табыс етпеген жағдайда қабылданады.Салық есептілігін табыс етуді тоқтата тұру туралы шешім салық есептілігін табыс етуді тоқтата тұру туралы салықтық өтініште көрсетілген күннен бастап қызметін қайта бастау күніне дейінгі кезеңде патент алу үшін есеп-қисап табыс етпеуге негіз болып табылады.
Салық төлеуші, егер осы бапта өзгеше белгіленбесе, қызметін тоқтата тұру мерзімі аяқталғаннан кейін қызметін қайта бастаған болып танылады.
Салық төлеуші салық есептілігін табыс етуді тоқтата тұрудың ағымдағы кезеңі аяқталған күннен кешіктірмей салық органына салық есептілігін табыс етуді тоқтата тұру (ұзарту, қайта қалпына келтіру) туралы салықтық өтініш беруге құқылы. Мұндай өтініш онда көрсетілген қызметті қайта бастау күніне дейін патент құнының есеп-қисабын табыс етпеуге негіз болып табылады.
Салық төлеуші қызметін қайта бастаған күннен бастап алдағы кезеңге патент құнының есеп-қисабын салық органдарына беру арқылы қызметін тоқтата тұру мерзімі аяқталғанға дейін қызметін қайта бастауға құқылы.

56.Тауарлар мен қызметтер азаматтық айналымының қатысушыларын дараландыру құралдарын құқықтық қорғау.

Тауарлар, жұмыстар немесе қызметтердің азаматтық айналымына қатысушыларды дараландыру құралдарына құқықтар санкцияланбаған пайдаланудан қорғау үшін тіркелуі мүмкін.

Адам ойының және қызметінің әр өнімі өзіндік құндылыққа ие. Әр азамат өз өнертабысына, ғылым, әдебиет және өнер туындысына, интеллектуалдық қызметтің өзге де нәтижелеріне заңды құқыққа ие (ҚР Азаматтық кодексінің 14-бабы ). Осы мақалада интеллектуалдық меншікке не жататынын және оны қалай қорғауға болатынын білесіз.

Интеллектуалдық меншік – және бұл тауарлар, жұмыстар немесе қызметтердің азаматтық айналымына қатысушыларды дараландыру құралдары және зияткерлік шығармашылық қызметтің нәтижелері. Басқаша айтқанда интеллектуалдық меншік екі түрге бөлінеді: бірінші – бұл өнер туындысы, шығармашылық және ғылыми әзірлемелер, ноу-хау, екінші түрі компания немесе тұлға басқалардан ерекшелене алатын тауарлық белгілер, логотип, ұран және т.б. Бұл сияқты сыныптамаАзаматтық кодекстің 961-бабында көрсетілген.

Азаматтық айналымға қатысушыларды,тауарларды, жұмыстарды немесе қызмет көрсетулердi дараландыру құралдарына:

· фирмалық атаулар;

· тауарлық белгiлер (қызмет көрсету белгiлерi);

· тауарлар шығарылатын жерлердің атаулары (шығатын жерін көрсету);

осы Кодексте және заң актілерінде көзделген реттерде азаматтық айналымға қатысушылардың, тауарлар мен қызмет көрсетулердiң басқа да дараландыру құралдары (логотип, ұран) жатады.

Тұтынушылардың құқықтарын қорғау жекелеген құқықтар салаларында да бекітілген еді. Алайда, экономиканы монополиялау жағдайында тауарлар мен қызметтердің ерекше әртүрлілігінің пайда болулары, жарнамалаудың қуатты құралдарының өмірге келуі, тұтынушылардың бұрыннан бар құқықтық қорғау құралдарының жеткілікті емес екендігін көрсетті. Дамыған нарықты қорғауға тікелей қатысты арнайы нормативтік актілердің шығуы осы себептерге байланысты еді.

Оған мыналарды жатқызуға болады: Францияда – сауда мен игі қызметтер көрсету кезіндегі алдау мен жалғандық туралы Заң (1905), «қардан қала тұрғызу» қағидасының сауда туралы Заң (1953), «алдамшы жарнамаларды болғызбау» туралы Заң (1935); Данияда – тауарды сатып алу-сату келісімі туралы Заң (1906), тауарды таңбалап және бағасын көрсету туралы Заң (1977), тұтынушылармен жасалған келісімдердің әрқилы түрлері туралы Заң (1978); Ұлыбританияда – тұтынушылардың қауіпсіздігі туралы Заң (1978), келісімдердің арамдық жағдайлары туралы Заң (1977), шектеуші сауда тәжірибесі туралы Заң (1956) және басқалар.

57. Тауарлар мен қызметтер азаматтық айналымының қатысушыларын дараландыру құралдарын құқықтық қорғау туралы заңнамалар.

Тауар таңбаларын, қызмет көрсету таңбаларын және тауар шығарылған жерлердiң атауларын құқылық қорғау

1. Тауар таңбаларын, қызмет көрсету таңбаларын және тауар шығарылған жердiң атауын пайдалану құқығы Заңмен қорғалады.

2. Қазақстан Республикасында тауар таңбаларын, қызмет көрсету таңбаларын және тауар шығарылған жерлердiң атауларын құқылық қорғау оларды осы Заңда белгiленген тәртiппен тiркеу және куәлiк беру негiзiнде немесе Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарына сәйкес берiледi.

3. Тауар таңбаларын және қызмет көрсету таңбаларын құқылық қорғау шаруашылық жүргiзушi кез келген субъектiге берiлуi мүмкiн.

Шаруашылық жүргiзушi субъект өзi шығаратын барлық тауарлар (көрсететiн қызметi) үшiн бiр тауар таңбасын немесе түрлi сапалық сипаты бар әр алуан тауар түрлерi (көрсететiн қызметi) немесе тауарлар үшiн бiрнеше тауар таңбасын иелене алады.

4. Тауар таңбалары мен қызмет көрсету таңбаларын немесе соған шектесiп кету дәрежесiне дейiн ұқсас таңбаны бiртектес тауарлар мен қызмет көрсетуге қатысты шаруашылық айналымына рұқсатсыз енгiзу ол белгiлер иесiнiң айрықша құқығын бұзу болып табылады.

Заңда пайдаланылатын ұғымдар

"Тауар таңбасы және қызмет көрсету таңбасы" (бұдан әрi - "тауар таңбасы") - шаруашылық жүргiзушi бiр субъектiнiң тауарлары мен көрсететiн қызметiн шаруашылық жүргiзушi басқа субъектiнiң бiртектес тауарлары мен көрсететiн қызметiнен ажырату үшiн қолданылатын тiркелген сөздiк, бейнелiк, көлемдiк немесе басқа да таңба;

"Ұжымдық тауар таңбасы"- одақтың, шаруашылық қауымдастығының, концерннiң немесе өзге де бiрлестiктiң (бұдан әрi - бiрлестiк) сапасы немесе өзге де сипаттамалары бiрыңғай етiп шығарылатын немесе өткiзiлетiн тауарларды белгiлеуге арналған тауар таңбасы;

"Тауар шығарылған жер атауы" - тауардың ерекше қасиеттерi тек қана немесе негiзiнен оны шығаратын жермен (табиғи жағдайларымен немесе адам факторларымен не табиғи жағдайлары және адам факторларымен бiр мезгiлде) байланысты тауар белгiлеуге пайдаланылатын географиялық объект атауы;

58. Дараландыру құралдарының түрлері.

Интеллектуалдық меншік болып табылатын не?

Интеллектуалдық меншік – және бұл тауарлар, жұмыстар немесе қызметтердің азаматтық айналымына қатысушыларды дараландыру құралдары және зияткерлік шығармашылық қызметтің нәтижелері. Басқаша айтқанда интеллектуалдық меншік екі түрге бөлінеді: бірінші – бұл өнер туындысы, шығармашылық және ғылыми әзірлемелер, ноу-хау, екінші түрі компания немесе тұлға басқалардан ерекшелене алатын тауарлық белгілер, логотип, ұран және т.б. Бұл сияқты сыныптама Азаматтық кодекстің 961-бабында көрсетілген.

Интеллектуалдық шығармашылық қызметтің нәтижелеріне мыналар жатады:

· ғылым, әдебиет және өнер туындылары;

· эфирлiк және кәбiлдiк хабар тарату ұйымдарының орындаушылығы, қойылымдары, фонограммалары мен хабарлары;

· өнертабыс, пайдалы үлгілер, өндірістік үлгілер;

· селекциялық жетістіктер;

· интегралдық микросызба топологиялары;

· ашылмаған ақпарат, оның iшiнде өндiрiс құпиялары (ноу-хау);

Азаматтық Кодексте немесе өзге де НҚА көзделген реттерде интеллектуалдық шығармашылық қызметтiң басқа да нәтижелерi жатады.

· фирмалық атаулар;

· тауарлық белгiлер (қызмет көрсету белгiлерi);

· тауарлар шығарылатын жерлердің атаулары (шығатын жерін көрсету);

59. Фирмалық атау.

Заңды тұлғаның фирмалық атауды бір ғана өзі пайдалануға құқығы бар. Бөтен бір фирмалық атауды заңсыз пайдаланатын тұлға фирмалық атаудың құқық иесінің талап етуі бойынша мұндай атауды пайдалануды тоқтатуға және келтірілген залалдардың орнын толтыруға міндетті.

Сонымен қатар мұнан бұрын тіркелген заңды тұлғаның фирмалық атауына ұқсас фирмалық атау пайдаланылмайды.

Заңды тұлға әділет органдарында тіркелген күннен бастап фирмалық атауды пайдалануға айрықша құқығы бар.

Атап айтқанда ресми бланкілер, баспа өнімдері, жарнама, маңдайшалар, проспектілер, есептер, тауарларда және олардың бумаларында және заңды тұлғаларды дараландыру үшін қажетті басқа да жағдайларда көрсетеді.

Сонымен бірге қолданыстағы заңнамаларда атауларды пайдалануға қатысты бірқатар шектеулер бар. Заңды тұлғаның атауында заң талаптарына немесе мораль қалыптарына қайшы келетін аттарды, егер жеке адамдардың есімдері қатысушылардың есімдеріне сәйкес келмесе не қатысушылар бұл адамдардың есімін пайдалануға олардан (олардың мұрагерлерінен) рұқсат алмаса, олардың есімдерін пайдалануға жол берілмейді.

Мемлекеттік органдар болып табылмайтын заңды тұлғалардың фирмалық атауларында, қызмет көрсету таңбаларында, тауар таңбаларында, Қазақстан Республикасының заң актілерінде, Президенті мен Үкіметі актілерінде белгіленген Қазақстан Республикасы мемлекеттік органдарының ресми атауларына сілтемелерді пайдалануға тыйым салынады.

«Қазақстан Республикасындағы тіл туралы» Заңға сәйкес мемлекеттік ұйымдардың, олардың құрылымдық бөлімшелерінің атаулары мемлекеттік және орыс тілінде беріледі. Бірлескен, шетелдік ұйымдардың атаулары мемлекеттік және орыс тілінде транслитерация арқылы беруге тиіс.

Коммерциялық заңды тұлғалардың атауына келер болсақ қолданыстағы заңнамаларда арнайы регламенттелмеген.

Ал ендігі мәселе жарнамаға байланысты. Жарнамаларда жүйелілік жоқ екендігі рас. Кейбір жарнамалардың мазмұны мен сауаты сын көтермейді. Қазіргі таңда жарнамада бейбастыққа жол берілуде. Жарнама мәселесі жергілікті атқарушы органдардың құзіретінде.

60. Тауар нышанын, қызмет көрсету белгісін, тауардың шыққан жерінің атауын азаматтық-құқықтық қорғау ерекшеліктері

Ұжымдық тауар белгісін тіркеуге өтінім қабылдауды; әдеттегі сараптама жүргізуді; өтінім материалдарына өзгерістер мен түзетулер енгізуді; өтінім берушінің бастамасы бойынша тауар белгісіне өтінімдерді сыныптар бойынша бөлуді; тауар белгісіне өтінімді ұжымдық тауар белгісіне қайта өзгертуді және керісінше өзгертуді; Мадрид келісіміне сәйкес халықаралық өтінімді қабылдауды; тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің халықаралық жіктемесіне сәйкес тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің тізбесін дайындауды; халықаралық өтінімге өзгерістер енгізу туралы өтінішті салып жіберуді, ресімдеуді; үшеуден асатын әрбір сынып үшін қосымша өтінімге сараптама жүргізуді; өтінім берілген күннен бастап алты айдан кейін толық сараптаманы жедел әрі жылдамдатып жүргізуді; тіркеуден алдын ала бас тарту туралы шешімге қарсылықтарды қарауды; сараптама шешіміне қарсылық беру мерзімін әрбір айға ұзартып отыруды; сұрау салуға жауап қайтару мерзімін әрбір айға ұзартып отыруды; сұрау салуға жауап қайтарудың, төлемнің, қарсылық берудің өтінім беруші өткізіп алған мерзімін қалпына келтіруді; тіркеу туралы мәліметтерді жариялауды; қорғалатын тауар белгілерінің, қызмет көрсету белгілерінің және тауар шығарылған жерлер атауларының мемлекеттік тізілімдеріне өзгерістер енгізуді; тауар шығарылған жердің атауын пайдалану құқығына арналған тіркеудің, тауар белгісіне арналған және үшеуден асатын әрбір сынып үшін қосымша тіркеудің қолданылу мерзімін ұзартуды; ұзарту туралы мәліметтерді жариялауды; кепіл шартына, бір немесе бір топ өнеркәсіптік меншік объектілеріне қатысты кешенді кәсіпкерлік лицензия беру туралы шартқа сараптама жүргізуді; қосымша келісімдерге сараптаманы және шарттарды тіркеу туралы мәліметтерді жариялауды; мемлекеттік тізілімнен үзінді көшірмелер, анықтамалар беруді; тауар белгілерінің дерекқорындағы белгілемелерді және іздестіру туралы есепті ұсына отырып, тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің көрсетілген сыныптарына қатысты тіркеуге мәлімделген белгілемелерді алдын ала іздестіруді жүргізуді; баспа және электрондық басылымдарды өткізуді және жариялауды қоса алғанда, тауар белгілерін, қызмет көрсету белгілері мен тауар шығарылған жерлердің атауларын тіркеуге өтінімдер қабылдау және өтінімдерге сараптама, тауар белгілеріне, қызмет көрсету белгілеріне құқықтарды беру туралы шарттарға, лицензиялық (қосалқы лицензиялық) шарттарға сараптама жүргізу, қорғалатын тауар белгілерінің, қызмет көрсету белгілерінің және тауар шығарылған жерлер атауларының мемлекеттік тізілімдерін жүргізу жөніндегі қызмет мемлекеттік монополияға жатады

61.Әдеттегі емес интеллектуальдық меншік объектілерінің жалпы сипаттамасы.

Күнделікті өмірімізде біз «интеллектуалдық меншік» немесе «интеллектуалдық меншік құқығы» деген сөздерді жиі болмаса да естіп жатамыз. Егер бұл сөздерге ден қойып көңіл аударар болсақ, оның мәні тереңде жатканын аңғарамыз. Интеллектуалдық ментттіктің нақты аныңтамасы Қазақстан Республикасында қолданылып жүрген заңдарда берілмесе де Қазақстан Республикасының Азаматтык кодексінің 125-бабында көрсетілгендей: «Осы кодексте белгіленген реттер мен тәртіп бойыніиа азаматтық немесе заңды тұлғаның шығармашылық интеллектуалдық қызме тінің нәтижелеріне және оларға теңестірілген заңды тұлғаны дараландыру құралдарына, жеке немесе заңды тұлғаның өзі орындайтын жұмысының немесе қызметі өнімдеріне (фирмалық атау, тауар белгісі, қызмет кәрсету белгісі және т. б. ) ерекше құқығы танылады». Мұны біз заңдық тұрғыда бекітілген интеллектуалдық меншіктің анықтамасы ретінде қабылдаймыз.

Интеллектуалдық меншік құқығының объектілері алуам түрлі болып келеді. Оларға мыналарды жатқызуға болады:

• интеллектуалдық қызметтің туындылары;

• ғылым, әдебиет және өнер туындылары;

• өнертабыс, үлгі, өндірістік үлгілер;

• фирмалық атаулар;

• тауарлық белгілері және т. б.

Объектілерді интеллектуалдык шығармашылык қызметтің нәтижесі және азаматтық айналымға қатысушылардың даралану кұралы деп екіге бөліп карастырут болады.

Жоғарыда көрсетілген интеллектуалдық шығармашылық қызметінің нәтижелері, біріншіден, адамның ой еңбегінің, қиялының, идеясының жетістігі, яғни шығарма- шылықтың нәтижесі. Сонымен қатар ол тек идея күйінде ғана емес, нақты өмірде материалдық сипатқа ие болуы керек. Мысалы, кітапта, киноөнерде, көркемсуретте және т. б. көрініс табуы қажет.

Интеллектуалдық меншік құқығы объектілерінің екінші тобы азаматтық айналымға қатысушыларды, тауарларды, жұмыстарды немесе қызмет көрсетулерді дараландыру ұралдарының түрлері: фирмалық атаулар коммерциялық «сипаттағы заңды тұлғалардың ресми атаулары болып тибылады. Мысалы, «Эйр Казахстан» өуе компаниясы; Бахус» АҚ-ы; «Глотур» фирмасы, т.б., тауарлық белгілер пір шаруашылық субъектілерінің тауарлары мен кызметтерін екіншілерінен ажырату үшін қолданылады.

62.Әдеттегі емес интеллектуальдық меншік объектілерінің түрлік сипаттамасы.

Интеллектуалдық меншік объектілерінің өзіндік белгілері бар, олар оның заттық құқық және меншік құқығы объектілерінен айырмашылығын табуға сонымен бірге ұқсас тұстарын анықтауға мүмкіндік береді. Ең бастысы интеллектуалдық меншік құқығын азаматтық құқықтар объектілері ретіндегі негізді ерекшелігін оның белгілері арқылы тануға болады.

Мысалы, В.И. Жуков интеллектуалдық меншік объектілерінің өзіне ғана қатысты жалпы белгілерді анықтайды. Бұл құқықтың барлық объектілері: денесіз заттар болғандықтан мүліктің құрамдас бөлігі; рухани және материалдық игіліктерді жасаумен байланысты; құқық объектісі ретінде ол, адам қабылдай алатын объективтендірілген нысанға жеткен сәттен емес, заңмен бекітілген тәртіппен анықталған соң ғана танылады дейді.

Т.Е. Каудыров интеллектуалдық меншік құқығын азаматтық құқықтардың объектісі ретінде түбегейлі ерекшелігін көрсететін сипатты белгілерін, жүйелі түрде топшалап көрсетеді, оның пікірінше бұл белгілерге:

1. Интеллектуалдық меншік құқығы объектілерінің денесіздігі және мінсіздігі;

2. Құқықтың абсолюттік сипаттылығы;