Теміржол тасымалдауы

Көп уақыт бойы теміржол тасымалдауы аясында ең маңызды келісімдердің бірі болып «Жүкті және жолаушыны теміржол тасымалдауы туралы» Берн конвенциясы танылды. 1980 жылы Берн конвенциясын қайта қарау конференциясында жаңа халықаралық теміржол тасымалдауы туралы келісім (КОТИФ) қабылданды. Оған 38 мемлекет қатысты.

КОТИФ ережесі бойынша жүкті мерзімінен кецгіктіріп жеткізгені үшін жүкті қабылдап алушы зиян шеккен жағдайда оған жүкті тасымалдау өтемақысы үш есе етіп қайтарылады.

Біздің Қазақстан Республикасында 2001 жылы 8 желтоксан-да «Теміржол көлігі туралы» Заң қабыдданды.

Осы Заңның 65-бабына сәйкес: «жолаушыны тасымалдау шарты бойынша тасымалдаушы оған жол жүру құжатына (билетіне) сәйкес поезде орын беріп, оны баратын жеріне жеткізуге міндеттенеді, ал жолаушы жол жүру ақысын телеуге міндетті».

Тасымалдау жөніндегі міндеттемелерді орындағаны немесе тиісінше орындамағаны үшін тасымалдаушылардын, өзара жауапкершілігі болады.

Автокөлік тасымалдауы

Жол жүру ережелері 1949 жылғы 19 кыркүйектегі Жол жүру белгілері және сигналдар туралы хаттамалармен реттеледі. Сонымен қатар, халықаралық жүкті тасымалдау туралы Кеден конвенциясы қолданылады (1975 жыл).

Еуропалық елдер арасындағы жүкті халықаралық автокөлік-пентасымалдаушартыныңталаптары 1956 жылғы 19 мамырдағы жүкті халықаралық жол жүру шарты туралы Конвенциямен реттеледі.

Автокөлік тасымалдауында автокөлікпен үшінші тұлғаға зиян келтіруде Көпілдік беруді қамтамасыз ету маңызды болып табылады.

Осылайша автокөлік хабарламаны ұйымдастыру туралы келісімдер бойынша, яғни екі жақты, автокөлік тасымалдауында, азаматтық жауапкершілікті сақтандыру міндетті түрде қарастырылуы қажет. Бұндай жағдайды қарастыру жауапкершілікті айқындау кезінде үлкен рөлге ие болып табылады.

ЖОЛАУШЫНЫ ЖӘНЕ ТЕҢДЕМЕ ЖҮКТІ ТАСЫМАЛДАУ

Жолаушыны тасымалдау шарты - ол бір тарап тасымалдаушы жолаушыны мекенге жеткізуге міндеттенеді, ал екінші тарап жолаушының белгіленген жолақысын төлеуге міндеттенуі. Жолаушыны тасымалдау шарттың тараптары болып тұлға (жолаушы) және тасымалдаушы танылады. Жолаушыны тасымалдау шарты ауызша және жазбаша түрде жүзеге асырылады. Жолаушыны автобустарда тасымалдау жол жүру билетімен рәсімделеді.

Жолаушыны халықаралық тасымалдауда да тасымалдау шартын жасау билетпен бекітіледі. Халықаралық келісімдер билеттің мазмұнына кейбір ерекше талаптарды кояды.

Жолаушы құқықтары:

1) өзімен бірге балаларды тегін немесе өзге де жеңілдікті жағдайларда алып жүруге құқылы;

2) белгіленген нормалардың шегінде өзімен бірге кол жүгін акысыз алып жүруге құқылы;

3) тендеме жүкті тариф бойынша ақы төлеп, тасымалдауға тапсыруға құқығы бар;

Құқықтарымен қатар, жолаушы міндеттерге де ие. Оның негізгі міндеті болып, жол акысын телеу міндеті табылады. Жолаушылардың жол ақысын төлеуі сәйкесінше, тариф негізінде жүзеге асырылады.

Жалпы ереже бойынша тендеме жүкті тасымалдау шарты бойынша тасымалдаушы белгіленген мекенге жеткізуге міндет-тенуі, ал екінші тарап жолаушы тендеме жүкті тасымалдауына акы төлеуіне міндеттенеді. Тендеме жүкті тасымалдау құқығы жолаушыны тасымалдаушы шарты негізінде жүзеге асырылады.

20. Өсиет нысанын анықтауда, өсиетті құрастыруда кездесетін қайшылықты қағидаларды талдай білуге машықтаныңыз.

Өсиет – ол заңда белгіленген тәртіппен, мұра қалдырушы өз еркімен өзінің өлімінен кейінгі мүлкінің заңды тағдырын анықтауы. Мұндай ерік білдіру біржақты мінез ж/е пікір болып табылады. Өсиет екі н/е одан көп азаматтармен жасалынбайды, оны мұра қалдырушы өзі жазып ж/е кез келген уақытта өзгертіп н/е жоя алады.

Шетел элементінің қатысуымен өсиет бойынша мұра қалдырудың өзіндік бірқатар ерекшіліктері бар. Негізі, өсиет мұра ашылмай тұрып жазылуы керек. Өсиетті қалдыруға өсиет қалдырушының қабілеттігі, өсиет жазу мен одан бас тарту, өсиеттің нысаны өсиет қалдырушы соңғы тұрған жерінің заңымен реттеледі.

Өсиет нысанын анықтауда, өсиетті құрастыруда кездесетін қайшылықтар ҚР АК сәйкес шешілуі мүмкін:

Мұрагерлiк бойынша қатынастар, егер мұра қалдырушы өсиетiнде өзi азаматы болып табылатын елдiң құқығын таңдамаған болса, мұра қалдырушының соңғы тұрақты тұрғылықты жерi болған елдiң құқығы бойынша анықталады.

Адамның өсиет жасауға және оның күшiн жоюға қабiлеттiлiгi, сондай-ақ өсиеттiң және оның күшiн жою актiсiнiң нысаны, егер мұра қалдырушы өсиетiнде өзi азаматы болып табылатын елдiң құқығын таңдамаса, мұра қалдырушының акт жасаған кезде тұрақты тұрғылықты жерi болған елдiң құқығы бойынша анықталады. Алайда өсиет немесе оның күшiн жою, егер соңғысы акт жасалған жердiң талаптарын немесе Қазақстан Республикасы құқығының талаптарын қанағаттандырса, нысанды сақтамауы салдарынан жарамсыз деп таныла алмайды.

Қозғалмайтын мүлiктi мұраға қалдыру осы мүлiк тұрған жердегi елдiң құқығы бойынша, ал Қазақстан Республикасында мемлекеттiк тiзiлiмге енгiзiлген мүлiк - Қазақстан Республикасының құқығы бойынша анықталады. Адамдардың өсиет жасауға немесе оның күшiн жоюға қабiлеттiлiгi, сондай-ақ соңғысының нысаны, егер аталған мүлiк өсиет етiп қалдырылса, нақ сол құқықпен анықталады.

Қазақстан заңнамасы өсиеттің жақбаша түрде жазылуын және оны нотариалдық нысанда куәландыруын, өсиетке өсиет қалдырушының өз қолын қоюы кезінде міндетті түрде куәгерлердің болуын қатаң негіздерде талап етеді. Өсиет нысанын сақтамауы оны жарамсыз деп тануға әкеп соқтырады. Мысалы, жеке тұлға Англияда тұрып өсиет жазады, өсиетке қатысты барлық талаптары сақталады, сосын Қазақстанға тұрақты тұру үшін көшіп келіп, осы жерде қайтыс болады. Бұл бойынша мұрагерлік құқықтық қатынастар Қазақстанның заңымен, ал өсиеттің жарамдылығы Англияның заңымен анықталады.

Шетел заңнамаларындағы өсиет түрлеріне келетін болсақ, азаматтар отртақ ж/е өзара өсиеттер жасай алады. Ортақ өсиет – екі н/е бірнеше тұлғалардың еркін білдіретін өсиет. Мұндай өсиет ГФР заңнамаларында кездеседі, яғни ортақ жұбайлық келісім. Ал Англияда ж/е АҚШ-та ол тек жұбайлық қана емес, басқа тұлғалардың өсиеті бола алады. Өзара өсиет – бірнеше тұлғалар арасындағы қарым-қатынастардан туындайтын өзара міндеттемелерден тұрады. Бұл институт түрі англо-америкалық құқық жүйесінде кездеседі. Іс жүзінде өзара өсиет – бұл екіжақты келісімшарт, бірақ бұл қазақстандық өсиетке, яғни біржақты мәмілеге қарама-қайшы келеді. Сондай-ақ Франция заңнамаларында да ортақ ж/е өзара өсиетке тыйым салынады. Ал швейцариялық заңдарда белгілі бір тыйымдар көрсетілмеген, алайда сот тәжірибесінде осыған ұқсас ж/е басқа да өсиеттер жарамсыз болып табылады.

Мұрагерлік қатынастарды реттейтін халықаралық шарттар мұрагерлік құқықтың кейбір мәселелерін ғана қозғап өтеді. Оның ішінде өсиет мәселелерін реттейтін халықаралық конвенциялар бар: «Халықаралық өсиет нысаны туралы біртұтас заң» деп аталатын 1973 жылғы 26 қазандағы Вашингтон Конвенциясы ж/е күшіне енбеген 1973 жылғы 2 қазандағы әмбебап Гаага Конвенциясы.

 

1.Халықаралық жеке құқықтың жеке құқық саласы ретіндегі түсінігін анықтаңыз.

Халықаралық жеке құқықтың спецификалык ерекшелігі осы мемлекеттердің арасындағы, құқықжүйелерінің арасындағы айырмашылықты сақтай отырып, коллизиялық деп аталатын нормалардыңкөмегімен қай мемлекеттің құқығы тиісті жағдайларда қолданылатындығын анықтауғабағытталған.Халықаралық жеке қүқыктың мақсаты — əр түрлі елдердің фирмалары мен ұйымдарыныңарасындағы іскерлік байланыстарды Құқықтық реттеу болып табылады.Қатынастардың екінші бір тобы — шетелдік қатысушылар, яғни азаматтардың қатысуымен болады.Халықаралық құқық-тағы сияқты халықаралық жеке құқыққа да жалпы қоғамдық мүдде мен жеке тұлғаныңмүдделері толығымен ескерілуге жатады.Халықаралық жеке құқықта шетелдіктердің жеке мүліктік жəне жеке мүліктік емес құқықтары туралы,олардың еңбек, отбасы жəне басқа салалардағы құқықтары туралы сөз болады. Осы аталған құқықтарға Көпіл болу халықаралық жеке құқықта басты орынға қойылады, əсіресе, бұл аралас (шетелдің каты-суымен)некелерге, отбасылардың түрлі мемлекет азаматтарынан құрылуына байланысты болып табылады. Халықаралық жеке құқық нормалары Қазақстаңдағы шетел азаматтарының құқыктык жағдайын жəне біздіңазаматтардың шетел мемлеке-тіндегі жағдайын анықтайды.Халықаралық жеке құқықтың реттеу пəні Халықаралық өмір-де пайда болатын азаматтық-құқыктықсипаттағы түрлі катынастар болып табылады.

 

 

2.Халықаралық жария және халықаралық жеке құқықтың ара-қатынасын анықтаңыз.

Халықаралық жеке құқық халықаралық жария құқықпен (не жалпы халықаралық құқықпен) тығызбайланысты. Халықаралық жеке құқық өзбетіндік, тəуелсіз құқық жүйесі болып табылады. Үстемдік етіптұрған концепцияға (тұжырымдамаға) сүйенсек халықаралық жеке құқық болып табылады.Халықаралық жария құқық пен халықаралық жеке құқықтың нормалары бір ғанамақсатүшін — əртүрлі саладағы халықаралық кауымдастықты дамытудың құқықтық алғышарттарын дайындау қызметінаткаруда. Бұл екеуінің арасындағыортақмүдце: — осы жердегі халықаралық, қатынастар туралы ойлар бұлұғымдардың кең мағынада, яғни екі немесе одан да көп мемлекеттердің қатысуымен болатын, бір мемлекетаумағынан тыс туындайтын қатынастар туралы болып отыр. Дегенмен, халықаралықжеке құқық жарияқұқықтық, емес, жеке құқықтық қатынастарды реттейді. Бұл реттегі халықаралық дегеніміз шетелэлементімен күрделендірілген қатынасты білдіріп тұрады.Халықаралық жеке құқықтың халықаралық жария құқықтан ең біріншіайырмашылығы — олардың реттейтін қатынастарының мазмұнының əр түрлігінде. Халықаралық жария құқықта мемлекеттерарасындағы саяси қарым-қатынастар, бейбітшілік пен халықаралық кауіпсіздік, мемлекеттің егемендігі мəселелері, мемлекет ісіне араласпау, қарусыздану сияқты мəселелер қарастырылады. Халықаралық жарияқұқықта халықаралық сауда, экономикалық əрекеттесу сияқты сауалдардың кең етек алуы халықаралық экономикалық құқықтың туындауына əкеліп соқтырады. Дегенмен, олармен реттелетін қатынастар азаматтық-құқықтық емес, мемлекетаралық сипатқа ие болып табылады. Ал халықаралық жеке құқыққа келер болсақ, оның реттеу аясы халықаралық қатынастағы нақ осы жеке құқық саласында көрініс табады бұл ең біріншіден, мүліктік қатынастар (мəселен, авторлық пен патенттік құқық саласында), яғни бұлар халықаралық жеке құқықтың реттеу аясына жататын қатынастар болып табылады.Халықаралық жария құқықтан халықаралық жеке құқық тек өзінің реттеу пəнімен ғана емес, сол қатынастардың субъектілерінен де ерекшеленеді. Мемлекеттер халықаралық жария құқықтың негізгісубъектілері болып табылады. Сонымен қатар, Халықаралық ұйымдар мен өз тəуелсіздігі мен бостандығы үшін күресуші ұлттарды да осы топқа жатқызады. Ал халықаралық жеке құқықта қатысушылар мемлекеткана емес (бірақ оның қатысуы да жоққа шығарылмайды), ең басты қатысушылар жеке тұлғалар мен заңды тұлғалар болып табылады. Жеке тұлғалар -бұл азаматтар, ал заңды тұлғалар - бұл мемлекеттік ұйымдар,жеке фирмалар, өндірістер, ғылыми зерттеу жəне басқа да ұйымдар.Ендігі жерде халықаралық жеке құқықты халықаралық жария құқықтан ерекшелейтін үшіншібелгісін атап өтуге болады. Халықаралық шарт халықаралық жария құқықта қатынастарды реттеудің негізгі қайнар көзі болып табылады. Халықаралық жеке құқықта да халықаралық шарттардың алатын орны ерекше,бірақ олардың ережелері кейбір мемлекеттердің заңнамаларына сіңірілсе де, сіңірілмесе де қолданылабереді, ал кейбір мемлекеттерде ол шарт тек мемлекет санкциясын алған уақытта ғана қолданыска ұшырайды. Халықаралық жеке құқықта маңызды орынды (бұл халықаралықжария құқықха барынша тəнқасиет) таза ішкі сипаттағы заңнама, сот жəне арбитраж тəжірибесі алады.Енді, халықаралық жеке құқықтың мəнін анықтағаннан кейін, оны құқықтық тұрғьсынан алғандағытүсінігіне байланысты пікірлерді қарастырған жен.Кеңестік дəуірде осы ғылымның дамуының алдында тұрған сұрақтардың бірі халықаралық жеке құқықдеген түсінікке байланысты болып табылған. Жалпы жағдайларда, лениндік түсінік — біз ешқандай жекөлікті танымаймыз, бізде бəрі ортақ, сондықтан да, жария құқықтық деген түсінік қолданылуы керекдеген де болды. Дегенмен де осы жеке құқық деген сөздің өзі тұтастай алғанда осы ғылымның ішкі мəнін жəне оның мазмұнын айқындап тұр, ейткені бұл сонау ерте римдік дəуірдегі құқықтарды жеке жəне жариядеп бөлуді арықарайдамытып отыр. Бұны Ульпиниан қалыптастырған болатын, оның айтуынша жария құқық мемлекеттің жағдайына байланысты, ал жеке құқық - жеке тұлғалардың құқықтарына байланысты болып табылады. Халықаралық жеке құқықтағы халықаралық деген түсінік қазіргі кездің өзіне дейін даусызболып келеді. Бірақ көптеген авторлардың пікірі бойынша халықаралық жеке құқық барынша ішкі құқықпен тығыз байланыста бола отырып, құқық саласы ретінде танылады жəне ұлттық құқық, жүйесінің бөлігі болып

табылады

3.Құқық қайшылығы және құқықты таңдау мәселелері. Шетелдік сипатқа ие жеке құқық қатынастарын құқықтық реттеудің нысандары мен әдістерін анықтаңыз.

Шетел элементімен күрделенген құқ-қ қат-ды реттеуде әртүрлі сипаттағы қиыншылықтар туындайды, ал ол өз кезегінде дауға ұласуы мүмкін. Бұл дау сол құқ-қ қат-қа қатысып отырған тұлғалар шеңберіне шығып, мемлекетаралық сипатқа айналуының мүмкіндігі де өте зор. Сондықтан да, осындай келіспеушіліктерге тойтарыс беру ж/е алдын алу үшін коллизиялық нормаларды қолдануға тура келеді. «Коллизия» (латын сөзінен «соііізіо») — ол қақтығыс немесе қайшылық деген мағынаны білдіреді. Заңдардың коллизиясы деп айтқанда, əр түрлі мемлекеттер арасындағы құқықты таңдау қажеттігін айтады.

Коллизиялық ереже белгілі бір мемлекетте немесе белгілі жағдайда қай мемлекеттің құқығын қолдану керектігін көрсетеді. Коллизиялық ережөнін қажеттілігі, біріншіден мына мəселеге байланысты: мемлекеттердің құқықтық жүйелері бір-біріне ұксамауы. Бірақ тəжірибе жүзінде қолданылатын құқық мəселесі құқық қолданушыда белгілі бір қиындықтар туғызады, себебі тек қана қандай коллизиялық ереже қолдануды, қай мемлекет құқығына сілтеме жасауды, сонымен қатар, шетел құқығы таңдалған жағдайда, істі шетел мемлекетінің заңдарына сəйкес шешіп алу қажет.

Коллизиялық ереженің мақсаты - бəсекелестіктегі екі не одан да көп құқықтық жүйе арасындағы коллизияны шешу жəне шетел элементі бар қатынастарды белгілі бір құқық тəртібіне бағындыру болып табылады. Бірақ, коллизиялық ереже мəселені мəні бойынша өзі шеше алмайды, ол тек тиісті міндетті қарастыратын материалдық ережеге сілтеме жасайды. Осы тəртіп негізінде мəселе шешіледі. Осыдан коллизиялық ереженің заң əдебиеттерінде «даулы», «сілтемелік» деген анықтамалармен неге қолданылуын байқауға болады.

Шетел элементімен күрделенген жеке құқ-қ қат-ды реттеу процесі екі өзара тығыз байл сатыдан тұрады: біріншісі-құқ-қ коллизиясын шеші ж/е таңдау жасау, екіншісі-таңдалған құқ-ты қолдану.

1)коллизиялық нормаларды қолдану. Бұл сатыда коллиз-қ норма қолданылуға жата ма деген мәселе анықталады, егер мұндай норма қолданылса, қай елдің құқ-на сілтеме жасалатындығы анықталуы тиіс. Бұл ретте келесідей құқ-қ сұрақтар пайда болады: өзара түсіністік, реторсия, құқ-қ саралау, кері сілтеме, үшінші елдің құқ-на сілтеме жасау, заңды айналып өту.

2)колл-қ норма сілтеме жасайтын құқ-ң қолданылуы. Бұл саты бірінші сатының мәселелері қарастырылып болған соң жүзеге асады. Бұл сатыда өзге сұрақтар туады: жария тәртіп, императивті норманың қолданылуы, шетел құқ-ң мазмұнын анықтау.

Қарастырылған іске шетел колл-қ нормасы қолданылса, отандық соттар ж/е басқа да құқық қорғау органдары бірнеше күрделі кедергілерге жолығатыны анық. Олардың ішінде шетел құқ-н жалпы түсіну, шетел құқ-ң мазмұнын түсіндіру мен құқ-қ талқылау, шетел құқ-н қолдануды шектеу ж/е т.б.

 

 

5.Қайшылықты нормалар мен қайшылықты құқық арақатынасын анықтаңыз.

Халықаралық жеке құқықты реттейтін шетел элементі бар қарым-қатынастарда кейбір кездердеколлизиялық. мəселелер туындайды. Бұл мəселеде кақтығыстағы екі заңның қайсысын қолдану керек екенітуралы сұрақты шешу керек. Коллизиялық мəселе - бұл белгілі бір құқықтық, қатынастағы қай елдің заңынқолдану керек екені туралы мəселе. Бұл мəселе халықаралық жеке құқыққа тəн ерекшелік болып табылады.Халықаралық жеке құқықта коллизиялық мəселе жəне оны шешу осы құқықсаласыныңнегізгі мазмұнын

құрайды. Халықаралықжеке құқықтың өзіне тəн реттеу тəсілдері мен əдістері бар. Азаматтық қарым-қатынастарға қатысушылар арасында коллизиялық, мəселелер туындайды. Мұндай проблемалардыңмазмұнында қандай құқық қолдану керек екені туралы мəселе шешіледі, яғни қай мемлекеттің заңынқолдану керектігі мəселесі шешіледі.

Бұл мəселелер белгілі бір коллизиялық ережелер қолдану арқылы шешілуі мүмкін. «Коллизия»(латын сөзінен «соііізіо») — ол қақтығыс немесе қайшылық деген мағынаны білдіреді. Заңдардыңколлизиясы деп айтқанда, əр түрлі мемлекеттер арасындағы құқықты таңдау қажеттігін айтады. Құқық коллизиясының екі себебі бар:

— жеке құқықтық. қатынаста шетел элементінің болуы;

— қатынасқа байланысты əр түрлі мемлекет кұқығының мазмұндарының ерекшілігі.

Коллизиялық ереже белгілі бір мемлекетте немесе белгілі жағдайда қай мемлекеттің құқығынқолдану керектігін көрсетеді. Коллизиялық ережөнін қажеттілігі, біріншіден мына мəселеге байланысты: мемлекеттердің құқықтық жүйелері бір-біріне ұксамауы. Бірақ тəжірибе жүзінде қолданылатын құқықмəселесі құқық қолданушыда белгілі бір қиындықтар туғызады, себебі тек қана қандай коллизиялық. Ереже қолдануды, қай мем-лекет құқығына сілтеме жасауды, сонымен қатар, шетел құқығы таңдалған жағдайда,

істі шетел мемлекетінің заңдарына сəйкес шешіп алу қажет. Коллизиялық ереженің мақсаты - бəсекелестіктегі екі не одан да көп құқықтық жүйе арасындағы

коллизияны шешу жəне шетел элементі бар қатынастарды белгілі бір құқық тəртібіне бағындыру болыптабылады. Бірақ, коллизиялық ереже мəселені мəні бойынша өзі шеше алмайды, ол тек тиісті міндетті қарастыратын материалдық ережеге сілтеме жасайды. Осы тəртіп негізінде мəселе шешіледі. Осыдан коллизиялық ереженің заң əдебиеттерінде «даулы», «сілтемелік» деген анықтамалармен неге қолданылуын байқауға болады.Сілтеме жасалған материалдық құқықтық ережемен бірге коллизиялық. ереже азаматтық айналым

қатысушыларына жүріс-тұрыс ережесін анықтайды. Халықаралық жеке құқық кұрамында коллизиялықжəне материалдық құқықтық ереженің косылуы, сипаты бойынша біртекті қарым-қатынастарды екі түрлі əдіспен реттеу қажеттілігі негізделеді. Халықаралық келісімдердегі материалдық құқықтық ережемен бірге халықаралық жеке құқық ішіне ішкі заңнамадағы материалдыққұқықтықережелер кіреді. Олар шетел элементі бар азаматтық қатынастарды реттеу үшін арнайы белгіленген. Бұл нормалар-ға жататындар:

сыртқы экономикалық, қызметті реттейтін ере-же, инвестициялар режиміне қатысты ережелер, Қазақстан азаматтарыныңшетелдегі мəртебесін анықтайтын ережелер, Қазақстан Республикасында азаматтық, некежəне еңбек пен іс жүргізу құқығы аясында шетел азаматтары мен ұйымдардың құқықтық жағдайын анықтайтын ережелер.

Коллизиялық ережеге заңды-техникалық түрғыдан назар аударсақ –бұл халықаралық жеке құқықтағықолданылатын ең қиын ережелер деп айтуға болады. Бұл мəселе коллизиялық ереженің мазмұнын анықтаудағы белгілі бір ережелерді қарастыруды талап етеді. Бұл ережелер коллизиялық нормаларды тəжірибеде қолдану мəселесін шешуіне көмек көрсетеді.

6.Халықаралық жеке құқық пен ішкі материалдық нормалардың ара-қатынасын анықтаңыз.

Халықаралық жеке құқықта материалды-құқықтық және коллизияны әдіспен реттелуі екі аспектімен қарастырылады.

Коллизионды норма ішкі материалдық құқықтық нормамен бірлесе жүріп, азаматтық айналым қатысушыларының жүру қалпын үлғі етеді.

Халықаралық жеке құқық – материалды құқықтық нормаларды ажырамас құрамдас бөлігі ретінде қосыла отырып, ішкі заңдылықтарға халықаралық келісімшарттар және әдеп-ғұрыптарға негізделген.

Халықаралық жеке құқықтың құрамына шетелдік элементтердің жеке құқықтық байланысын реттеп отыратын арнайы нормалар кіреді.

Халықаралық жеке құқықта азаматтық құқықтық ереже екі аспектіде қарастырылады.

Мемлекеттің шекарадан тыс жерде жүрген, өз азаматтарының қарым-қатынастары қаралады.

Мемлекеттің аумағында жүрген шетел азаматтарымен, азаматтығы жоқ адамдармен қарым-қатынасы қарастырылады.

Шетел азаматтары мен азаматтығы жоқ адамдардың құқықтық мәртебесі

Халықаралық жеке құқық кұрамында коллизиялық жəне материалдық құқықтық ереженің косылуы, сипаты бойынша біртекті қарым-қатынастарды екі түрлі əдіспен реттеу қажеттілігі негізделеді. Халықаралық келісімдердегі материалдық құқықтық ережемен бірге халықаралық жеке құқық ішіне ішкі заңнамадағы материалдық құқықтық ережелер кіреді. Олар шетел элементі бар азаматтық қатынастарды реттеу үшін арнайы белгіленген. Бұл нормалар-ға жататындар: сыртқы экономикалық, қызметті реттейтін ереже, инвестициялар режиміне қатысты ережелер, Қазақстан азаматтарының шетелдегі мəртебесін анықтайтын ережелер, ҚР-да азаматтық, неке жəне еңбек пен іс жүргізу құқығы аясында шетел азаматтары мен ұйымдардың құқықтық жағдайын анықтайтын ережелер.

ҚР АК-не сәйкес, шетелдік азаматтардың ж/е шетелдік заңды тұлғалардың қатысуымен не өзге де шетелдік элемент шиеленістірген аз-қ-құқ-қ қат-ға қолдануға тиісті құқық ҚР заң актілерінің, ҚР бекіткен халықаралық шарттардың ж/е танылған халықаралық әдет-ғұрыптардың негізінде анықталады.

Енді әрбір негізге қатысты тоқталып өтсек:

-ҚР заңнамалары колл-қ, сондай-ақ колл-қ қағидалар мазмұндалған жай нормалардан құрыла отырып, қандай құқ-қ ереже қолданылатынын көрсетеді.

-ҚР қатысатын халықаралық шарттар қатарында халықаралық құқ-қ көмек көрсету тур аз-қ іс жүргізу нормалар бекітілген жалпы халықаралық шарттармен қоса, тек бір салаға қатысты халықаралық шарттар бар, мысалы: халықаралық сауда саласы (1980ж. тауарды сатып алу-сату тур Вена Конвенциясы), интеллектуалдық меншікке қатысты (1986ж. әдеби ж/е көркем шығарманы қорғау тур Берн Конвенциясы), халықаралық тасымалдау жөніндегі (1959ж теміржол теңіз аралас тасымалы жөніндегі халықаралық Келісім) ж/е т.б.

-Танылған халықаралық ғұрыптар. Бұған мысал ретінде ИНКОТЕРМС-2000ж/е 1994ж Құжаттамалық аккредитив үшін унификацияланған ережелер мен ғұрыптады айтуға болады.

7.Халықаралық жеке құқықтың ерекше және жалпы бөлімдерінің сипаттамасы. Қазақстан Республикасында халықаралық жеке құқықтың дамуы. Халықаралық жеке құқықтың ќайнар көздерінің түсінігі және түрлері. Халықаралық шарттар. Ішкі заңдар. Конституцияны халықаралық жеке құқықтың қайнар көзі ретінде анықтаңыз.

Халықаралық жеке құқықтың ерекше бөлімі, әдеи\ттегідей, негізгі инститтуттардан тұрады: азаматтардың азаматтық құқықтық жағдайлары, мемлекеттердің ерекше құқықтық қатынасқа түсуші ретіндегі ерекшеліктері, меншік құқығы, мәмілелер, түрлі сипаттағы шарттар, зиян келтіру салдарынан пайда болатын міндеттемелер, интеллектуалдық меншік құқығымен байланысты нормалар, мұрагерлік, отбасы-некелік, сонымен қатар, еңбектік қатынастар. Халықаралық жеке құқық жүйесінде халықаралық арбитраж туралы мәселе ерекше бөліп қарастырылады. Оны халықаралық жеке құқықтың құқықтық саласына енгізу бірқатар қиындықтар туғызады. Бұл тұрғыда көбіне айтылатын халықаралық арбитраж халықаралық жеке құқықтың аясында қалып қоймай, сонымен қатар халықаралық процестің сұрағы болып табылады.

Халықаралық құқық пен оның ғылымының тарихы.Халықаралық құқықтың пайда болуы және оның тарихын кезеңге бөлу мәселесі. Ежелгі заманның халықаралық құқығы. Орта ғасырлардың халықаралық құқығы. Халықаралық құқық ғылымының пайда болуы және дамуы. Халықаралық құқық ғылымының негізін қалаушысы Гуго Гроций және оның ізбасарлары. Жаңа дәуірдің халықаралық құқығы. Классикалық халықаралық құқықтың қалыптасуы және дамуы. Ұлттар Лигасының құрылуы. Екі дүниежүзілік соғыс арасындағы халықаралық құқықтың дамуы. БҰҰ құрылу тарихы. БҰҰ Жарғысы қазіргі халықаралық құқықтың негізгі құжаты ретінде. Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі "қырғи қабақ" соғыс жағдайындағы халықаралық құқықтың дамуы. Отарсыздану процессі. Ғаламдану және интеграциялық тенденциялар, олардың халықаралық құқықтың дамуына әсері. ҒТР және оның халықаралық құқықтың дамуына әсері.

Халықаралық құқықтың қайнар көздері – бұл халықаралық -құқықтық нормаларды көрсететін формалар.

Оның 4 түрі бар:

1) Халықаралық келісімшарт;

2) Халықаралық – құқықтық әдет – ғұрыптар;

3) Халықаралық конференциялар мен мәжілістердің Қорытынды Актілері;

4) Халықаралық ұйымдардың резолюциялары.

Халықаралық жеке құқықтың мазмұнында оның басты қайнар көзіне Қазақстан Республикасының Конституциясы, халықаралық келісім шарт, ішкі заңдылықтар, салт-дәстүр т.б. жатады. Әр мемлекет халықаралық жеке құқықтың қайнар көзі бірдей емес, әр түрлі болып келеді.

Халықаралық шартқа байланысты мәселелер қазiргi кезде негiзгi үш келiсiмдермен реттеледі – 1969 жылғы Халықаралық шарттар құқығының Вена Конвенциясымен, 1986 жылғы халықаралық ұйымдар арасындағы немесе халықаралық ұйымдар мен мемлекеттер арасындағы халықаралық шарттар құқығы туралы Вена Конвенциясымен, сондай-ақ 1978 жылғы халықаралық шарттарға қатысты, мемлекеттердiң құқыққа иеленушiлiк жайындағы Вена Конвенциясымен реттеледi. Олардын ішіндегі ең маңыздысы болып, 1969 жылғы Конвенция танылады. Осы құжатқа сәйкес халықаралық шарт деп – мемлекеттер арасындағы жазбаша түрде бекiтiлiп, мұндай келісімнің бiр құжатта не бiрнеше өзара байланысы бар құжаттарда бар болуына, не оның нақты аталуына қарамастан, халықаралық құқықпен реттелетін халықаралық келісім түсіндірілуі мүмкін.

Халықаралық жеке құқықтың ішкі заңдылықтарының қайнар көзі болып ҚР Конституциясы жатады. Қаулының негізгі бөлімі осы құқыққа байланысты бөлімшесі «Азаматтық құқықтың» 7-ші бөлімінде көрсетілген.

Халықаралық жеке құқық нормалары сонымен қатар ҚР-ң «Неке және отбасы», Еңбек құқығы, Шетелдік инвестиция, Валютаның реттелуі заңдарында мазмұндалған.

Шетел азаматтарының құқықтық ережелері ҚР Президентінің қакулысы бойынша «ҚР-ғы шетел азаматтарының құқықтық ережелері» 19.06.1995 ж.Бұл Қаулыда Қазақстан Республикасындағы шетел азаматтарының құқықтары мен олардың міндеттері анықталған.

8. Неке – отбасы қатынастарының түсінігі, оларды реттеудің құқықтық ерекшеліктерін. Шетелдегі Қазақстан Республикасы азаматының шетел азаматымен некеге тұру жағдайларын анықтаңыз.

Қазақстан Республикасының отбасы жəне неке заңында, сондай-ақ, Халықаралық жеке құқықтағы отбасыжəне неке қатынастарын реттейтін нормаларда отбасы құқығы, некелесу, туыстық, бала асырап алу жəне баланы отбасы тəрбиесіне қабылдаудың басқа да нысандарына орай пайда болатын, яғни отбасы қатынастарын өзіндік жəне соған байланысты мүліктік қатынастарды, яғни отбасы қатынастарын зерттейтін

құқық саласы болып табалады. Отбасы — қоғамның ең басты ұясы. Сондықтан, мемлекет оған ерекше кдмқорлықпен карайды,мүмкіндігіне қарай көмектеседі, кім-кімнің болсын сырттан заңсыз араласуына жол бермейді жəнеқорғайды. Əрине некеге отырған, отау тіккен адамдарға мемлекет те белгілі бір талаптарқояды. Текосындай талаптар орындалған жағдайда ғана, мемлекет неке, отбасына қамкорлық жасау туралыміндеттемелер қабылдайды. Мұндай талаптар кездейсоқ емес, олар азаматтардыңкемелденуіне жəнеқоғамның мүдцелеріне байланысты туындайды. Сондықтан, отау тігу үшін заңда көзделген шарттарды сақтау қажет. Отбасықұқығыбойынша неке –бұл ерлі-зайыптылар арасындағы мүліктік жəне мүліктік емесжеке қатынастарды туғызатын, отбасы құру мақсатымен, заңда белгіленген тəртіппен тарап-тардың еріктіжəне толық келісімі жағдайында жасалатын ер-кек пен əйеларасындағы тең құқықты одақ. Отбасықұқығының материалдық-құқықтық нормалары түрлі мемлекеттерде үлкеналуандылықпен көзге түседі, албұл өз кезегіндебұл саладағы шетел қатысуымен болған құқықтық қатынастарда коллизиялардың пайдаболуына алып келеді. Отбасы жəне неке мəселесі коллизиялық сауалдардың ішіндегі ең күрделісі десе де болады. Некегетұрушылардың екеуінің екі мемлекетте болуы, олардың некелеріндегі жастарының айырмашылығы, яғниəрекет қабілеттігі, сонымен қатар, некенің қай уақытта тоқтатылатындығы туралы мəселелер де шешілуі қиын мəселелердің бірі болып табылады.Халықаралық жеке құқықта неке жəне отбасы қатынастарына тоқталып, неке жəне отбасықатынастарындағы коллизиялык сұрақтарға жауап беріп, некеге отыру, некені тоқтатудың ерекшеліктеріне назар аударамыз.

Қазақстан Республикасы азаматтарыныц шетелдіктермен басқамемлекетте некеге отыруы ҚазақстанРеспубликасының азаматтары шетелдіктермен біздің аумақта да, сонымен қатар, басқа мемлекет аумағында да некелесуі мүмкін. Мұндай некелер сол некеге отырушы мемлекеттің заңдарының талаптарымен қойылған неке нысанына сəйкес болуы шарт. Тиісті мемлекеттің муниципалитетінде,мэриясында немесе басқа да оргаңдарында жəне діни ғүрыптарды сақтай отырып жасалған неке сол мемлекетте танылғанымен, кейіннен, біздің мемлекетте танылуы мүмкінбе деген сұрақ туады. Біздің заңнама бұл орайда нақты жауапты беріп отыр.Қазақстан Республикасының «Неке жəне отбасы туралы» Заңының ережесіне сəйкес, егер неке Қазақстан Республикасының аумағынан тыс, сол тиісті мемлекеттің заңнамасы бекіткен нысанда тіркелетін болса жəне

ол Қазақстан Республикасының некені тіркеуге байланысты заң талаптарына қайшы болмайтын болса, ол неке заңды деп танылуы ықтимал болып табылады.

Басқаша айтқанда, мұндай неке заңды болып танылуы үшін біздің мемлекеттің некелесу бойыншаЗаңының материалдық нормалары бұзылмауы тиіс болып табылады. Бұл айтылғанның мазмұнын ашатын болсақ, біздің мемлекеттің азаматтығында тұрған азаматтың некесі жарамды болуы үшін ол біздің заңнаманың коятын материалдық шарттарын сақтауы керек. Шетелдікке қатысты айтар болсақ, Қазақстандық азаматпен некеге тұру үшін оған біздің заңнаманың талаптарын сақта депайта алмаймыз,

өйткені, ол неке біздің мемлекеттің аумағында емес, басқа мемлекеттің аумағында жасалуы тиіс. Осыған сəйкес некенің жасалған орнының заңы қолданылуға жатады. Некенін нысанына байланысты айтар болсақ, оның жарамды деп танылуының негіздері басқа да болып калуы мүмкін. Өткеннен мысал келтірер болсақ,1937 жылы Л. деген азамат Тегеранда ирандық калындық Амалиямен некелеседі. Неке Тегерандағы

орыстың Православиелік шіркеуінде жасалады, өйткені ирандық заңнама бойынша діни нысанға жолберілген. 1958 жылы Тбилисиде тұрып жатқан Л. Раиса дегенмен некелеседі. 1960 жылы Л., қайтыс болып кеткеннен кейін Амалия мұраға бірден мұрагер бола отырып, Л-дің екінші некесін заңсыз деп тануды сұрапГрузиялық сотқа талап арызын береді. Сот талап қоюшының пайдасына істі шешеді. Егер Қазақстан Республикасының азаматы мен шетел азаматының некесін тиісті мемлекеттің жергіліктіоргандарында тіркеу кезінде біздің азаматтың шетел азаматымен некелесуге құқығын танитын қағазды

талап етсе, онда мұндай анықтама қағазын Қазақстан Республикасыньң тиісті мемлекеттердегі елшілігі береалады.Сонымен қатар, жоғарыда атап кеткеніміздей, консулдық конвенцияларда консулдын мемлекетініңазаматы некеге тұрғандығын тірКөп тұру міндеті көрсетіледі. Мысалы, кейбір мемлекеттердің консулдық жарғылары мұндай міндетті тікелей көрсетуі мүмкін. Мысалы, бұрынғы Кеңес мемлекетінің заңнамасында

бұл тікелей көзделген болатын.Қазақстан Республикасы азаматтарынық арасында шет мемлекетте некені бекіту. ҚазақстанРеспубликасының шегінен тыс тұратын Қазақстан Республикасы азаматтарының арасындағы неке тиісті мемлекеттегі Қазақстан Республикасының елшіліктерінде жүзеге асырылады. Некені тіркеу азаматтық хал

жағдайының бірден-бір актісі болып есептеледі. Қазақстан Республикасының консулдықтарында шет ел аумағында некені бекіту кезінде толығымен біздің мемлекеттің заңдары басшылыққа алынуы тиіс, өйткені екі азамат та біздің республика азаматы болып табылады.Консулдық мұндай некелерді бекіту құқығы біздің заңнама бойынша анықталады. Ол дегеніміз: а) біздің елшілікте немесе өкілдіктерде тіркелген неке азаматтық, хал актілерін жазу орган-дарында некені тіркеумен бірдей күште танылады; ə) некені консул тіркеген кезде ол біздің заңнаманың бекітетін материалдық талаптарын сақтауға міңдетті. Мұндай некені келуші мемлекетте (страна пребывания) тану ол мемлекеттің материалдық нормаларының сакталуына тікелей байланысты.

9.Некеге тұру. Қазақстан Республикасының аумағындағы шетел азаматтары мен Қазақстан Республикасы азаматтарының, сондай-ақ шетел азаматтарының бір-бірімен некеге тұру жағдайларын анықтаңыз

Некені заңды түрде ресімдеу дегеніміз Халықаралық жеке құқықтағы отбасы жəне неке

қатынастары туралы заңнамалар мен Қазақстанның заңнамаларына сəйкес азаматтық хал актілерін жазу органдарында тіркеу болып табылады. Белгілі бір тəртіппен тіркелген некенің ғана құқықтық күші болады.Бұл ереже неке-отбасы заңдарының негіздерінің бірі. Бұл мəн-жайдың Халықаралық жеке құқықтағы неке жəне неке қатынастарын реттейтін заңнамаларда да ерекше маңызы бар. Ерлі-зайыптылардың заңдыққұқықтары мен міндеттері неке АХАЖ-да тіркелген кейін ғана ерлі-зайыптыларды қорғау туралы

міндеттеме алады, оларды ерлі-зайыптылар ретінде ресми таниды, сондай-ақ бұл отбасыға қамқорлық көрсетеді1.Халықаралық жеке құқықтағы отбасы жəне неке қатынастарын реттейтін жалпыға танымал заңнаматалаптарын негізге ала отырып, отбасы қоғамның ең басты ұясы болғандықтан, мемлекет оған ерекше қамқорлықпен карайтынын, қолда бар мүмкіндіктеріне қарай көмектесетінін, кімде-кімнің болса заңсызараласуына тыйым сала отырып, қорғайтынын, ол үшін некеге отырған, отау тіккен адамдарға мемлекетнекеге, отбасына қамқорлық жасау туралы өзіне міндеттеме қабылдайтынын біддік. Мұндай талаптаркездейсоқ емес, олар азаматтардың кемелденуінен сондай-ақ қоғамның өнегелі отбасы — игілік негізімүдделерінен туындайды. Сондықтан халықаралық, жеке құқықтағы отбасы жəне неке қатынастарын реттейтін заңдар бойынша отау тігу үшін заңда көзделген шарттарды сақтау керек.

Қазақстан Республикасында Қазақстан азаматтарының шетел азаматтарымен некеге отыруы.Қазіргі заман жағдайында, Халықаралық қатынас пен əріптестіктің дамуы кезінде қазақстандықазаматтардың шетел азаматтарымен некелесуі көптеп орын алып отыр. Мұндай некені бекіту, өз кезегіндебалалар мен олардың ата-аналарының түрлі азаматтықта болу жағдайларын көбейтеді.Қазақстан Республикасында Қазақстандық азамат пен шетел азаматының некесі, сонымен қатар шетелдіктердіңде некесі бекітіле береді. Біздің заңнама, өз азаматтарымыздың басқа шетел мемлекетініңазаматымен некелесуге тыйым салып, ол үшін рұксат сұрауды талап етпейді.Біздің азаматтардың шетел азаматтарымен некелесуі, сонымен қатар шетел азаматтарының өздерінің

арасында некелерін бекітуі Қазақстан Республикасының заңнамасына бағынады. Басқа сөзбен айтқанда, бұлсалада «некеге отыру жер заңы» немесе «Іех Іосі сеІеЬгаІіопів» деген коллизиялық кағида қолданылады.Неке біздің заңнамада көзделген нысан бойынша жа-салады, яғни азаматтық. хал актілерін жазуоргандарында, осы некені тіркеудің бекітілген ережелерін сақтай отырып тіркеледі. Қазақстан Республикасында некені діни жолмен бекіту кандай да бір құқықтық салдарға жетелемейді, бірақ бұныадамдар өз арасында тануы да мүмкін.Қазақстан Республикасында некеге тұру туралы келісім некеге тұрушылардың өздерімен жасалуы тиіс болып табылады. Бірқатар елдерде (Испания, Перу т.б.) некеге тұрушылар сенім-хат беріп, өкіл арқылы некеге тұруларына жол беріледі. Біздің заң мұндай өкілдік етуге жол бермейді.Шетелдіктердің де некеге тұруларының материалдық шарттары олардың ұлттық заңнамасымен емес, біздің

заңнама бойынша анықталады. Мəселен, Қазақстандық неке жəне отбасы заңнамасына сəйкес некеге отыру үшін екі жақты келісім, белгілі бір жасқа толу жəне тағы басқа талаптар қойылады. «Неке жəне отбасы туралы» Заңның 11-бабында «Егер тұлғалардың бірі басқа некеде тіркелген болса, онда ол жаңа некеге отыра алмайды» делінген, яғни егер шетелдіктің өз заңы көп əйел алушылыққа жол берсе,онда ол біздің республикамызда некеге отыра алмайды. Шетелдік азамат, егер оның өз заңы екі некегерүксат бергеннің өзінде бізде некесін тіркеуді талап ете алмайды. Кейбір мұсылмандық елдерде (Түркия,

Ирак) екі некеге рұқсат етілмейді. Шетелдіктер, сонымен қатар, біздің азаматтар некеге тұрған кезде, некегетұруға ешкандай кедергіжоқекендігі тексеріледі жəне мұндай тексерістің ең бастысы оның басқа некедетұрған-тұрмағандығы анықталады. Некеге тұруға кедергілердің бар екендігін айту міндеті некеде тұрушыларда болып келеді.

Некеге тұрушының басқа некеге тұрмағандығы дəлелдейтін бірден-бір дəлел оның басқа некесі туралы Азаматтық хал актілерін жазу органдарында ол туралы жазбаның болмауы болып табылады. Егершетелдік біздің Республикада некеге отыру ниетін білдіретін болса, ол өзінің мемлекетінің тиісті органынан өз мемлекетінде ешкіммен некеде тұрмайтындығын дəлелдейтін анықтама қағазын алып келуге міндетті. Тəжірибеде əдетте мұндай анықтама қағаздары Қазақстан Республикасындағы тиісті мемлекеттің

елшілігімен немесе консулдығымен беріледі.келісімінің болмауы, т.б.) біздің елде некені тіркеуден бас тартуға негіз болып табылмайды. Бұл шетелдіктердің Қазақстан Республикасында тіркейтін неке-леріне де байланысты болып табылады. Тəжірибеде шетелдікпен некеге отыруға толық емес, ішінара шектеулер қойылатыны анық. Мысалы, некеге отыру үшін рұқсат алу Венгрияда, Үндістанда, Иракта, Италияда жəне тағы басқа да мемлекеттерде бекітілген. Біздің азаматтардың шетелдік азаматтармен некелерін тіркеу кезінде бірқатар жағдайда некеге отырушы шетелдіктің де заң-намасы басшылықха алынуы керек, өйткені, бұл жағдайда некені жарамсыз деп тану басқа мемлекетте орын алмауы анық. Мынадай мысалды келтірсек болады: егер, некеге тұрушының елінің

заңнамасы бойынша ол келісім алмаған кезде неке ол елде жарамсыз болып қалуы мүмкін. Мұндай жағдайларда біздің АХАЖ органдары некеге тұрушыларда оның мұндай некеге отыруға келісім бар-жоқтығын анықтауы керек. Егер де мұңдай келісім болмаса, некеге отырушылармен келісіле отырып,шетелдіктің осындай келісімді алуы үшін уақыт беріледі. Егер де осы белгіленген уақытта органға қажет келісімді алып келмейтін болса, бірақ некеге тұрушылар некені тіркеуді талап етіп отырса, неке тіркеуші

орган мұндай келісімнің болмауына қарамастан некені тіркеуге міндетті болып табылады. Мұндай неке біздің заңнама бойынша танылғанымен, тиісті шетелдіктін мемлекетінде бұл неке танылмайды. Бұл өзкезегінде біздің мемлекеттің азаматының өзінің некелескен адамының мемлекетіне барған уақытындақұқығынын шектелуіне алып келуі мүмкін. Бұндай жағдайда түсіндірудін рəсімі үлкен манызға ие болып есептеледі, өйткені біздің азамат шетелдікпен некеге отырған кезінде бұл некенің басқа мемлекетте, оның

ішінде некелескен адамының мемлекетінде танылмай, оның белгілі бір шекте мүліктік құқықтары шектелетіндігін білуі шарт болып табылады.80-жылдары Болгариямен, Вьетнаммен, Венгриямен, Финляндиямен бекітілген құқықтық көмеккөрсету туралы шарттарда некені бекіту нысаны неке бекітілген мемлекеттің заңымен анықталатындығы

айтылады. Материалдық шарттар жағдайын да құқықтық кемек көрсету шарттары қамтып кеткен. Мысалы, Вьетнаммен КСРО-ның арасында жасалған құқықтық көмек көрсету шарттарында ерлі-зайыптылардың мүліктік жағдайы сол азаматы болып табыла-тын мемлекеттің заңнамасымен шешіледі деп көрсетілген. Қазақстан Республикасының Азаматтықтуралы Заңында Қа-закстан Республикасы азаматыныңшетел азаматымен некеге тұруы немесе онымен некені токтатуы азаматтықтың өзгеруіне алып келмейді деп

көрсеткен.Бір некелесушінің өз азаматтығын өзгертуі екінші азаматтың азаматтығының өзгеруіне алып келмейді.Консулдық некелер. Біздің заңнама Қазақстан Республикасының аумағында консулдық некелерді,яғни шетелдік дипломатиялык өкілдіктер мен елшіліктерде жасалатын некені таниды. Шетелазаматтарының арасында Қазақстан Республикасының аумағында елшіліктер мен өкілдіктерде жасалатын

некелер екі жақты танудың негізінде ғана жарамды болып танылады. Ол үшін елшілік жіберіп жатқан елдің Қазақстан Респуб-ликасымен тиісті келісімі болуы қажет. Бұған коса мұндай некелердің жарамдылығына тағы бірқатар талаптар қойылады: а) екі жақты келісімнің болуы, яғни шетел мемлекетінде осындай консулдықтардағы некенің танылуы; ə) некеге тұрушы екі тұлға да сол елшілік пен консулдықты жіберген мемлекеттердің азаматы болуы. Басқа мемлекеттермен жасалған консулдық ковенциялар өз мемлекетінің

азаматының некесін консулға тіркеуге рүксат етеді. Мұндай консулдық конвенциялардын көпшілігінде консул сол келуші мемлекеттің заңына сəйкес некені тіркеуі тиіс деп көрсетілген. Тек кейбір консулдық конвенцияларда ғана консул некені езінің келген мемлекетінің заңнамасына карсы болмаса, өз мемлекетінін заңы бойынша тіркеуіне болады деп көрсетілген. Куба мен Финляндия арасындағы консулдық конвенцияларға сəйкес, консул некені тек өзі келген мемлекеттің заңнамасына қайшы болмаған жағдайда ғана өз мемлекетінің заңы бойынша тіркеуі тиіс болып табылады.Консулдық конвенцияларда осындай некенің тіркелгендігі туралы жергілікті өзін-өзі басқару органдарынахабарлау қажеттігі туралы жазба жасалуы мүмкін.

 

10. Халықаралық жеке құқыққа байланысты Қазақстан Республикасының заңдарын анықтаңыз.

 

1. ҚР-ның Конституциясы;

2. ҚР-ның Азаматтық Кодексі;

3. Шетелдіктердің құқықтық жағдайы тураы заң;

4. Көші-қон туралы заң;

5. Неке ж/е отбасы туралы Кодекс;

Қазақстан Республикасымен ратификацияланған:

· Вена конвенциясы;

· Париж Конвенциясы;

· Мадрид келісімі;

· Войс Конвенциясы;

· Женева Конвенциясы;

· Гага Конвенциясы;

· Тауарларды халықаралық сату ж/е сатып алу жөніндегі Конвенция;

· Жүктерді теңізбен халықаралық тасымалдау туралы;

·

 

11.Әдет-ғұрып: түсінігі жєне маңызы. Халықаралық әдет-ғұрыптың түрлері. Іскерлік айналымдағы әдет-ғұрыпты анықтаңыз.

Әдет-ғұрып-құқық нормасы ретінде танылған, ортақ тәжірибе. Халықаралық жеке құқықта халықаралық сауда әдет-ғұрыптар, іскерлік айналым әдет-ғұрпы ж/е теңізде теңізде жүзу әдет-