СЕМИНАР 12. Болмыс философиясы
Сабақтың мақсаты:Онтология болмыс туралы ілім ретінде. Онтология мәселелері. Болмыс емес феномені. Өлім феномені. Мәдениет пен философиядағы өлімге деген қатынас. Буддистік тантризм және өлімді қабылдау сатылары. Адам болмысының экзистенциализмі. Онтологияның антропологиямен байланысы
Ортақ талқыланатын сұрақтар:
1. Болмыс – философиялық категория ретінде. Болмыс формалары және аспектілері.
2. Материя ұғымы. Әлемнің материалдық бірлігі принципі.
3. Қозғалыс материяның атрибуты. Материя қозғалысының түрлері.
4. Кеңістік және уақыт
5. Диалектиканың категориялары және негізгі заңдары.
Жеке талдаулық сұрақтар:
1. Философиядағы «болмыссыздық» категориясы.
2. Прогресс және регресс: түсініктер арақатынасы
3. Виртуальды шынайылық
Сабақты өткізуге әдістемелік нұсқау:топтық талдау
Өзіндік жұмыс сұрақтары:
1. Болмыстың анықтамасын және негізгі формаларын ата.
2. Материалистік философияда болмыс нені білдіреді?
3. Материяның философиялық анықтамасын беріңіз.
4. Қозғалыс пен тыныштықтың арақатынасы қандай?
5. Сананың анықтамасын беріңіз.
6. Диалектиканың қай заңы даму процестерінің ішкі қайнар көздерін ашады?
7. Дамудың механизмын көрсететін заң қандай?
8. Әлемнің дамуының қайнар көзі неде?
9. Құбылыстың ішкі, көзге көрінбейтін жағын атаңыз.
10. Материалистік диалектика бойынша дүниенің негізі (субстанция) неде?
Әдебиеттер:
1. Алексеев Н., Панин А., Философия. М., 2000
2. Алтай Ж., Қасабек А., Мұхамбетәли Қ. Философия тарихы. А., 1999.
3. Антология мировой философии в 4-х т. М., 1969-1972.
4. Әлемдік философиялық мұра. Жиырма томдық. А., 2005-2009.
5. Всемирная энциклопедия: Философия ХХ век. М., 2002.
6.Ғабитов Т. Философия. Оқулық . А., 2002.
7.Кішібеков Д., Сыдықов Ұ. Философия А., 2000.
8.Ғабитов Т., Құлсариева А. Мәдени-философиялық энциклопедиялық сөздік. А., 2004.
9.Тұрғынбаев Ә. Философия. А., 2001.
10.Философия. Краткий тематический словарь. Ростов-на-Дону, 2001
СЕМИНАР 13. Таным философиясы
Сабақтың мақсаты: Таным және шығармашылық. Ақиқат. Адасу. Ғылыми таным. Әдіс мәселесі. Танымның негізгі әдістері. Логика және әдіснама.
Ортақ талқыланатын сұрақтар:
1. Таным – шындықты бейнелеу формасы. Танымның субъектісі және объектісі
2. Ақиқат – танымның мақсаты ретінде. Абсолютті және салыстырмалы ақиқат.
3. Ғылыми танымның әдістері.
4. Ғылымдағы түсіну проблемасы.
Жеке талдаулық сұрақтар:
1. Танымдағы ақиқат мәселесі.
2. Білім мен сенім.
3. Ғылыми революцияның себептері мен сипаты.
4. Адамзат тарихындағы ақпараттық революция.
5. Сциентизм және антисциентизм.
6. Ғалымның моральдық жауакершілігі мәселесі.(ғылым этикасы)
Сабақты өткізуге әдістемелік нұсқау: дискуссия
Өзіндік жұмыс сұрақтары:
1. Таным ұғымының анықтамасын беріңіз.
2. Сезімдік және рационалдық танымның арақатынасы қандай?
3. Ақиқат дегеніміз не?
4. Ақиқаттың түбегейлі өлшеуішін атаңыз.
5. Сезімдік танымның негізгі формалары қандай?
6. Танымның субъектісі қандай?
7. Адамның дүниені танып білуін жоққа шығаратын бағыт қандай?
8. Зерттеліп отырған объект жөніндегі толық емес білім қалай аталады?
9. Ғылыми танымның негізгі әдістерін атаңыз.
10. Таным процесінің ең жоғарғы сатысы қалай аталады?
Әдебиеттер:
1. Алексеев Н., Панин А., Философия. М., 2000
2. Алтай Ж., Қасабек А., Мұхамбетәли Қ. Философия тарихы. А., 1999.
3. Антология мировой философии в 4-х т. М., 1969-1972.
4. Әлемдік философиялық мұра. Жиырма томдық. А., 2005-2009.
5. Всемирная энциклопедия: Философия ХХ век. М., 2002.
6.Ғабитов Т. Философия. Оқулық . А., 2002.
7.Кішібеков Д., Сыдықов Ұ. Философия А., 2000.
8.Ғабитов Т., Құлсариева А. Мәдени-философиялық энциклопедиялық сөздік. А., 2004.
9.Тұрғынбаев Ә. Философия. А., 2001.
10.Философия. Краткий тематический словарь. Ростов-на-Дону, 2001
СЕМИНАР 14. Философиялық антропология
Сабақтың мақсаты: Адам болмысының экзистенциализмі. Онтологияның антропологиямен байланысы. Әлеуметтік философия пәні, қоғам феномені. Қоғамның пайда болуы. Антропосоциогенез.
Ортақ талқыланатын сұрақтар:
1. Философия тарихындағы адам мәселесі.
2. Адам бойындағы биологиялық және әлеуметтік сана-сезім.
3. Тұлға үғымы. Адам өмірінің мәні мен мақсаты.
4. Құндылықтар туралы ілім. Аксиология.
Жеке талдаулық сұрақтар:
1. Философиядағы адам өмірінің мәні мәселесі.
2. Адам мәселесінің өмірі мен өлімі мәселесі.
3. «Маугли»мәселесі.
4. Адамдағы Құдай мәселесі мен Құдай Адам мәселесінің философиядағы талқылануы.
5. Эвтаназия: «теріс» және «оң».
6. Адамды клондау мәселесінің философиялық аспектілері.
Сабақты өткізу әдісі:өткенді қайталау, талдау топтық, кесте толтыру
Өзіндік жұмыс сұрақтары:
1. Философияда адамның негізгі бейнелері қандай?
2. Микрокосм және макрокосм ұғымдарын түсіндіріңіз.
3. Антропоцентризмнің анықтамасын беріңіз.
4. Тән мен рух үйлесімін іздестіру формаларын атаңыз.
5. Адам өмірінің мән-мағынасы қандай?
6. Бақыт феноменін түсіндіріңіз.
7. Адамның әлеуметтік бірдейлігін қалай түсінесіз?
8. Еркіндік пен анархия ұғымдарының айырмашылықтары қандай?
9. Жеке бас еркіндік идеясын түсіндіріңіз?
10. Конформизм және конформдық мінез-құлық дегеніміз не?
Әдебиеттер:
1. Алексеев Н., Панин А., Философия. М., 2000
2. Алтай Ж., Қасабек А., Мұхамбетәли Қ. Философия тарихы. А., 1999.
3. Антология мировой философии в 4-х т. М., 1969-1972.
4. Әлемдік философиялық мұра. Жиырма томдық. А., 2005-2009.
5. Всемирная энциклопедия: Философия ХХ век. М., 2002.
6.Ғабитов Т. Философия. Оқулық . А., 2002.
7.Кішібеков Д., Сыдықов Ұ. Философия А., 2000.
8.Ғабитов Т., Құлсариева А. Мәдени-философиялық энциклопедиялық сөздік. А., 2004.
9.Тұрғынбаев Ә. Философия. А., 2001.
10.Философия. Краткий тематический словарь. Ростов-на-Дону, 2001
СЕМИНАР 15.Жаһандық мәселелер философиясы
Сабақтың мақсаты: Жаһандық мәселелер. Пайда болуының себептері. Экологиялық апат қаупі. Жаһандық, глобализм, антиглобализм тарихтың қазіргі ұйғарым – талабы ретінде. Жаһандық модельдеу «Римдік клубтың» негізгі мәселесі ретінде
Ортақ талқыланатын сұрақтар:
1. Жаһандық мәселелер және олардың пайда болуының себептері. Экологиялық апат қаупі және оны жеңудің негізгі философиялық мағынасы .
2. Жаһандық мәселелерді шешудің негізгі бағыттары. Футурологиялық бағыттың қалыптасуы.
3. «Римдік клубтың» философиялық ізденістері.
Жеке талдаулық сұрақтар:
1. Әлеуметтік философиядағы технократиялық концепция.
2. Философиялық концепциялардағы техника сыны.
3. Адамзат тарихындағы ақпараттық революция.
4. Қазіргі мәдениетке ақпараттық технологияның ықпалы.
5. Ақпараттық дағдарыс мәселесі.
6. Жаһандық мәселелер, дағдарыс және апаттар: түсініктер арақатынасы.
7. Жаһандық және антиглобальдық: қарама-қайшылық мәні.
Сабақты өткізу әдісі:өткенді қайталау, талдау топтық, кесте толтыру
Өзіндік жұмыс сұрақтары:
1. Жаһандық мәселелердің пайда болу себептері қандай?
2. Адамның зиянды әрекетінен қоршаған ортаны қорғау мәселесі қалай аталады?
3. Экологиялық апат қаупін жеңудің қандай негізгі сценарийлерін білесіз және олардың философиялық мағынасын түсіндіріңіз?
4. Жаһандық, глобализм және антиглобализм ұғымдарын түсіндіріңіз.
5. «Жаһандық қ модельдеу» дегеніміз не?
6. «Римдік клубтың» негізгі мәселелері қандай?
7. Жаһандық мәселелерді шешудің негізгі бағыттарын атаңыз.
8. Футурология дегеніміз не?
9. Футурологияның негізгі бағыттарын атаңыз.
10. «Жаһандық сана» ұғымына түсініктеме беріңіз.
Әдебиеттер:
1. Алексеев Н., Панин А., Философия. М., 2000
2. Алтай Ж., Қасабек А., Мұхамбетәли Қ. Философия тарихы. А., 1999.
3. Антология мировой философии в 4-х т. М., 1969-1972.
4. Әлемдік философиялық мұра. Жиырма томдық. А., 2005-2009.
5. Всемирная энциклопедия: Философия ХХ век. М., 2002.
6.Ғабитов Т. Философия. Оқулық . А., 2002.
7.Кішібеков Д., Сыдықов Ұ. Философия А., 2000.
8.Ғабитов Т., Құлсариева А. Мәдени-философиялық энциклопедиялық сөздік. А., 2004.
9.Тұрғынбаев Ә. Философия. А., 2001.
10.Философия. Краткий тематический словарь. Ростов-на-Дону, 2001
Студенттің өзіндік жұмыстарына (СӨЖ), студенттің оқытушының басшылығымен орындайтын өзіндік жұмыстарына (СОӨЖ) арналған тапсырмаларды орындау
СОӨЖ № 1. Философия мәдениет феномені ретінде. Мәдени-тарихи контекстегі философия.
Тапсырма 1.Негізгі түсініктер бойынша кестені толтырыңыз.
| Түсінік Дүниетаным Мифология Дін Философия Онтология Гносеология Аксиология Диалектика Методология | Анықтамасы |
| Әлеуметтік философия |
Тапсырма 2. Кестені толтыру:
| Болмыс | Табиғат | Құдай | Адам | Қызмет түрі | |
| Дін | |||||
| Ғылым | |||||
| Философия |
Болмыс: 1) жалғыз шынайылық; 2) Құдай; 3) сезім арқылы қабылданатын объектілердің жиынтығы.
Құдай: 1)абсолютті сана; 2)абсолютті болмыс ; 3) гипотеза.
Табиғат: 1) болмыстың көрінуінің жан – жақтылығы; 2) құбыжықтар әлемі; 3) зерттеудің жалғыз нысаны.
Адам: 1) құбыжық; 2) табиғаттың бөлігі; 3) сана.
Қызмет түрі: 1) Құдайға қызмет ету; 2) өндірістік тәжірибе; 3) адамның дүниеге қатынас түрі.
Тапсырма 3. Сұраққа жауап беріңіз.
Рене Декарт айтқан мына тұжырым философия пәнінің мазмұнын қалай айқындайды:«Философия ағаш сияқты, оның тамыры – метафизика, діңі – физика, діңінен тарайтын бұтақтары – үш басты ғылымдар – медицина, механика, этикаға апаратын ғылым салалары- қалған ғылымдар. Ағаштың жемістері тамырынан немесе оның діңінен емес, бұтақтарының шет жағынан жинайтынымыз сияқты философияның пайдалылығы оның барлық бөліктерін қоса зерттеумен байланысты.».
Тапсырма 4. Тесттің жауабын табу:
1. Философия қашан пайда болды?
А) б.з.д.I – V ғғ.В) XVII – XVIII ғғ. С) б.з.д. III мың.ортасы. D) б.з.д.VII – VI ғғ.Е) б.з.д.III – I ғғ.
2.Философияныңқайсы анықтамасы дұрыс көрсетілмеген:
А) философия – бұл жеке теория; В) философия – бұл дүниетаным; С) философия – бұл табиғат пен қоғамның дамуының ортақ заңдылықтары туралы ғылым; D) философия – бұл мәдениеттің квинтэссенциясы; Е) философия – бұл ойларға толы кезең.
3. Төмендегілердің қайсысы философияның пайда болуының алғышарты болмайды?
А) мифология В) социология С) дін D) геометрия Е) тарих
4. Философияның негізгі екі бағыты?
А) материализм және идеализм В) скептицизм және стоицизм С) реализм және номинализм D) позитивизм және неокантшылдық Е) апологетика және патристика
5. «religio» термині латын тілінен аударғанда
А) өнер, В) қасиеттілік, адалдық С) ғылым D) құқық Е) саясат
СОӨЖ № 2. Шығыс мәдениетіндегі философия феномені
Тапсырма 1.Философиялық терминдер сөздігін толтырыңыз:
Ведалар, Упанишадалар, карма, архат, атман, брахман, иога, нирвана, сансара, касталық жүйе, буддизм, конфуцийшілдік, даосизм, моизм, легизм, жэнь, дао, ди, инь және янь, ли, сяо, ци.
Тапсырма 2. Жүйеленген кестені толтырыңыз:
| Мектептер | Негізін салушылар | Неізгі түсініктер |
| Даосизм | ||
| Легизм | ||
| Конфуцийшілдік | ||
| Моизм | ||
| Джайнизм | ||
| Буддизм |
Негізін салушылар: Махавира Вардхамана, Сидхардха Гаутама, Шан Ян, Конфуций, Лаоцзы, Мо-цзы.
Негізгі түсініктер: Джива, Дао, азап, дэ, орта жол, фа, «жалпыға ортақ сүйіспеншілік» принципі (цзянь-ай), жэнь, ли.
Тапсырма 3. Тесттің жауабын табу:
1.Упанишад дегеніміз:
A) Храм;B) Құдай туралы ілім;C) Варналарды бір-біріне қарсы қою; D) Құдайлар гимні;
E) Ритула;
2. Ежелгі Қытайда философиялық мектептер нешеге бөлінді:
A) 1;B) 3;C) 2;D) 4;E) 6;
3. Мемлекетті тек қана заңға сүйеніп басқаруға болады деген бағыт:
A) Кофуций;B) Даосизм;C) Легизм;D) Буддизм;E) Барлығы да дұрыс емес;
4. Даосизмнің негізін қалаушы:
A) Лао-Цзы;B) Хан Фей;C) Ян Ван;D) Джоу Ян;E) Мей Шень;
5.Ежелгі Үнді қоғамының дамуына сай қандай көзқарастар қалыптаса бастады:
A) Діни;B) Философиялық;C) Мифологиялық;D) Натурфилософиялық;E) Материалистік;
СОӨЖ № 3. Антикалық мәдениеттегі философия.
Тапсырма 1.Философиялық терминдер сөздігін толтырыңыз:
Софистика, полития, эпикуреизм, стоицизм, киниктер, ридік стоицизм.
Тапсырма 2. Сәйкестілікті табыңыз:
Антика философиясының өкілдері мен олар дүниенің түпнегізі деп таныған бастаманың арасындағы
| Философтар | Бастама |
| Фалес | - сан |
| Анаксимен | - атом |
| Анаксагор | - апейрон |
| Демокрит | - ауа |
| Анаксимандр | - идея (эйдос) |
| Пифагор | - от |
| Гераклит | - заттар ұрығы -эйдолдар |
| Платон | - су |
Тапсырма 3. Кестенің үшінші графасын толтырыңыз.
| Кезеңдері | Өкілдері | Басты философиялық қызығушылығы | ||||
| 1 | Натурфилософия | 1. Фалес, Анаксимандр, Анаксимен, Гераклит | ||||
| 2.Левкипп, Демокрит | ||||||
| 3. Пифагор | ||||||
| 2 | Интеллектуализм | 4. Сократ, Платон | ||||
| 5. Аристотель | ||||||
| 3 | Эллинистік | 6. Киниктер | ||||
| философия | 7. Эпикуршілдер | |||||
| 8. Стоиктер 9. Скептиктер | ||||||
| 10. Плотин | ||||||
Тапсырма 4. Тесттің жауабын табу:
1.Милеттік мектептің философтарының ұсынысы:
A) Эмпиризм позициясы;B) Қоршаған ортаға сыни көзқарас; C) Идеализнің материализмнен үстемдігі;
D) Материалистік позиция;Е) Идеалистік позиция;
2. Сократқа дейінгі философиялық мектепке не сай:
A) Космоцентризм, бастапқыны іздеу, гилогоизм;B) Өз-өзінен рухты іздеушілік;
C) Қоршаған табиғаттың проблемасын шешуге кішкентай уақыт бөлу;
D) Материалдық идеяға үстемдік ету;E) Материализм;
3. Б.з.д. 6ғ. ортасы мен біздің дәуіріміздің 5-6 ғ. аралығында Антикада қандай кезең қалыптасты:
A) Классикалық;B) Сократқа дейінгі философия;C) Эллиндік;D) Римдік;E) Сократтан кейінгі философия;
4.Демокриттің ілімінше дүниенің бастамасы:
A) Жер;B) Атом;C) Ауа;D) Апейрон;E) Су;
5. Күн туралы шығарманың авторы:
A) Анаксимен;B) Фалес;C) Парменид;D) Ксенофан;E) Анаксагор;
СОӨЖ № 4. Ортағасырлық мәдениеттегі философия феномені.
Тапсырма 1.Философиялық терминдер сөздігін толтырыңыз:
Христиандық дүниетаным, неоплатонизм, теоцентризм, провиденциализм, креационизм, теология, схоластика, томизм.
Тапсырма 2.«Ортағасыр дәуіріндегі батысеуропалық және араб ойшылдарының философиялық көзқарастары» тақырыбындағы іскерлік ойын.
Қатысушылар: студенттерді екі топқа бөлу. Уақыты 50 мин.
Топ студенттері екі топқа бөлініп, 1 – топ «Ортағасыр дәуіріндегі батысеуропалық ойшылдардың көзқарастары» тақырыбын, ал 2 – топ «Ортағасыр дәуіріндегі араб ойшылдарының философиялық көзқарастары» тақырыбын талдайды.
Тапсырма 3.Кестені толтырыңыз.
| Аты -жөні | Өмір сүрген уақыты | Негізгі еңбектері | Болмыс мәселесі | Адам мәселесі | Дүниені тану мәселесі | Құдайды түсінуі | ||||||
| Әл-Кинди | ||||||||||||
| Әл-Фараби | ||||||||||||
| Ибн-Сина | ||||||||||||
| Ибн-Рушд | ||||||||||||
| Әл-Ғазали | ||||||||||||
| Омар Хайям | ||||||||||||
| Ж. Баласағұн | ||||||||||||
| М. Қашғари | ||||||||||||
| А. Иасауи | ||||||||||||
Тапсырма 4. Тесттің жауабын табу:
1. Араб философы деген құрметті атаққа ие болған:
A) Әл-Фараби;B) О.Хаям;C) Ибн-Руш;D) Ибн Сина;E) Әл-Кинди;
2. С.Бақырғанидың суфизм ағымына жақын жері:
A) Тілі, діні;B) Шарап туралы айтқандары;C) Өмірі;D) Құдайды уағыздауы;E) Болмысы;
3. Орта ғасырлық Европада тараған, бүкіл тіршіліктің жоғарғы жаратушы күш, құдаймен байланыстығын түсіндіретін философиялық әлемтанудың түрі – бұл:
A) Антропоцентризм; B) Провиденциализм;C) Креационизм;D) Теоцентризм;E)Рационализм;
4. Ортағасырлар кезеңі неше жүзжылдықты қамтиды?
А) тоғызВ) алтыС) бесD) онЕ) сегіз
5. Ортағасырлар философиясы мына түпдеректің негізінде қалыптасқан жоқ.
А)Платон философиясыВ) Қасиетті Жазу С) НеоплатонизмD) Аристотель философиясы Е) Милет философиясы
СОӨЖ № 5. Ренессанс пен реформация мәдениетіндегі философия.
Жаңа Заман мәдениетіндегі батысеуропалық философия
Тапсырма 1.Философиялық терминдер сөздігін толтырыңыз:
| Түсінік | Анықтамасы |
| Эмпиризм | |
| Рационализм | |
| Индукция | |
| Дедукция | |
| Дуализм |
Тапсырма 2.Сұрақтарға жауап беріңіз.
Канттың ойынша, «таза таным» деген не? Оның құрылымын көрсетіңіз.
Тапсырма 3.Л.Фейербах пен К.Маркс адамның тарихты түсінуін қалай талдайды?
Тапсырма 4. Тесттің жауабын табу:
1. Канттың философиялық зерттеулеріндегі сын кезеңдерге дейінгі маңызды мәселелері:
A) Болмыс, табиғат, жаратылыстану;B) Таным;C) Иррационализм;D) Рухтың және болмыстың байланысы;E) Дін;
2. Санаңда алғашқыдан бар, ешқандай зерттеулер жүргізіп дәлелдеуді керек етпейтін білім, бұл:
A) Философиялық білім; B) Апостериорлық білім;C) Априорлық білім;D) Рационализм;
E) Иррационализм;
3. Философияда Гегельдің ұсынғаны және дәлелдегені:
A) Объектік идеализм теориясы; диалектика – бұл жалпыға ортақ философиялық әдіс;
B) Адамның санасының танымдық шектеулігі туралы идеясы;
C) Адамның ойлану қабілетінің он екі категориясы;
D) Қалыптасқан императивтік категория – моральдік заң;
E) Иррационализм;
4. Утопиялық-социалистік идеяны ұстанушы:
A) Т.Мор;B) Макиавелла;C) Т.Компанелла;D) Дұрыс жауап жоқ.E) Барлық жауап дұрыс;
5.Ф.Бэконның ілімін жалғастырушы:
A) Б.ДжорджB) Д.Юм;C) Дж.Локк;D) Д.Скот;E) Т.Гоббс;
СОӨЖ № 6. Қазақ мәдениетіндегі философия феномені
ХІХ-ХХ ғғ. ресейлік мәдениет контестіндегі орыс философиясы
ХХ ғ. мәдениет контекстіндегі батыстық философия
Тапсырма 1.«Орыс философиясының даму кезеңдерінің сипаттамасы»:
1.IX XIII ғасырлардағы Русьтегі ертехристиандық философия.
2. XIII XVII ғасырлардағы Орыс философиясы.
3. XVIII ғасырдағы Орыс философиясы (петрлік реформалар кезеңі және материалистік философия).
Тапсырма 2. Қазақ философтарының қайсысы «алғашқы ақиқат Жаратушы мен жанның мәңгілігін мойындайтын сенім ақиқаты. Бірақ бұл ақиқат сенім негізінде алынғандықтан және жеткілікті ғылыми негіздемесіз болғандықтан адамдардың көпшілігі оны қабылдамады»деген пікір білдірді?(А. Байтұрсынов, Абай, Ы. Алтынсарин, Ш. Құдайбердиев, Ш. Уәлиханов).
| Өкілдері Негізгі философиялық ойлары, еңбектері |
| Ш. Уәлиханов |
| А. Құнанбаев |
| Ы. Алтынсарин |
| А. Байтұрсынов |
| М. Дулатов |
| С. Торайғыров |
| Ш. Құдайбердиев |
Тапсырма 3.Мына афоризмдерді талдаңыз.
Ф. Ницше философиясының А. Шопенгауэр идеясымен ұқсастығы неде?
-«Мені өлтірмейтін нәрсе маған күш береді»;
-«Ағаш пен адам ұқсас. Ағаш күн нұрына талпынған сайын оның тамырлары неғұрлым тереңге,түнекке, жамандыққа тарта береді»;
- «Егер де тұңғиыққа ұзақ қарайтын болсаң, ол да саған солай қарайды».
Тапсырма 4. Тесттің жауабын табу:
1. Төмендегі афоризмдердің қайсысын Абай айтқан:
A) «Мен ойлаймын, яғни өмір сүремін»B)«Философия ойларға дәуір»
C)«Ақыл, ғылым, ерік – жігер және ар – ождан ғана адамды адам етеді»D)«Өмірден ләззат ал»
E)«Мақсаттың құралы бар»
2. ХIХ ғасырдағы ұлы қазақ ағартушысы, саяхатшы, этнограф, шығыстанушы:
A) М. Шокай. B) Ш. Уәлиханов.C) Ә. Бөкейханов.D) А. Байтұрсынов.E) Ы. Алтынсарин
3. Ш.Уәлихановтың көзқарасынша, қоғам дамуының көзі:
A) саяси күрес; B) өндіріс тәсілі; C) мәдениеттің дамуы; D) географиялық орта; E) халықтың орналасуы
4. Ноосфера теориясының авторы?
A)В.И.Вернадский B) Д.И.Менделеев C) М.В.Ломоносов D) А.И.Опарин E) И.П.Павлов
5. П.Чаадаев қайсы еңбектің авторы:
A) «Философиялық хаттар» B) «Табиғат туралы хаттар» C) «Басқа жағалаудан хат»
D) «Тіршіліксіз үйден хаттар»E) «Адамгершілік хаттары»
6. «Әсемдік әлемді құтқарады» сөзінің авторы:
A) Ф.М. Достоевский B) П.Я. Чаадаев C) П.А. Флоренский D)В.С. Соловьев E) Л.Н. Толстой
7. Философтардың қайсысы волюнтаризмнің өкілі болып табылады?
A) З.Фрейд B) А.Шопенгауэр C) В.Дильтей D) С.Кьеркегор E) А.Бергсон
8. «экзистенциалды ойлау» идеясы кімдікі?
A) Серен Кьеркегор B) Артур Шопенгауэр C) Карл Ясперс D) Мартин Хайдеггер E) Фридрих Ницше
СОӨЖ № 7. Болмыс философиясы. Диалектика теориясының негізгі мәселелері.
Тапсырма 1.Ф.Энгельстің тезисін талдаңыз: «дүниенің бірлігі оның материалдығында». Ғылымның дамуы осы тезисті тұжырымдайтынын дәлелдеңіз. Дүниенің бірлігі объективті идеализм мен дінді мойындай ма?
Тапсырма 2.Г.Гегельдің мына сөздерінде диалектиканың қандай заңдары көрініс тапқан?
«Әрбір философиялық жүйе қажетті түрде өмір сүрді және қазір де қажетті түрде өмір сүруді жалғастырып келеді: олардың ешқайсысы жоғалып кеткен жоқ, олардың бәрі тұтастық ретінде философияда сақталды....Ағаштың дамуы – дәнді жоққа шығару, гүлдер жапырақтарды жоққа шығарады және жапырқтар ағаштың ең жоғарғы, ақиқат өмір сүруі мүмкіндігін ала алмайды. Бірақ соңғысы оған дейінгі сатылар болмаған жағдайда өмір сүру мүмкіндігін ала алмайды».
Тапсырма 3. Тесттің жауабын табу:
1. Канттың философиялық зерттеулеріндегі сын кезеңдерге дейінгі маңызды мәселелері:
A) Болмыс, табиғат, жаратылыстану;B) Таным;C) Иррационализм;D) Рухтың және болмыстың байланысы;E) Дін;
2. Санаңда алғашқыдан бар, ешқандай зерттеулер жүргізіп дәлелдеуді керек етпейтін білім, бұл:
A) Философиялық білім; B) Апостериорлық білім;C) Априорлық білім;D) Рационализм;
E) Иррационализм;
3. Философияда Гегельдің ұсынғаны және дәлелдегені:
A) Объектік идеализм теориясы; диалектика – бұл жалпыға ортақ философиялық әдіс;
B) Адамның санасының танымдық шектеулігі туралы идеясы;C) Адамның ойлану қабілетінің он екі категориясы;D) Қалыптасқан императивтік категория – моральдік заң; E)Иррационализм;
4. Материяның қасиеттері көп, солардың ішіндегі негізгісі:
A) Индукция;B) Қозғалыс;C) Табиғат;D) Материя; E) Тыныштық;
5. Болмыс пен ойлаудың жалпы формалары, ғылымның қалыптасуы мен дамудың жалпы шарттары неге тән:
A) Категория;B) Сан;C) Даму;D) Болжам;E) Диалектика;
6. Құбылыстардың арасында жалпы, қажетті,тұрақты, маңызды қайталанып отыратын байланыс:
A) Диалектика;B) Даму; C) Заң;D) Құбылыс;E) Категория;
СОӨЖ № 8. Таным философиясы. Философиялық антропология
Тапсырма 1.Сұрақтарға жауап беріңіз:«Агностицизм»термині нені білдіреді және жауаптарды таңдаңыз?
а) дүниені тануға болмайды
б) Білімнің өзгермелігі
в) таным шындықты бейнелейді
г) таным тек қана жай сипатқа ие, шынайы білім тек сенім арқылы келеді.
Тапсырма 2.Американ философы Ч.Пирстің айтуынша, «Біз неге сенетін болсақ, біз үшін сол ақиқат» деген көзқарасын өз түсінігіңізде талдап көретіңіз.
Тапсырма 3.Э.Фроммның мына пікірін қалай түсінесіз «Әрбір адам адамзаттың өкілі екеніне сенемін. Біз бәріміз періште немесе күнәһарлармыз.»
СОӨЖ № 9. Жаһандық мәселелер философиясы
Тапсырма 1.«Адамдардың табиғатқа қатынасының кезеңдері» конспект жасаңыз.(тарихи-философиялық аспект).
Тапсырма 2.Сұрақтарға жауап беру: Римдік клубтың қызметі туралы не білесіз? Оның отырысына қандай мәселелер дайындар едіңіз?
Тапсырма 3. Тесттің жауабын табу:
1. «Глобальдану» термині қай уақытта кең таралды?
A) ХХ ғ. 20- жылдары B) XXI ғ. басы C) XX ғ. 90 жылд. D) XIX ғ. E) XX ғ.
2. Жаһандық мәселелер қандай сипатқа ие?
A) ұлттық B) аумақтық C) антропогенді D) діни E) территориялық
3. XVIII ғасырда «абсолютті орналасу» табиғи заңының авторы?
A) Кант B) Мальтус C) К. Маркс D) Ф. Энгельс E) Л. Фейербах
4. Глобализацияға қарсы, ұлттық мәдениетті сақтап қалуды жақтайтын концепция қалай аталады?
A) вестернизация
B) антиглобализм
C) глобализм
D) локализация
E) эгоцентризм
5.1968 жылы құрылған глобальдық мәселелерді зерттеумен айналысатын ғалымдардың халықаралық ұйымы қалай аталады?
A) МВФ
B) БҰҰ
C) Гринпис
D) Рим клубы
E) ШОС
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Алексеев Н., Панин А., Философия. М., 2000
2. Алтай Ж., Қасабек А., Мұхамбетәли Қ. Философия тарихы. А., 1999.
3. Антология мировой философии в 4-х т. М., 1969-1972.
4. Әлемдік философиялық мұра. Жиырма томдық. А., 2005-2009.
5. Әлеуметтік философия: Хрестоматия/ Құр. Әбішев Қ. А., 1997.
6. Всемирная энциклопедия: Философия ХХ век. М., 2002.
7. Ғабитов Т. Философия. Оқулық . А., 2002.
8. История философии. Ростов - на – Дону, 2001
9. Кішібеков Д., Сыдықов Ұ. Философия А., 2000.
10. Қазақ халқының философиялық мұрасы. Жиырма томдық. Астана, 2005-2009
11. Ғабитов Т., Құлсариева А. Мәдени-философиялық энциклопедиялық сөздік. А., 2004.
12. Нысанбаев Ә., Әбжанов Т. Философия тарихы А., 1999.
13. Тұрғынбаев Ә. Философия. А., 2001.
14. Философия. Краткий тематический словарь. Ростов-на-Дону, 2001
15. Қасабек А., Алтаев Ж. Қазақ философиясы. А., 1998 ж.
16. Современная западная философия. Словарь М. 1991.
17. Бруно Дж. О бесконечности Вселенной и мирах. Самара, 2000.
18.Есім Е. «Хакім Абай» А., 1996.
19.Құдайбергенов Ш. Үш анық. А., 1991.
20.Құнанбаев А. «Қара сөз». А., 1991.
21.Лотман М. Семиосфера. СПб., 2000.
22.Мир философии: Хрестоматия в 2-х частях М., 1991.
23.Ферро М., Афанасьева Ю. 50/50: Опыт словаря нового мышления. М., 1989.
24.Макиавелли Н. Государь. Рассуждения о первой декаде Тита Ливия. Ростов – на – Дону, 1998.
25.Ницше Ф. Веселая наука. М., 2002.
26.Руднев В. Энциклопедический словарь культуры ХХ века.М., 2001.
27.Ойзерман Т. Философия как история философии. СПб., 1998.
28.ТоффлерЭ. Метаморфозы власти. М.,2001.
29.Фрейд З. Психоаналитические этюды. Мн., 2001.
30.Фромм Э. Бегство от свободы. М., 2001.
31.Шопенгауэр А. Афоризмы житейской мудрости. М., 1990.