Алматы, 2014
«Денсаулық сақтау және фармациядағы экономика» модулінің мәжілісінде
«__» _________________ 2014ж., хаттама № ___ қарастырылған.
Модуль жетекшісі _____________________ Садыров Г.А.
Тақырып 1. Экономикалық теория пәні және әдістері
2. Мақсаты
§ Экономикалық теория негіздері бойынша білім қалыптастыру
§ Экономикалық теория негіздерін оқу барысында ынталандыруды дамыту.
3. Оқыту мақсаты
§ Сабақ тақырыбына сәйкес жаңа түсініктерді меңгеру.
§ Экономикалық тоерияның құрылымы мен логикасын бекіту.
§ Экономикалық мектептер мен экономикалық ілім бағыттарына салыстырмалы түрде сипаттама беру.
§ Шағын топтарда, тестік тапсырмалармен және пікір сайыс сұрақтарымен жұмыс жасау дағдыларын қалыптастыру.
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары
1. Экономикалық теорияның пайда болуы және даму кезеңдері.
2. Экономиканы зерттеу пәні ретінде.
3. Экономикалық теорияның зерттеу әдістері.
4. Экономикалық заңдары және категориясы.
5. Білім берудің және оқытудың әдістері:Шағын топпен жұмыс жасау, тесттік тапсырмалар (бақылау сұрақтары).
6. Әдебиет
1. Шеденов Ө,Қ., Жүнісов Б.А., Байжомартов Ү.С., Комягин Б.И. "Жалпы экономикалық теория" Алматы-Ақтөбе, 2009.
2. Экономикалық теория бойынша практикалық оқу құралы /профессор Жатқанбаевтың жетекшілігімен/ Алматы, 2006ж. 300 бет.
3. Әубәкіров Я.Ә., Байжұмаев Б.Б., Жақыпова Ф.Н., Табеев Т.П. Экономикалық теория курсы - Алматы, 2005.
4. Әубәкіров Я.Ә., Досқалиев С.Ә.,Байжұмаев Б.Б., Жәйшибеков Ж.Қ. Экономикалық теория негіздері. Оқуқұралы - Алматы, Санат, 2004.
5. Есқалиев М.Д., Өткен кезеңнің ойшыл экономистері және қазіргі көзұарас. Алматы, 2004.
6. Экономикалық теория (оқу құралы) С. Әкімбаев, А.С. Баймұхамбетов Астана, 2002ж.
7. Бақылау (тесттік тапсырмалар)
1. Қандай анықтама экономикалық теорияның зерттеу пәнін дәл анықтайды?
а) адамның материалдық және рухани қажеттіліктерінің динамикасы туралы ғылым
б) адам іс-әрекетінің құлшыныстары туралы ғылым
в) игіліктерді өндщіру және бөлу туралы ғылым
г) ресурстардың шектеулілігі жағдайында қоғам дамуының жалпы заңдары туралы ғылым
д) ақша ресурстарын басқару туралы ғылым
2. “Политэкономия” терминін өз еңбегінде ең алғаш қолданған кім?
а) адам смит
б) антуан де монкретьен
в) аристотель
г) карл маркс
д) альфред маршалл
3. “Экономикс” терминін өз еңбегінде қолданысқа енгізген кім?
а) Жан Батист Сэй
б) Артур Фон Хайек
в) Альфред Маршалл
г) Джон Мейнард Кейнс
д) Пол Самуэльсон
4. Экономикалық теорияның тарихи ең алғаш қалыптасқан мектебі қандай?
а) марксизм
б) меркантилизм
в) кейнстік ілім
г) классикалық политэкономия
д) монетаризм
5. Байлықтың көзі- ауыл шаруашылығы өнімдері мен табиғи ресурстар деп санаған экономикалық мектеп:
а) физиократтар
б) меркантилизм
в) монетаризм
г) институционализм
д) маржинализм
6. Институционалдық пікір бойынша экономикалық талдауда келесі мәселелер қаралуы тиіс:
а) әлеуметтік
б) этикалық
в) құқықтық
г) саяси
д) әлеуметтік, этикалық, құқықтық, саяси
7. Экономиканың жекелеген субъектілері деңгейінде шектеулі ресурстарды тиімді пайдалануды оқытатын бөлім:
а) микроэкономика
б) менеджмент
в) макроэкономика
г) маркетинг
д) мегоэкономика
8. Экономика ғылымының әдісі түсінігін қамтиды:
а) пәннің құрылымы
б) нақты мәліметтер жиынтығы
в) барлық танымдық құралдарды оптималды пайдалану тәсілдері
г) ғалымның дүниетанымдық ұстанымдары
д) шаруашылық процестер арасында туындайтын байланыстарды дұрыс әрі терең түсінуге мүмкіндік беретін ғылыми құралдар
9. Ғылыми абстракция әдісінің мазмұны қандай?
а) зерттелетін процесс туралы біздің ойымызды кездейсоқ және өтпелі мәліметтерден арылту
б) зерттелетін процестің аса елеулі жақтарын бөліп алып, кездейсоқ және екінші ретті жағдайлардан бас тарту
в) экономикалық процестерді модельдеу
г) тәжірибе жасау
д) зерттелетін құбылысты жекелеген элементтерге бөлу
10. Егер экономикалық жалпылау мәліметтерге сүйенетін болса, онда ол- :
а) бақылау
б) ғылыми абстракция
в) дедукция
г) индукция
д) экономикалық- математикалық модельдеу
11. Экономикалық заңдар дегеніміз не?
а) экономикалық құбылыстардың елеулі жақтарын анықтауға мүмкіндік беретін ғылыми абстракция
б) экономикалық құбылыстар туралы формальды түсініктер
в) өндірістік қатынастардағы елеулі және тұрақты байланыстар
г) себеп-салдарлы байланыстар
д) экономкалық қатынастарды реттейтін құқықтық заңдар
12. Экономикалық категориялар дегеніміз не?
а) өндірістік қатынастардың әртүрлі жақтарын сипаттайтын ғылыми абстракция
б) түсініктерді субъективті бағалау
в) қарапайым пікірлер
г) себеп-салдарлы байланыстар
д) экономикалық құбылыстар туралы формальды түсініктер
13. Макроэкономиканың зерттейтін мәселесі:
а) экономикадағы мемлекеттің рөлі
б) жалпы ұлттық экономикадағы процестер
в) адамзаттың экономикалық дамуының жаһандық мәселелері
г) политэкономия алғаш қалыптасқан кездегі мәселелер
д) баға қою механизмі
14. Дедукция дегеніміз не?
а) экономикалық құбылыстырға тарихи ұстанымды қолдану
б) жекелеген ұстанымдардан жалпы жағдайлар шығару
в) қарапайым пікірлер
г) экономкалық процестерді модельдеу
д) жалпы дағдайлардың негізінде жеке пікірлер шығару
15. Синтездеу әдісін қалай түсіндіруге болады?
а) экономкалық процестерді модельдеу
б) жалпы дағдайлардың негізінде жеке пікірлерді негіздеу
в) тәжірибе жасау
г) жекелеген элементтерді біртұтастылыққа біріктіру және оларды өзара байланыста зерттеу
д) құбылысты жекелеген бөліктерге бөліп зерттеу
Тақырып 2. Қоғамдық өндірістің негіздері
2. Мақсаты
§ Экономикалық теория негіздері бойынша білім қалыптастыру
§ Экономикалық теория негіздерін оқу барысында ынталандыруды дамыту.
3. Оқыту мақсаты
§ Сабақ тақырыбына сәйкес жаңа түсініктерді меңгеру.
§ Қоғам өміріндегі өндірістің маңыздылығын анықтау.
§ Қоғамдық өндірістің мақсаты мен нәтижелерін негіздеу.
§ Тестік тапсырмалар мен пікір сайыс сұрақтарымен жұмыс жасау дағдыларын қалыптастыру.
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары
1. Экономикалық дамудың объективті шарттары мен мәселелері. Экономикалық ресурстар және өндірістегі орны.
2. Шектеулі ресурстарды тиімді пайдалану. Өндіріс мүмкіндіктерінің қисығы.
3. Материалдық және материалдық емес өндірістің ұқсастығы мен айырмашылығы.
4. Өндіріс және ұлғаймалы ұдайы өндіріс.
5. Оқытудың әдістері:«Сұрақ-жауап» үлгісіндегі сұхбат, тесттік тапсырмалар (бақылау сұрақтары).
6. Әдебиеттер
1. Шеденов Ө,Қ., Жүнісов Б.А., Байжомартов Ү.С., Комягин Б.И. "Жалпы экономикалық теория" Алматы-Ақтөбе, 2009.
2. Экономикалық теория бойынша практикалық оқу құралы /профессор Жатқанбаевтың жетекшілігімен/ Алматы, 2006ж. 300 бет.
3. Әубәкіров Я.Ә., Байжұмаев Б.Б., Жақыпова Ф.Н., Табеев Т.П. Экономикалық теория курсы - Алматы, 2005.
4. Әубәкіров Я.Ә., Досқалиев С.Ә.,Байжұмаев Б.Б., Жәйшибеков Ж.Қ. Экономикалық теория негіздері. Оқуқұралы - Алматы, Санат, 2004.
5. Есқалиев М.Д., Өткен кезеңнің ойшыл экономистері және қазіргі көзұарас. Алматы, 2004.
6. Экономикалық теория (оқу құралы) С. Әкімбаев, А.С. Баймұхамбетов Астана, 2002ж.
7. Бақылау (тесттік тапсырмалар)
1. Экономикалық теорияның пәніне қандай жағдайдың қатысы жоқ?
а) игіліктердің сиректігі
б) ресурстарды тиімді пайдалану
в) қажеттіліктерді толық қанағаттандыру
г) шексіз өндірістік ресурстар
д) білім берудегі қажеттіліктерді қанағаттандыру
2. Экономикалық теория қандай қатынастар жүйесін қарастырады?
а) әлеуметтік- экономикалық, техника- экономикалық және ұйымдастырушылық- экономикалық
б) ұйымдастырушылық- экономикалық
в) техника- экономикалық
г) ұйымдастырушылық- құқықытық
д) этикалық
3. Қоғамның экономикалық өмірінде қандай қатынастар маңызды?
а) діни
б) өндірістік
в) саяси
г) идеологиялық
д) моральдық- құқықтық
4. Либерализм идеялары мен мемлекеттің экономикаға араласуын шектеу туралы көзқарастарды алғаш ұсынған кім?
а) Дж. Кейнс
б) К. Маркс
в) А. Смит
г) У. Петти
д) А. Маршалл
5. Маркстік теория бойынша экономикалық теорияның пәні не?
а) экономикалық қатынастар
б) игіліктердің сиректігі
в) табиғатқа деген қатынас
г) тиімді өндіріс
д) тиімді бөлу
6. Әрбір экономикалық жүйеде “не, қалай және кім үшін өндіру” мәселесі микро және макро деңгейлерде шешіледі. Төмендегі сұрақтардың қайсысы микроэкономикалық деңгейде шешіледі?
а) толық жұмыспен қамтуға қалай жетуге болады?
б) не және қанша өндіру?
в) инфляциядан қалай құтылуға болады?
г) жұмыссыздықтан қалай құтылуға болады?
д) экономикалық өсуді қалай ынталандыруға болады?
7. Қоғамның негізгі даму заңы қандай?
а) ақша айналысының заңы
б) баға заңы
в) сұраныс заңы
г) ұсыныс заңы
д) өндірістік қатынастардың өндірістік күштер деңгейі мен даму сипатына сәйкес келу заңы
8. Қоғамдық өндірістің басты емес бөлімі қайсы?
а) өндіріс
б) бөлу
в) айырбас
г) тұтыну
д) жинақтау
9. Қандай мәселе барлық экономикалық жүйелерге тән?
а) инвестициялау
б) өндіру
в) тұтыну
г) ресурстардың шектеулілігі
д) бөлу
10. Экономикалық категория ретінде өндіріс нені білдіреді?
а) қоғам өмірінің бір жағын
б) адамдардың қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсатында өндіріс факторларының өзара әрекет ету процесін
в) адамның жұмыс істейтін орынын
г) пайдалы өнімді өндіру барысында адамдардың машиналарды, механизмдерді пайдалануын
д) еңбек құралдары мен еңбек заттарының жиынтығын
11. Ресурстардың шектеулілігі деген ұғым қалай түсіндіріледі?
а) олардың көмегімен бір мезгілде және қажеттіліктерді толық қанағаттандыру мүмкін емес
б) олар қоғамда қажетті тауарлар өндірісі үшін жеткіліксіз мөлшерде кездеседі
в) ресурстар тұтыну тауарларын өндіру үшін ғана жетеді
г) ресурстар алғашқы қажетті тауарларды өндіру үшін ғана жетеді
д) ресурстар таусылатындықтан және олардың орыны толтырылмайтындықтан жетпейді
12. Өндірістің қандай факторларын білесіз?
а) еңбек, капитал, ақпарат, технология
б) заттық және жеке
в) табиғи ресаурстар, капитал, еңбек
г) жер, капитал, еңбек және кәсіпкерлік
д) табиғи, еңбек, материалдық және қаржы ресурстары
13. Еңбек заты дегеніміз не?
а) станоктар
б) машиналар, құрылғылар
в) домна және мартен пештері
г) тракторлар мен автомашиналар
д) темір жол және шоссе жолдары
14. Ресурстардың «салыстырмалы» шектеулілігі немен байланысты?
а) ресурстардың таусылуымен
б) ресурстардың қайта өндірілмейтіндігімен
в) қажеттіліктердің шектеулілігімен
г) қажеттіліктердің шексіздігімен
д) ресурстардың таусылмайтындығымен
15. Экономика өндірістік мүмкіншіліктер шекарасында болады, егер….
а) өндірістік ресурстар толық пайдаланылса
б) өндіріс тиімділігі артса
в) инвестициялар тұтыну шығыстарынан жоғары болса
г) ұсыныс сұраныстан жоғары болса
д) ұсыныс сұранысқа тең болса
Тақырып 3. Меншік қатынастары және олардың экономикадағы орны. Экономикалық жүйе.
2. Мақсаты
§ Экономикалық теория негіздері бойынша білім қалыптастыру
§ Экономикалық теория негіздерін оқу барысында ынталандыруды дамыту.
3. Оқыту мақсаты
§ Сабақ тақырыбына сәйкес жаңа түсініктерді меңгеру.
§ Қазақстан экономикасының институтционалды қайта құрылу процесінде меншік қатынастарының қайта құру қажеттігін негіздеу.
§ Меншіктің ұйымдық-құқықтық формаларына салыстырмалы талдау жасау.
§ Тестік тапсырмалар мен пікір сайыс сұрақтарымен жұмыс жасау дағдыларын қалыптастыру.
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары
1. Меншіктің экономикалық және құқықтың мазмұны .Меншік объектілері мен субъектілері
2. Ауыспалы экономика кезіндегі меншіктің негізгі формалары
3. Жекешелендірудің экономикалық мағынадағы түсінігі мен мемлекеттік меншікті жекешелендіру. ҚР- да меншіктік қатынастарының құрылуы.
4. Экономикалық жүйе типтеріне түсінік беру.
5. Оқытудың әдістері:«Сұрақ - жауап» үлгісіндегі сұхбат, тесттік тапсырмалар (бақылау сұрақтары).
6. Әдебиеттер:
1. Шеденов Ө,Қ., Жүнісов Б.А., Байжомартов Ү.С., Комягин Б.И. "Жалпы экономикалық теория" Алматы-Ақтөбе, 2009.
2. Экономикалық теория бойынша практикалық оқу құралы /профессор Жатқанбаевтың жетекшілігімен/ Алматы, 2006ж. 300 бет.
3. Әубәкіров Я.Ә., Байжұмаев Б.Б., Жақыпова Ф.Н., Табеев Т.П. Экономикалық теория курсы - Алматы, 2005.
4. Әубәкіров Я.Ә., Досқалиев С.Ә.,Байжұмаев Б.Б., Жәйшибеков Ж.Қ. Экономикалық теория негіздері. Оқуқұралы - Алматы, Санат, 2004.
5. Есқалиев М.Д., Өткен кезеңнің ойшыл экономистері және қазіргі көзұарас. Алматы, 2004.
6. Экономикалық теория (оқу құралы) С. Әкімбаев, А.С. Баймұхамбетов Астана, 2002ж.
7. Бақылау (тесттік тапсырмалар)
1.ҚР Конституциясы бойынша меншіктің қандай нысандары бар?
а) жеке және мемлекеттік
б) мемлекеттік және ұжымдық
в) дербес және аралас
г) кооперативтік және біріккен
д) жеке және аралас
2. Жеке меншіктің теріс салдары қандай?
а) жеке меншік иесінің әл ауқаты өндіріс нәтижесіне тәуелді
б) меншік иелерінің мүліктік жіктелуі
в) кәсіпкерліктің дамуына ықпал етеді
г) бәсекенің күшеюіне әсер етеді
д) ресурстарды тиімді бөледі
3. Жалпы иемдену қандай нақты нысандарда кездеседі?
а) отбасылық, ұжымдық, біріккен
б) аралас, муниципалды, отбасылық
в) қоғамдық, отбасылық, мемлекеттік
г) мемлекеттік, кооперативтік
д) мемлекеттік, муниципалдық, акционерлік
4. Мемлекет иелігінен алу дегеніміз не?
а) меншік нысанын ауыстыру
б) ұлттандыру
в) экономикалық процестерді толық басқарудан мемлекеттің бас тартуы
г) меншіктің көптүрлілігіне өту
д) жеке меншікке өту
5. Командалық әкімшілік экономиканың ерекшелігі қандай?
а) қоғамдық мүдделерге негізделген мемлекеттік реттеудің болуы
б) жеке меншікке негізделген шағын өндірістің болуы
в) ресурстарға деген жеке меншіктің болуы
г) сұраныс пен ұсыныс заңдарына негізделген экономикалық реттеу механизмінің болуы
д) ел кәсіпорындарын орталықтан жоспарлау және басқау
6. Нарықтық экономиканыңи ерекшеліктері қандай?
а) шаруашылық жүргізудің натуралдық қоғамдық нысанының болуы
б) жеке меншікке негізделген шағын өндірістің болуы
в) экономикалық ресурстардың елеулі бөлігіне қоғамдық меншіктің болуы
г) сұраныс пен ұсыныс заңдарына негізделген экономикалық реттеу механизмінің болуы
д) ел кәсіпорындарын орталықтан жоспарлау және басқау
7. Экономикалық жүйенің басты міндетіне не жатады?
а) өндірістің ұлғаюын қамтамасыз ету
б) өндірістің техникалық жағдайын анықтау
в) инфляция мен жұмыссыздықты жою
г) әділетті қоғамдық құрылым құру
д) жекелеген экономикалық субъектілердің әрекеттерін бағыттап отыру
8.«Өндірісфакторлары» - бұл:
а)өндірістің потенциалды ресурстары
б) өндірістің қолданылған ресурстары
в) өндірістің қолданыстағы ресурстары
г) өндірістің болашақ ресурстары
д) қолдағы барлық ресурстар
9. Қандай қатынастар жүйені құрушы болып табылады?
а) табиғи ресурстарды пайдалану
б) өндіріс құралдарына меншік
в) табысты бөлу
г) өндірілген өнімді бөлу
д) еңбекті пайдалану
10. Жекешелендіру мен мемлекет иелігінен алу процестерінің экономикалық мазмұны қандай?
а) меншікті жалға беру нысандарының көп түрлерін құру
б) мемлекеттік меншікті қысқарту
в) нарыққа ену жағдайларымен қамтамасыз ету
г) мемлекеттік меншіктің үлесін қысқарту, меншіктің көптүрлілігі арқылы бәсекелік қатынастар құру
д) ұлттандыруды жүзеге асыру
11. Көптүрлі меншік нысандарын қалыптастырудың қажеттігі немен байланысты?
а) нарықты тауарлармен толтырумен
б) саяси жағдайлармен
в) жаңа постиндустриалды қоғамның талаптарымен
г) өндіргіш күштердің даму деңгейімен
д) бәсеке талаптарымен
12. Меншіктің қандай нысандары бар?
а) көптүрлі шарттық келісімдер
б) жеке, мемлекеттік, шетелдік
в) жеке тұлғалық, дербес, жеке
г) ұжымдық, ассоциацияланған, жеке тұлғалық
д) сенімді басқару, жеке, ұжым
13. Меншіктің негізгі элементтеріне мыналар жатады:
а) Құқық жиынтығы, объект
б) Объектілер және субъектілер
в) Иелік ету, пайдалану, яғни қажеттіні жарату
г) Меншікті қорғау құқығы және объективті қатынастар
д) Тұлғаның иелік ету жөніндегі келісімі, мемлекеттің иелікке алу акті
14.Нарықтық және өтпелі эканомикалы елдердегі жекешелендірудің практикалық аспектілері:
а) Заңгерлік құжаттың жаңа түрлерін шығару
б) Жекешелендірудің модельдері мен әдістерін жасау
в) Меншіктің активті тегін алуы
г) Нарықтағы ең негізгі бақталастықтың артықшылықтарын жасау
д) Нарықтан төмен бағамен меншікті алу
15. « Жекешелендіру » деген ұғымды қалай түсінесіз?
а) Меншікті аукцион және тендерге салу
б) Өндіріс орындарын ұтымды бағаға сату
в) Мемлекеттік меншікті жою саясаты
г) Үкімет меншігін жеке меншікке аудару саясаты немесе бұрын мемлекеттік органдардың
басқаруында болған кәсіпкерлікті жекешелендіру
д) Банкротқа ұшыраған өндіріс орындарын нарықта төмен бағамен сату саясаты
Тақырып 4. Қоғамдық өндірістің нысандары.
2. Мақсаты:
§ Экономикалық теория негіздері бойынша білім қалыптастыру
§ Экономикалық теория негіздерін оқу барысында ынталандыруды дамыту.
3. Оқыту мақсаты:
§ Сабақ тақырыбына сәйкес жаңа түсініктерді меңгеру.
§ Натуралды және тауарлы шаруашылықтың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын айқындау.
§ Құнның еңбек теориясы мен шекті пайдалылық теорияларын қолдану негізінде тауардың құныны бағалау дағдысын қалыптастыру.
§ Ойынға белсенді қатысу.
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары
1. Натуралды және товарлы шаруашылық. Тауарлы шаруашылықтың тарихи қалыптасуы.
2. Тауар және еңбек, тауар туралы еңбек құнының теориясын бағалау.
3. Субъективтік құндылық және шекті пайдалылық.
4. Ақшаның пайда болуы мен мәні. Ақшаның қызметтері. Қазіргі ақшалар.
5. Оқытудың әдістері:Экономикалық ойын, тесттік тапсырмалар (бақылау сұрақтары).
5.1.Экономикалық ойын.
Семинар сабағы ойын түрде өткізіледі тақырыбы: «АДАМ МЕКЕНДЕМЕГЕН АРАЛ»
Оқытушының кіріспе сөзі:Аталған тақырыптағы сабақ экономикалық ойынға негізделген. Кез-келген қоғамдағы мәселелерді шешу жолдарын көрсетеді. Жердің үлгісі ретінде «аралдың» негізінде студенттерге ресурстардың шектеулілігін түсіне отырып, берілмес әлем құруға қажеттілігі туындайды. Сонымен қатар ойынның барысында қатысушылар натуралды және тауарлы шаруашылықтан тұратын өзіндік әлемді құрып, және сол әлемдері әділетті болуы тиіс. Бұл ойынның барысында студенттер қоғамдық шаруашылықтың негізгі нысандары: натуралды және тауарлы шаруашылықтармен танысады. Екі шаруашылықтың мәнін, пайда болуын, айырмашылықтарын ажырату жаттығуларын жүргізеді. Натуралды шаруашылықтан тауарлы шаруашылық туындайтынын көрсетеді.
Қажетті материалдар:Карточкалар, скотч, маркер, қағаздар.
Ойынды ұйымдастыру жұмысы:
Ойын барысында студенттер екі арал болып бөлінеді. Бірінші топтың аты НАТУРАЛЫДЫ шаруашылық, екінші топтың аты ТАУАРЛЫ шаруашылық. Ойында 10-15 қатысушы болады. Екі топ бөлек жұмыс жасап, өзара қарым-қатынасқа түсуге болмайды.
Әр командаларға тапсырмалар мен аралдардағы ресурстардың саны беріледі. Топтар өздерінің қолындағы бар ресурстармен сол аралда ұзақ өмір сүріп және тиімділігін арттыру әрекеттерін жасаулары қажет. Мынадай сұрақтарға жауап берулері ұсынылады: Сіз не және қанша өндіресіз? Сіз қалай өндіресіз? Кім тұтынады? Аралдың 6-10 заңын құру керек. Топтармен жұмыс және «аралдардың» проектісінін рәсімдеуге 20-30 минут беріледі. Проектілерді презентациялауға 7 минут беріледі. Әр командалар өздерінің жетістіктерін талқылау үшін көбірек уақыт берілуі тиіс. Талқылауға арналған арнайы сұрақтар: Сіздер қандай қиындықтармен кездестіңіздер? Не себепті? Ол қиындықтардан сіз қалай өттіңіз? Сіздің командаңыз қандай жетістіктер және кемшіліктер жасады? Сіздер ресурстардың жетіспеушіліктерін сезіндіңіздер ме? Сіздер аралдағы ресурстардың әділетті бөліну мәселесін қалай бағалайсыз? Неге сіз олай ойлайсыз?
Жүргізуші қай команда берілген тапсырманы сәтті орындады, қалай және не себепті, талқылаудан кейін командаларда жаңа ойлар туындады және т.б.
Тұрақты даму тек кешенді түрде экологиялық, экономикалық және әлеуметтік мәселелерді шешу негізінде құралатындығы жөнінде аудиторияда ортақ ой туындайды.
Тапсырмалар:
«Тауарлы шаруашылық» тобы қолдарындағы ресуртардан тауарлы шаруашылық қоғамын құрулары қажет!
«Натуралды шаруашылық» тобы қолдарындағы бар ресурстармен натуралды шаруашылықты сақтап қалуы тиіс! Сонымен қатар өмір сүру деңгейлерін жоғарлату жолдарын көрстетуі керек.
Берілетін ресурстар:Екі топтың аралдарында берілетін ресурстар тек адам мекендемейтін жердегі табиғи ресурстар беріледі: жер, ағаштар, су, күн сәулесі, жабайы аңдар.
6. Әдебиеттер:
1. Шеденов Ө,Қ., Жүнісов Б.А., Байжомартов Ү.С., Комягин Б.И. "Жалпы экономикалық теория" Алматы-Ақтөбе, 2009.
2. Экономикалық теория бойынша практикалық оқу құралы /профессор Жатқанбаевтың жетекшілігімен/ Алматы, 2006ж. 300 бет.
3. Әубәкіров Я.Ә., Байжұмаев Б.Б., Жақыпова Ф.Н., Табеев Т.П. Экономикалық теория курсы - Алматы, 2005.
4. Әубәкіров Я.Ә., Досқалиев С.Ә.,Байжұмаев Б.Б., Жәйшибеков Ж.Қ. Экономикалық теория негіздері. Оқуқұралы - Алматы, Санат, 2004.
5. Есқалиев М.Д., Өткен кезеңнің ойшыл экономистері және қазіргі көзұарас. Алматы, 2004.
6. Экономикалық теория (оқу құралы) С. Әкімбаев, А.С. Баймұхамбетов Астана, 2002ж.
7. Бақылау (тесттік тапсырмалар)
1. Натуралды шаруашылықтың белгісі қандай?
а) Еңбек бөлінісі, мамандану.
б) Жекелеген шарушылық деңгейінде тұйық өндіріс пен тұтыну
в) айырбас мақсатында өнім өндіру
г) жанама алдын- ала байланыстар
д) шаруашылықтың ашықтығы
2. Натуралды шаруашылық – бұл:
а) Машина мен басқа құрылғылар қолданылмайтын, тек қол еңбегі қолданылатын өндірістік ұйымдастыру
б) Адам үшін натуралды өнім өндірісін ұйымдастыру
в) Азаматтар мен фирмаларға сатуға арналған азық - түлік өндіретін шаруашылық
г) Өз өміріне қажеттінің барлығы өндірілетін, тауарлар айырбасы жоқ шаруашылық
д) Ауыл шаруашылық өндірісі
3.Тауарлық шаруашылығын не сипаттайды?
а) өнімнің натуралды түрі
б) өндіру мен тұтынудың тікелей байланысы
в) еңбектің әмбебаптылық сипаты
г) еңбектің бөлінісі мен шаруашылықтың ашықтығы
д) тұйық шаруашылық
4.Төменде аталғандардың қайсысы тауар болып табылады?
а) жеке тұтынуға арналған өнім
б) табиғат сыйлары
в) экономикалық емес игілік
г) меншік иесіне салық ретінде төленген бидай
д) айырбасқа арналған еңбек өнімі
5.Қандай жағдайда еңбек өнімі тауар бола алмайды?
а) иесі өнімнің тұтыну құнын пайдаланбағанда
б) басқалар үшін өнімнің тұтыну құны болғанда
в) иесі өнімнің тұтыну құнын пайдаланғанда
г) еңбек өнімі нарықта сатылғанда
д) еңбек өнімі басқа қажетті өнімдерге айырбасталғанда
6.Тауар өндірісінде еңбек өнімі қоғамдық мәнге қай кезде ие болады?
а) сұраныс кезінде
б) сатылу сферасында
в) бағасының қойылуы кезінде
г) айырбас процесінде
д) тауарды өндіру кезінде
7.Игіліктің бағалылығы байланысты емес:
а) оның саны
б) оның өндірілуіне жұмсалған шығындарға
в) белгілі бір қажетгілікті қанағаттандыру деңгейіне
г) оның сапасына
д) шекті пайдалылыққа
8.Тауардың айырбасқұны дегеніміз не?
а) басқа тауарға айырбасталу қабілеті, құнның түрі
б) басқа тауарға айырбасталу қабілеті, құн өлшемі
в) айырбас кезінде тауарларды бір біріне теңестіретін саңдық пропорция
г) басқа тауарға айырбасталу қабілеті, құнның түрі, айырбас кезінде тауарларды бір біріне теңестіретін саңдық пропорция
д) құнның түрі, айырбастың сандық пропорциясы
9.Тауар жасайтын нақты еңбекті қалай сипаттауға болады?
а) адамдардың мақсатты әрекеті
б) ерекше нысаналы түрдегі еңбек
в) өндіруші еңбек
г) тауарлар өндірісімен байланысты қызмет
д) тауардың құнын қалыптастырушы еңбек
10.Тауар жасайтын абстрактылы еңбекті қалай сипаттауға болады?
а) нақты формасыз жалпы еңбек
б) жеке еңбек
в) ерекше нысаналы еңбек
г) индивидуалды еңбек
д) қоғамдық еңбек
11.Натуралдық шаруашылыққа тән емес:
а) өнімдер өз қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін өндіріледі
б) байлықтың табиғи түрі - натуралды өнім
в) әмбебап еңбек қолданылады
г) тікелей экономикалық байланыстар жүзеге асады
д) еңбек өнімдері айырбасталады
12.Тауар өндірісінің белгілері қандай?
а) жеке тұтыну үшін өнім өндіру
б) жанұя ішіндегі еңбек бөлінісі
в) тікелей экономикалық байланыстар
г) алғашқы қауымдық қоғамдағы орталықтан реттеу
д) жанама, нарық арқылы экономикалық байланыстардың болуы және қоғамдық еңбек бөлінісі
13.Тауар өндірісінің пайда болуының материалдық алғы шарты қандай?
а) тауар өндірушілер еңбегінің қоғамдық бөлінісі
б) өндіріс құралдарына жеке меншік
в) адамдардың айырбасқа ынталылығы
г) қызметтердің стихиялы жүзеге асуы
д) өнімдердің нарыққа арналып өндірілуі
14.Тауар өндірісінің пайда болуының басты себебі:
а) тауар өндірушілер еңбегінің қоғамдық бөлінісі
б) өндірушілердің бір өнімді өндіруге мамандануы
в) тауар өндірушілердің меншік иесі ретінде оқшаулануы
г) өндірістік қызметтердің стихиялы жүзеге асуы
д) өнімдердің нарыққа арналып өндірілуі
15. Еңбек «қарқындылығына» анықтама беріңіз:
а) бip жұмысшыға шаққандағы жасалған өнім саны
б) жалпы енбек шығындары
в) уақыт бірлігі ішіндегі жұмсалынған адамның энергиялық шығыны
г) бip өнімге жұмсалған yaқыт
д) жұмыс күні ішіне жұмдсалған жұмысшы уақыты
Тақырып 5. Нарықтық шаруашылықтың жалпы сипаттамасы.
2. Мақсаты:
§ Экономикалық теория негіздері бойынша білім қалыптастыру
§ Экономикалық теория негіздерін оқу барысында ынталандыруды дамыту.
3. Оқытудың мақсаты:
§ Сабақ тақырыбына сәйкес жаңа түсініктерді меңгеру.
§ Нарықтық шаруашылықтың элементтері туралы базалық білімді меңгеру.
§ Рыноктық қайта өзгерудегі қазақстандық үлгіні анықтау.
§ Тестік тапсырмалар мен пікір сайыс сұрақтарымен жұмыс жасау дағдыларын қалыптастыру.
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары
1. Тауар - ақша қатынастарының эволюциясы және нарықтық құрылым
2. Нарықтың мәні, атқаратын қызметі, құрылымы.
3. Нарық түрлері және оларды классификациялау.
4. Нарықтың артықшылықтары мен кемшіліктері.
5. Оқытудың әдістері:"Сұрақ - жауап" үлгісіндегі сұхбат, тесттік тапсырмалар (бақылау сұрақтары).
6. Әдебиеттер:
1. Шеденов Ө,Қ., Жүнісов Б.А., Байжомартов Ү.С., Комягин Б.И. "Жалпы экономикалық теория" Алматы-Ақтөбе, 2009.
2. Экономикалық теория бойынша практикалық оқу құралы /профессор Жатқанбаевтың жетекшілігімен/ Алматы, 2006ж. 300 бет.
3. Әубәкіров Я.Ә., Байжұмаев Б.Б., Жақыпова Ф.Н., Табеев Т.П. Экономикалық теория курсы - Алматы, 2005.
4. Әубәкіров Я.Ә., Досқалиев С.Ә.,Байжұмаев Б.Б., Жәйшибеков Ж.Қ. Экономикалық теория негіздері. Оқуқұралы - Алматы, Санат, 2004.
5. Есқалиев М.Д., Өткен кезеңнің ойшыл экономистері және қазіргі көзұарас. Алматы, 2004.
6. Экономикалық теория (оқу құралы) С. Әкімбаев, А.С. Баймұхамбетов Астана, 2002ж.
7. Бақылау (тестік тапсырмалар)
1. Нарықтық экономиканың мәнін қалай түсіндіруге болады?
а) хаос пен анархия жүйесі
б) сұраныс пен ұсынысты теңестіретін қарапайым механизм
в) баға мен нарықтар жүйесі арқылы қызмет ететін координациялаудың күрделі механизмі
г) реттеу механизмі күрделі, көп құрылымды икемсіз жүйе
д) тұтынушылар, өндірушілер, өндіріс факторлары иелері шешімдерінің келісімге келу ортасы
2. Нарықтық экономикада өнім тұтынушылар арасында былай бөлінеді:
а) тұтынушылардан тәуелсіз обьективті себептерге байланысты
б) тұтынушылардың қалауы мен өнімді сатып алу қабілеттеріне байланысты
в) тұтынушылардың өнімді сатып алу ниетімен байланысты
г) тұтынушылардың өнімді сатып алу қабілеттеріне байланысты
д) тұтынушылардың табыс деңгейіне байланысты
3. Нарыққа тән емес қандай процесс?
а) сату- сатып алу актілерінің жүзеге асуы
б) сатушылар мен тұтынушылардың қарым-қатынасы
в) сұраныс пен ұсыныстың өзара әрекеттесуі
г) тауарлармен айырбас жасаудың экономикалық нысаны
д) натуралды өнімдермен айырбас жасау
4. Нарықтың шаруашылықтың негізгі субьектілері кімдер?
а) өндіріс факторларының иелері
б) өнеркәсіптік, сауда, қарыз капиталистері
в) жалдамалы жұмысшылар, капиталистер, жер иелері
г) кәсіподақтар, кәсіпкерлік бірлестіктер, мемлекеттік институттар
д) үй шаруашылығы, бизнес, үкімет.
5. Нарықтық механизмнің элементіне мыналардың қайсысы жатпайды?
а) жоспарлау
б) сұраныс
в) ұсыныс
г) бәсеке
д) баға
6. «Бәсекелік нарық» түсінігіне қай сипаттама сай емес?
а) көптеген сатушылар
б) көптеген сатып алушылар
в) тауарларға сұраныс білдіретін тұтынушылардың аздығы
г) осы нарыққа өндірушілердің салыстырмалы түрде жеңіл енуі
д) экономикалық биліктің өзгеруі
7. Қандай жағдай «жетілген бәсеке» нарығына қайшы?
а) барлық тұтынушылар мен сатушылар баға туралы толық мәлімет ала алады
б) стандартты тауар шығаратын көптеген фирмалар салаларда қызмет етеді
в) ағымдық бағамен тауарды сатып алатын көптеген тұтынушылар бар
г) нарыққа ену кезінде кедергілер жоқ
д) нарыққа ену кезінде кедергілер жоғары
8. Нарықтың пайда болу шарттары қандай?
а) дамыған қоғамдық еңбек бөлінісі
б) меншіктің көптүрлілігіне негізделген нарық субьектілердің экономикалық оқшаулануы
в) ұлттық экономиканың әлемдік экономикалық кеңістікке ену қажеттігі
г) ішкі шаруашылықтық тұтынудың дамуы
д) дамыған қоғамдық еңбек бөлінісі, нарықтық субьектілердің экономикалық оқшаулануы
9. Экономикалық категория ретінде нарық- бұл...
а) тауар және ақша қозғалысымен байланысты қатынастар жиынтығы
б) базар
в) сатушылар мен сатып алушылардың кездесетін орны
г) нарықтық алаң
д) биржалы сауданың нысаны
10. Еркін бәсекенің жүйелік белгісіне жатпайды:
а) қатысушылардың санының көптігі жәненарыққа кіру еркіндігі
б) ақылы ақпараттың толықтығы
в) монополды баға қою
г) барлық ресурстардың абсолютті қозғалысы
д) тауарлардың абсолютті біртектілігі
11. Қай мәселені нарық шеше алмайды?
а) ресурстарды тиімді бөлу
б) ғылыми-техникалық жетістіктерді меңгеру
в) экономикадағы тапшылықты жою
г) халықты әлеуметтік қорғаумен қамтамасыз ету
д) сатушылар мен тұтынушылардың мүддесін біріктіру
12. Нарықтың дұрыс емес жіктемесін көрсетіңіз:
а) географиялық орналасуы бойынша: жергілікті, ұлттық, әлемдік
б) бәсекенің шектелу деңгейі бойынша: шикізаттық
в) экономикалық мазмұны бойынша: еңбек, капиталдар нарығы
г) салалар бойынша: автокөлік, компьютерлер нарығы
д) сауда жасау сипаты бойынша: бөлшек және көтерме
13. Монопсония нарығына сай жағдайды көрсетіңіз:
а) бір сатушы және көптеген тұтынушылар
б) бір сатып алушы және көптеген сатушылар
в) көптеген тұтынушылар мен көптеген сатушылар
г) бірнеше ірі сатушылар мен көптеген шағын сатып алушылар
д) бір сатушы мен бір тұтынушы
14. Олигополия кезіндегі нарық жағдайын көрсетіңіз:
а) бір сатушы және көптеген тұтынушылар
б) бір сатып алушы және көптеген сатушылар
в) көптеген тұтынушылар мен көптеген сатушылар
г) бірнеше ірі сатушылар мен көптеген шағын сатып алушылар
д) бір сатушы мен бір тұтынушы
15. Монополия кезіндегі нарықтық жағдайды көрсетіңіз:
а) бір сатушы және көптеген тұтынушылар
б) бір сатып алушы және көптеген сатушылар
в) көптеген тұтынушылар мен көптеген сатушылар
г) бірнеше ірі сатушылар мен көптеген шағын сатып алушылар
д) бір сатушы мен бір тұтынушы
Тақырып 6. Экономиканы реттеудің рыноктық механизмі.
2.Мақсаты
§ Экономикалық теория негіздері бойынша білім қалыптастыру
§ Экономикалық теория негіздерін оқу барысында ынталандыруды дамыту.
3. Оқыту мақсаты
§ Сабақ тақырыбына сәйкес жаңа түсініктерді меңгеру.
§ Сұраныс пен ұсыныстың мәндерін рыноктың өзін-өзі реттеу құралы ретінде мәнін анықтау.
§ Рынок механизміндегі бәсекенің рөлін анықтау.
§ Шағын топтармен, тестік тапсырмалармен және пікір сайыс сұрақтарымен жұмыс жасау дағдыларын қалыптастыру.
4. Тақырыптың негізгі сұрақтар:
1.Сұраныс заңы, сұраныс қисығы. Сұранысқа әсер ететін бағалы емес факторлар.
Сұраныс икемділігі.
2.Ұсыныс, ұсыныс заңы, ұсыныс қисығы. Ұсынысқа әсер ететін бағалы емес факторлар. Ұсыныс икемділігі.
3.Рыноктық тепе - теңдік және баға.
4.Бәсекенің мәні және оның формасы. Жетілген және жетілмеген бәсеке.
5. Оқытудың әдістері:Шағын топпен жұмыс жасау, тесттік тапсырмалар (бақылау сұрақтары).
6. Әдебиеттер
1. Шеденов Ө,Қ., Жүнісов Б.А., Байжомартов Ү.С., Комягин Б.И. "Жалпы экономикалық теория" Алматы-Ақтөбе, 2009.
2. Экономикалық теория бойынша практикалық оқу құралы /профессор Жатқанбаевтың жетекшілігімен/ Алматы, 2006ж. 300 бет.
3. Әубәкіров Я.Ә., Байжұмаев Б.Б., Жақыпова Ф.Н., Табеев Т.П. Экономикалық теория курсы - Алматы, 2005.
4. Әубәкіров Я.Ә., Досқалиев С.Ә.,Байжұмаев Б.Б., Жәйшибеков Ж.Қ. Экономикалық теория негіздері. Оқуқұралы - Алматы, Санат, 2004.
5. Есқалиев М.Д., Өткен кезеңнің ойшыл экономистері және қазіргі көзұарас. Алматы, 2004.
6. Экономикалық теория (оқу құралы) С. Әкімбаев, А.С. Баймұхамбетов Астана, 2002ж.
7. Бақылау (тестік тапсырмалар)
1.Бұл математикалық өрнек қай заңды сипаттайды?:
а) сұраныс заңы
б) ұсыныс заңы
в) еңбек өнімділігінің кему заңы
г) өндіріс шығындарының арту заңы
д) шекті пайдалылықтың кему заңы
2. Қандай факторлар сұранысқа әсер етеді?
а) тұтынушы талғамы, бензин бағасы
б) ресурс бағасы, тұтынушы талғамы
в) тұтынушы табысы, нан бағасы
г) тұтынушы талғамы, тұтынушы табысы
д) ресурс бағасы, тұтынушы табысы
3. Қандай факторлар ұсынысқа әсер етеді?
а) технологияның жақсаруы, тұтынушының кірісі
б) тұтынушы талғамы, ресурс бағасы
в) ресурс бағалары, тұтынушының кірісі
г) тұтынушы кірісі, тұтынушы талғамы
д) технологияның жақсаруы, ресурстар бағасы
4. Баға бойынша сұраныс қай кезде икемді болады?
а) Ed<1
б) Ed>1
в) Ed<1 және Ed>1
г) Ed=1
д) Ed=0
5. Баға бойынша ұсыныс қай кезде икемсіз?
а) Es>1
б) Es=1
в)Es<1
г) Es>1 және Es<1
д) Es=0
6. Егер тауарға сұраныс өсіп, ал ұсыныс өзгеріссіз қалса, онда:
а) тепе теңдік баға мен сату көлемі артады
б) тепе теңдік баға көтеріледі, ал сату көлемі азаяды
в) тепе теңдік баға мен сату көлемі азаяды
г) тепе теңдік баға төмендейді, ал сату көлемі өседі
д) өзгеріс болмайды
7. Сұраныстың қисық бойымен орын ауыстыруы немен байланысты?
а) сұраныстың артуымен
б) сұраныстың төмендеуімен
в) сұраныстың ұсыныстан жоғары болуымен
г) бағаның өзгеруімен
д) тауарға сұраныстың өзгеруімен
8. Егер тауар бағасы 1 %-ға төмендегенде сұраныс 2%-ға артса, онда сұраныс:
а) икемсіз
б) икемді
в) бірлік икемді
г) абсолютті икемді
д) абсолютті икемсіз
9. Абсолютті икемсіз сұраныс қисығы қандай болады?
а) тік сызық
б) көлденең сызық
в) қисық сызықты
г) теріс бағытталған тура сызық
д) оңбағытталған қисық сызықты
10. Сұраныстың баға бойынша икемділік коэффициенті қалай анықталады?
а) бағаның пайыздық төмендеуінің сұраныс көлемінің пайыздық артуына қатынасы
б) жалпы түсімнің пайыздық өзгерісінің сұраныс көлемінің пайыздық артуына қатынасы
в) жалпы түсімнің пайыздық кемуінің бағаның пайыздық артуына қатынасы
г) сұраныс көлемінің пайыздық өзгерісінің бағаның пайыздық өзгерісіне қатынасы
д) жалпы түсімнің пайыздық өзгеруі
Тақырып 7. Кәсіпкерлік қызмет, оның негізгі түрлері мен нысандары.
2. Мақсаты
§ Экономикалық теория негіздері бойынша білім қалыптастыру
§ Экономикалық теория негіздерін оқу барысында ынталандыруды дамыту.
3. Оқыту мақсаты
§ Сабақ тақырыбына сәйкес жаңа түсініктерді меңгеру.
§ Кәсіпкерліктің мәнін анықтай білу.
§ Кәсіпкерліктің ұйымдық-құқықтық формаларына саалыстырмалы түрде сипаттама беру.
§ Шағын топтармен, тестік тапсырмалармен және пікір сайыс сұрақтарымен жұмыс жасау дағдыларын қалыптастыру.
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
1.Кәсіпкерлік қабілетіліктің мәні мен қызметі.
2. Кәсіпкерліктің ұйымдық - құқықтық формалары.
3. Кәсіпкерлікті әртүрлі теориялармен түсіндіру: классикалық, классикалық емес, инновациялық және т.б.
4. Қазақстанда кәсіпкерліктің қалыптасуы және дамуы.
5. Білім берудің және оқытудың әдістері:Шағын топпен жұмыс жасау, тесттік тапсырмалар (бақылау сұрақтары).
6. Әдебиеттер
1. Шеденов Ө,Қ., Жүнісов Б.А., Байжомартов Ү.С., Комягин Б.И. "Жалпы экономикалық теория" Алматы-Ақтөбе, 2009.
2. Экономикалық теория бойынша практикалық оқу құралы /профессор Жатқанбаевтың жетекшілігімен/ Алматы, 2006ж. 300 бет.
3. Әубәкіров Я.Ә., Байжұмаев Б.Б., Жақыпова Ф.Н., Табеев Т.П. Экономикалық теория курсы - Алматы, 2005.
4. Әубәкіров Я.Ә., Досқалиев С.Ә.,Байжұмаев Б.Б., Жәйшибеков Ж.Қ. Экономикалық теория негіздері. Оқуқұралы - Алматы, Санат, 2004.
5. Есқалиев М.Д., Өткен кезеңнің ойшыл экономистері және қазіргі көзұарас. Алматы, 2004.
6. Экономикалық теория (оқу құралы) С. Әкімбаев, А.С. Баймұхамбетов Астана, 2002ж.
7. Бақылау сұрақтары (тесттік тапсырмалар):
1. Төмендегілердің қайсысы кәсіпкерліктің ең маңызды мақсаты болып табылады:
А) пайда табу;
Б) сату көлемін ұлғайту;
В) өнім сапасын жақсарту;
Г) қызметкерлердің жалақысын көбейту;
Д) өткізу рыногын ұлғайту.
2. Кәсіпорын жарнамасы қай кезеңге тән:
А) қызмет ету кезеңінің басында;
Б) кәсіпорынды құрылымдық қайта құру кезінде;
В) кәсіпорынды ұлғайту сатысында;
Г) жоғарыда аталған кезеңдердің барлығында;
Д) дұрыс жауабы жоқ.
3. Кәсіпкерлік – бұл :
А) табыс табу мақсатында негізгі өндіріс факторларын біріктіру, өндірісті белсенді түрде ұйымдастыру;
Б) меншіктен ажырату мүмкін емес қызмет;
В) болжамға келмейтін іс-әрекет;
Г) кез-келген экономикалық іс-әрекет;
Д) сұраныс пен ұсынысқа байланысты қызмет түрі.
4. Келтірілген кәсіпорын үлгілерінің қайсысы экономиканың қоғамдық саласына жатады:
А) мемлекеттік кәсіпорын;
Б) кооператив;
В) жеке акционерлік кәсіпорын;
Г) жеке меншік қожалық;
Д) жауапкершілігі шектеулі әріптестік.
5. Кәсіпкерлік фирманы экономикалық субъект ретінде сипаттайтын негізгі белгі:
А) меншік нысаны;
Б) қызмет ету еркіндігі;
В) мүліктік жауапкершілігі;
Г) фирманың көлемі;
Д) жоғарыдағы белгілердің барлығы.
6.Төмендегілердің қайсысы кәсіпкерліктің қасиеттеріне жатпайды:
А) жаңашылдық;
Б) толық жауапкершілік;
В) тәуекелділік;
Г) кәсіпкердің әлеуметтік қорғалғандығы;
Д) икемділік және өзін-өзі жетілдіріп отыруы.
7. Кәсіпкерлік қызметтің қандай нысанында күрделі техника өндіру оңай болады:
А) жеке кәсіпорын;
Б) шаруашылық серіктестік;
В) шаруашылық қоғам;
Г) ашық акционерлік қоғам;
Д) мемлекеттік кәсіпорын.
8. Серіктестіктің артықшылықтарының бірі:
А) серіктестердің бірігуі қосымша қаражат тартуға мүмкіндік береді;
Б) серіктестердің әрқайсысы толық мүліктік жауапкершілікте болады;
В) серіктестер біріге отырып, көп пайда табады;
Г) бір серіктес шығып кетсе де, оның қызметі жалғаса береді;
Д) серіктестікті ұйымдастыру жеңіл болып табылады.
9. Акционерлік қоғамда:
А) басқару акционердердің қолында болады;
Б) директорлар кеңесі жалғыз меншік иесі болады;
В) басқару мен иелену бөлінген;
Г) шаруашылық қызметінің нәтижесін жариялау міндетті емес;
Д) қоғамды бір адам құруы мүмкін.
10. Акционерлік қоғамды басқаратын жоғарғы орган:
А) директорлар кеңесі;
Б) өкілдер жиналысы;
В) акционерлердің жалпы жиналысы;
Г) артықшылығы бар акция иелерінің жиналысы;
Д) акционерлік қоғамның атқарушы органы.
11. Рынок жағдайында төмендегі салалардың қайсысында коммерциялық қызмет болуы мүмкін емес:
А) жеке секторда;
Б) мемлекеттік кәсіпорында;
В) акционерлік қоғамда;
Г) біріккен кәсіпорында;
Д) кәсіпкерліктің барлық типтерінде болуы мүмкін.
12. Шағын бизнес қандай экономикалық мәселелерді шешеді:
А) кәсіпкерлік қабілетті іске асырады;
Б) бәсекені қолдайды;
В) жұмыс орындарны ашып, жұмыссыздық мәселесін жеңілдетеді;
Г) рынокты тауарлар және қызметтермен толтырады;
Д) жоғарыда аталған мәселелердің барлығы.
13. Қазақстанда шағын бизнесті дамыту үшін қандай жағдай жасалуы тиіс:
А) жеңілдікпен несиелеу;
Б) салық жеңілдіктерін беру;
В) арнайы бағдарламалар жасау және қолдау қорларын құру;
Г) құқықтық қорғау;
Д) жоғарыдағылардың барлығы.
Тақырып 8. Кәсіпорын (қор) капиталының айналымы мен шеңбер айналымы.
2. Мақсаты
§ Экономикалық теория негіздері бойынша білім қалыптастыру
§ Экономикалық теория негіздерін оқу барысында ынталандыруды дамыту.
3. Оқыту мақсаты:
- Сабақ тақырыбына сәйкес жаңа түсініктерді меңгеру.
- Капиталдың айналымы мен шеңбер айналымын механизмін ашу.
- Капитал құрылымына талдау жасау.
- Тестік тапсырмалармен және пікір сайыс сұрақтарымен жұмыс жасау дағдыларын қалыптастыру.
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары
1.Капиталдың функционалдық формалары.
2. Капиталдың айналымы мен шеңбер айналымы. Өндіріс және айналыс саласындағы капитализацияландыру механизі және факторлары.
3. Негізгі және айнымалы капитал.
4. Физикалық және моральдық тозуы. Капиталдың тиімді көрсеткіштерін пайдалану.
5. Білім берудің және оқытудың әдістері:«Сұрақ-жауап» үлгісіндегі сұхбат, тесттік тапсырмалар (бақылау сұрақтары).
6.Әдебиеттер