| | | говорят «10 арбузов», «146 велосипедов», «12 мостов». Здесь имена существительные употребляются во множественном числе. У казахов оно не используется. Прилагательные не меняют форм ни в падеже, ни в числе. В именных частях речи присутствуют лица. А вот перед соединительными частями местоимения «я», «вы», «ты», «меня», «вас», «тебя» можно не употреблять. Они и так обозначают конкретные лица. Если перед существительным стоит причастие, его не нужно изменять по числам и падежам. Та же ситуация — с употреблением имен числительных, стоящих перед существительными.
Все местоимения, за исключением әне "вон", міне "вот", қайда? "где? куда?", әр "каждый", кей "некоторый", склоняются. Значение русских притяжательных местоимений заменяют суффиксы и окончания принадлежности.
При переводе с казахского языка следует обращать особое внимание на выбор значения, так как многим словам присуща многозначность. Так, например, казахское слово "бель" можно перевести на русский как "талия, поясница, горный хребет, перевал". В последнее время в казахском языке наблюдается тенденция замены русских терминов арабо-персидскими словами или конструкциями на их основе. Например, алфавит - әліпби, аэропорт - әуежай, документ – құжат, иммигрант – кірме, контракт – шарт, космонавт – ғарышкер, космос – ғарыш.
1-тапсырма.«Қазіргі жастардың сөйлеу әдебі» деген тақырыпта пікірталас ұйымдастырыңыз.
2-тапсырма.Мәтінді қазақ тіліне аударыңыз.
Товарное производство – это такая организация общественного хозяйства, при которой продукты производятся специализированными обособленными производитеями, причем каждый выпускает какой-либо определенный продукт, так что для удовлетворения общественных потребностей необходима купля-продажа продуктов на рынке.
При товарном производстве производимые продукты становятся товарами и в отличие от натурального хозяйства производятся не для собственного потребления, а для продажи.
Отбасы экономикасы
Экономика – «үй шаруашылығын жүргізу» деген грек сөзі. Экономиканың көптеген түрлері бар. Мысалы: отбасылық, ұлттық, нарықтық, қалтарыстағы және т.б. экономика.
Отбасы экономикасы – жанұяның әр мүшесінің еңбекпен тапқан табысы, олардың отбасындағы ортақ игілігіне, тамағына, рухани мүдделеріне, жол және пәтер ақысына және тағы да басқа тіршілікке қажетті мұқтажына жұмсалатын қаржы. Егер экономиканы жақсы білсек, ол бізге байлық, пайда әкеледі.
Экономика сіз өмірге келген күннен бастап-ақ сіздің өміріңізге араласа бастайды. Жігіт үйленеді, қыз тұрмысқа шығады, кішкентай мемлекет пайда болады. Осы кішкентай мемлекетіңіздің шаруашылығын басқару–үлкен өнер. Сонымен, сіздің күнделікті тұрмысыңыздың бәрі экономикадан тұрады. Шет елдерде жастар үйленген кезде кәдімгі екі мемлекет сияқты некелік келісімшарт жасайды. Келісімшартта көп мәселелер қаралып, балаларының болашағына дейін ойластырылады.
Ал ұрпақ үшін күрес, ұрпақ үшін еңбек ету, өмір сүру – ол да экономика, себебі сіз баланы жеткізу үшін, аяғынан тұрғызу үшін көп нәрсені есептейсіз. Сіз ауырмауды, шаршамауды, балалар үшін өзіңіздің күшті болуыңызды ойлайсыз. Сонымен, өзіңізді, денсаулығыңызды ойлаудың барлығы да осы экономикаға келіп тіреледі. Қысқаша айтар болсақ, экономика – байлыққа, бақытқа, тыныштыққа апаратын жол.
3-тапсырма. Мәтіннің мазмұны бойынша көршіңізбен сұқбаттасыңыз.
4-тапсырма. Экономикалық терминдерді жазып, түсіндіріңіз.
Пәтер ақысы – квартплата
Қажетті мұқтажы– необходимые запросы
Қаржы– средства, финансы
Басқару– управлять
| | | | Некелік келісімшарт – брачный договор
Мәселе – проблема
Шаршамау– не уставать
Үнемдеу –экономить
5-тапсырма. «Бәйге» ойыны. Әрқайсысы мамандығына қатысты сөз жазады. Сол сөзден сөз тіркесін жасайды, сөз тіркесін сөйлемге айналдырады. Сөйлемді жалғастырып мәтін құрайды.
6-тапсырма.Мәтінді қажет сөздермен толықтырыңыз.
Өмірде _____________________ тұрі өте көп.
Біреулер мамандықты _______________________ таңдайды.
Оларға мамандық таңдауға ____________________ әсер етеді.
Әр мамандықтың өзінің ___________________ бар.
Қаржыгер мамандығы _____________________ , өз ісіңе мұқият қарап, ____________жұмыс істеуді талап етеді.
(мамандықтың, жауапкершілікпен, жас кезінен, қоршаған ортасы, тиянақтылық пен біліктілікті, қуанышы мен қиындығы)
7-тапсырма. ОБӨЖ-ге арналған тапсырма:«Экономика» тақырыбында мәтін құрастырыңыздар.
№6 №1 блок бойынша бақылау сұрақтар
№ 7. Терминдік сөздер. Маман саласындағы терминдер мен ұғымдар. Терминология аудармасының ерекшеліктері
Анықтамалық мәліметтер:Термин сөздер – ғылым мен техника, өндіріс саласында қолданылатын арнаулы заттар мен ұғымдардың атауы болатын сөздер.Қазақ тіліндегі термин сөздер екі түрлі жолмен жасалған.
1. Баламасы бар термин сөздер:
1) жергілікті және көне сөздерден жасалған термин сөздер: универсал – әмбебап, устав – жарғы, рынок – нарық, комплекс – кешен, администратор – әкім, т.б.
2) тілімізде бар сөздерді біріктіру арқылы жасалған термин сөздер: семья – отбасы, музей – мұражай, герб – елтаңба, гимн – әнұран, паспорт – төлқұжат т.б.
2. Қазақшабаламасыжоқинтернационалдық термин сөздер:коэффицент, синус, куб, азон, аммиак, карта, материк, глобус, синтаксис, диалект, антоним, дисфемизмт.б.
Терминология - белгілі бір тілдің аясында қолданылатын терминдерді жүйеге келтіріп жинақтайтын лексикология саласы.
қазақша баламалар мына талаптарға жауап бере алуы тиіс. Олар:
1. Аударылатынтерминніңұғымдықмәнінтолықбереалуы, болмасааударылатынсөз бен баламасөздіңарасындамағыналықбайланыссақталуқажет;
2. Жаңабаламаныңтілдіпайдаланушыжұртшылыққақаншалықтытанысекеніндігіжәнесөздікқордабұрыннан бар болуы;
3. Сөзшарттылықпринциптеріненегізделіпжаңаданжасалғанболса, оныңсыртқынысаны мен айтылужағдайыныңсолтілдесөйлейтінжұртшылықтыңэстетикалықталабынасайкелуінескеруқажет. Осы сияқтыөлшемдертұрғысынанкелгендеғанажаңабаламаәдебитілүлесіненшығып, тиянақтықолданысқаиеболады.
Кез келген ғылым, білім саласының терминологиялық жүйесі сол ғылым саласымен бірге дамиды және адамзаттың ақиқат, шындықтың нысандарын танып білу кезеңдерін көрсетеді. Мысалы, аударматану терминдері негізінде кейбір ғылыми ұғымдардың қалыптасу сатыларын белгілеуге болады: аудару ® аударма ® аударма туралы ғылым ® аударма теориясы | |