Халыкка бiлiм беру жуйесiндегi мектептердi баскару жане басшылык

Жалпы баскару дегендi – шешiм кабылдауга багытталган, белгiленген максатка сайкес баскару нысанын уйымдастыру, кадагалау, реттеу, алынган шынайы акпарат негiзiнде талдау жасап, натиженiн корытындысын шыгару арекетi деп тусiндiруге болады. Баскару нысаны биологиялык, техникалык, алеуметтiк жуйелер болуы мумкiн. Алеуметтiк жуйенiн бiрi – ауыл, аудан, облыс, мемлекет колемiн камтитын бiлiм беру жуйесi деп бiлемiз. Бул жерде бiлiм жуйесi ретiнде Казакстан Республикасынын Бiлiм жане гылым министрлiгi, Облыстык бiлiм департаменттерi, аудандык бiлiм болiмдерiн атаймыз. Ал орта мектеп курделi козгалыстагы алеуметтiк жуй ретiндегi мектепiшiлiк баскарудын нысаны болады.

Баскарудын вертикальдi жане горизонтальдi турлерi болады. Вертикальдi баскару жогарыдан томенге карай баскару, мысалы:

КР Бiлiм жане гылым министрлiгi

Облыстык бiлiм департаментi

Аудандык жане калалык бiлiм болiмдерi

Бiлiм беру мекемелерi

Ал горизонтальдi баскару бiр денгейдегi баскарудан куралады, мысалы, параллельдi сыныптардагы сынып жетекшiсiнiн басшылыгы немесе адiстемелiк бiрлестiктердегi басшылык.

Мектепiшiлiк баскару бiртутас педагогикалык процеске катысушылардын барынша жогары натижеге жетудi коздеген максатты, сапалы озара арекеттесуi. Бiртутас педагогикалык процеске катысушылардын озара арекетi бiрiздi, озара байланысты арекеттер мен кызметтер тiзбегiнен турады, олар: педагогикалык талдау, максат кою жане жоспарлау, уйымдастыру, бакылау, реттеу жане тузету.

Бiлiм берудi баскарудын мемлекеттiк сипаты «Бiлiм туралы Занда» белгiленген мемлекеттiк саясат принциптерiнiн томендегiдей багыттарымен айкындалады:

- Бiлiм берудiн гуманистiк сипаты, жалпыадамзаттык кундылыктардын, адам омiрi мен денсаулыгы, жеке тулга болтан,дыгынын басымдылыгы. Азаматтык пен Отанга деген суйiспешiлiкке тарбиелеу;

- Республикадагы мадени жане бiлiм беру кенiстiгiнiн бiртутастыгын, аз улттардын бiлiм беру жуйесiнiн когалуы;

- Бiлiм жуйесiнiн еркiндiгi мен коп турлiлiгi;

- Бiлiм берудi баскарудын демократиялылык, мемлекеттiк, когамдык сипаты. Бiлiм беру мекемелерiнiн дербестiгi.

Бiлiм беру саласында мемлекеттiк саясатты дайектi iске асыру ушiн бiлiм берудi баскарудын мемлекеттiк органдары курылды. Олар: республикалык, облыстык, калалык жане аудандык баскару мекемелерi.

Мемлекеттiк баскару органдары – бiлiм жане гылым министрлiгi, облыстык бiлiм департаменттерi оздерiнiн компетенциясы шенберiнде бiлiм берудегi максат багдарламаларын жасайды жане iске асырады; мемлекеттiк бiлiм стандарттарын жасап, бiлiм туралы кужаттардын баламаларын (постификация) айкындайды; бiлiм мекмелерiн каржыландырады жане тагы да баска коптеген маселелердi шешедi.

Бiлiм берудi баскарудын жергiлiктi органдары мемлекеттiн саясатын мемлекеттiк бiлiм стандарттарын сактау аркылы iске асырылады.

Бiлiм стандарты оку багдарламасынын мiндеттi минимумы мен окушылар жуктемесiнiн максимум колемiн жане бiтiрушiге койылатын талап денгейiн камтиды. Бiлiм берудi баскару органдарынын мiндеттi бiлiм алуды формальды турде камтамасыз етумен шектелмейдi, ол сонымен бiрге жеке тулганын озiн-озi айкындауына колайлы жагдай тугызады.

Мемлекеттiк баскару органдарымен катар, когамдык баскару органдары да курылады. Онын курамына мугалiмдер мен окушылар ужымы, ата-аналар мен журтшылык окiлдерi енедi.