ЭТИОПАТОГЕНЕЗІ

Гипертониялық сырқат –бұл көп факторлы ауру. Сырқаттың дамуы гинетикалық өзгерістермен және қан айналым регуляциясының бұзылыстарының салдарынан дамитын сырқат.

Артериальды гипертензияның симптоматикалық генезі бұл науқаста жоққа шығарылды. ГА науқаста дамуының этологиялық және патогенетикалық факторлары болып мыналар болуы мүмкін:

1) генетикалық фактор: гендердің мутациясы, РААЖ-ның синтезіне жауап беретің компоненттердің, адренергиялық рецепторлардың ақауы

2) су-тұз алмасуының бұзылысы

3) жүрек қызметін бақылайтын баро-рефлектордың бұзылысы.

4) юкста-гломерулярлы механизмның бұзылысы бүйоек қан тамырларынң ауторегуляциясы, осы себептен организимде натрийдің тежелуі.

5) АҚ реттеп тұратын жүйенің қызметінің бұзылысы: қан тамырын тарылтатын эндкринді жүйенің ақауы,соның салдарынан РААЖ, АДГ, КА, эндтелин 1 белсенуі; гипотензивті жүйе белсенділігінің төмендеуі калликрин-кинин жүйесі, бүйректің милы қабатының липидтерінің. Азот оксидінің простогландиндер дің азаюы себеінен.

6) теория бойыша негізгі себебі эндотелидің дисфункциясы болып табылады, яғни вазодилататормен- дезагреганттар ара-қатынасының бұзылысы (азот оксиді, брадикинин, эндотелий факторының гиперполяризациясы, простоциклиндер, простогландиндер) және вазоконстриктор-проагреганттар жүйесінің бұзылысы (ангиотензин II, эндотелин 1,2,3, простагландин F2, тромбоксан А2, лейкотриен) жатады, бұл өзгерістер қанның реологиялық қасиетін өзгертеді, тамырлардың созылғыштығы нашарлайды, тамыр қабырғасының тасымалдау құрлысы өзгереді, бұның барлығы бізге АГ дамуына әкеледі, және нысана ағзалардың зақымдануына әкеледі.

Науқастан біз бірнеше факторларды ерекшелеп кетуміз керек: жасы (62 жас), семіздік (ДСИ 28,8, бөксе айналымы-105см), психоэмоциональды жүтеме және гиподинамия (кәсіпкер), тамақтануы (тұзды тағамды көп қолданады, ұннан жасалған және қуырылған тағамдарды көптеп қолдану).

АҚ нейрогуморальды регуляциясының бұзылысы жүрек пен тамырлардың құрлысының өзгеруі, бұл бізде жүректің лақтыру күшімен шеткі қан тамырлардың қарсыласу күшінің механизмінің бұзылсы АГ дамуына әкеледі.

ГА-ның дәрежесі бойынша классификациясы:

-оптимальды АҚ	<120/80
-Қалыпты АҚ	<130/85
-жоғарлаған қалыпты АҚ	<139/89
I степень	140-159/90-99
IIстепень	160-179/100-109
Ш степень	>180/>110

ГА-ның стадия бойынша классификациясы (ВОЗ, 1978ж.):

I стадия	НАЗ және КЖА жоқ
II стадия	НАЗ бар, КЖА жоқ
III стадия	НАЗ және/немесе КЖА-ның бірнеше көріністері бар

ГА-ның қауіп тобы, Нысана ағзалардың зақымдану және клиникалық патологиядардың қосылуы

Қауіп тобы	ДФР	Нысана ағзалардың зақымдануы	СКП
-ер адам >55 жас -әйел адам > 65 жас -темекі шегу -жалпы холестерин > 5,2 ммоль/л -ҚД -ЖТЖ ауруларының ерте пайда болуы гинетикалық тұрғыдан (65 жасқа дейін әйелдерде және 55 жасқа дейін ерлерде) - СРБ > 1 мг/дл	-ТЖЛП деңгейінің төмендеуі < 1,0 ммоль/л -ТТЛП деңгейі жоғарлауы > 4,0 ммоль/л -Қ Д кезіндегі микроальбуминурия -гюкозаға толеранттылықтың төмендеуі -семіздік (бөксе айналымы >102 см ер, > 88 см әйелдер үшін) -гиподинамия - фибриноген денгейінің жоғарлауы > 4,2 г/л - гормональды контрацепция -социальды-экономикалық қауіп тобы	-Сол қарынша гипертрофиясы (ЭКГ, ЭХО-КГ: сол қарыншаның СИ >125 г/м ерлер үшін және > 110 г/м әелдер үшін) -микроальбуминурия 30-300 мг/тәу - креатининнің қан сарысуында шамалап жоғарлауы (115-133 мкмоль/л ер және 107-124 мкмоль/л әйелдер үшін) -УЗИ артерия тамырларынң қалыңдауы (ұйқы артериясының интима-медия қалыңдығы > 0,9 мм) немесе атеросклерозды табақшалардың пайда болуы.	-ишемиялық инсульт -геморрагиялық инсульт -ПНМК СЕРДЦЕ -инфаркт миокарда -стенокардия - коронарлы артериялар реваскуляризациясы -диабетикалық нефропатия - бүйрек жетіспеушілігі (креатинин > 123 мкмоль/л ерлер және > 124 мкмоль/л әйелдер үшін; протеинурия > 300мг/тәу) - аневризманың дамуы ГИПЕРТОНИЧЕСКАЯ РЕТИНОПАТИЯ -қан құйылу немесе эксудантты ошақтар -көру нервінің ісінуі

Қауіп тобының стратификациясы

ДФР +анамнез	140-159/90-99	160-179/100-109	>180/>110
-Қауіп тобы жоқ -Қауіп тобы 1-2 -Қауіп тобы 3 және одан жоғары НАЗ, КЖА, ҚД.	-төмен -орташа -жоғары -өте жоғары	-орташа -орташа -жоғары -өте жоғары	-жоғары - өте жоғары - өте жоғары - өте жоғары

ЕМІ:

1. Медикаменозды емес ем :

- Тұз мөлшерін азайту 4 г/тәу, диета (№10 стол)

- тамақатану тәртібін өзгерту (өсіімдіктерден жасалған тағамды қолдану; майлы тағамдарды шектеу; нан, қант, ұннан жасалған тағамды шектеу; калий, кальций, магний көптеп қолдану )

-ДСИ төмендету < 25 кг/м

- алкогол қолдануды шектеу < 30 г/тәу

- физикалық жүктеме күшін реттеу (4 р/аптасына 30-40 мин тза ауада серуендеу)

- мүмкіндік болса денсаулыққа жақсы әсер берретін істермен шұғылдану: демалыс, жұмыс тәртібін реттеу, психоэмоциональды жүктемеден аулақ болу, ұйқына реттеу.

return false">ссылка скрыта

- психотерапия

2. Медикаментозды терапия:

А) Тиазидті диуретик,: гипотиазид 25 мг 1/2т. танертен

Әсер ету механизмі:

- перифериялық вазодилатация (алғашқы 4-6сағ АҚ төмендейді себебі клеткаішілік сұйықтық азайады, СВ төмендейді, бірақ ұзақ уақыт қолданғанда клеткаішілік сұйықтық және СВ қалыпына келеді.

Жанама әсері:

- гиперурикемия

- К, Са, Na, Mg төмендеуі

Көрсеткіштері:

-АГ+

- СН

- қарт адамдар

- ҚД әсері (тек индапамид)

- систолалық АГ

Қарсы көрсеткіштер:

- подагра

- дислипидемия

Б) ИАПФ, құрамында карбоксильды тобы бар ұзақ әсерлі препаратар:

лизиноприл 10 мг 1т. танертен

Әсер механизмі:

- кардиопротекциялық (тегіс салалы бұлшық еттерге нейтрофилдерге, моноциттерге антипролиферативті және антимиграционды әсер етеді, миокардтың оттегіге қажетілігін төмендетеді; сол қарыншаның көлемін жәене салмағын төмендетеді) әсер етеді.

- вазопротекциялық (антиатерогенді, антипролиферативті, антитромбоцитарлы әсер етеді, эндотелии қызметін қайта қалпына әкеледі) әсер етеді.

- РААЖ белсенділігің төмендетеді (ангиотензин II, альдостерон секрециясын, киназа II белсенділігін, кининдер инактивациясын, норадреналиннің пайда болуын , эндотелиндердің белсенділіктерін төмендетеді)

Жанама әсері:

- Алғашқы дозада гипотония

- калий жоғарлауы

- жөтел (брадикинин)

- теріде бөртпе

- ангионевротикалық ісіну(брадикинин)

- нейтропения, агранулоцитоз

- гепатотоксикалық әсер

- фетотоксикалық әсер

Көрсеткіштер: АГ+

- Сол қарынша дисфункциясы

- МИ басынан өткізген науқастар

- диабеттік нефропатия

Қарсы көрсеткіш :

- жүктілік, гиперкалиемия, екі жақты бүйрек артерияларының стенозы немесе жалғыз қызмет жасап тұрған артерияның стенозы.

В) БАБ, селективті бетта-1: метопролол 50 мг 1т. кешке

Әсер механизмі:

- Рениннің секрециясының төмендеуі

- Аорта доғасында барорефлекторлы механизмнің қайта құрылуы

-Норадреналиннің өндірілуін төмендетеді

- Вазодилатациялық заттарды өндірілуін жоғарлатады (простагландиндер)

Жанама әсері:

- инотропты және хронотропты теріс эффект

- брадикардия

- АВ- блокада

- перифериялық тамырлардың констрикциясы

- диспепсия

- бронхоспазм

- көмірсу алмасуының бұзылуы

- гиперурикемия

- гипертриглицеридемия

- импотенция

Көрсеткіштер: АГ+

- СЖЖ

- ЖИА (созылмалы түрінде)

- МИ басынан өткізген науқастар

- тахиаритмия

Қарсы көрсеткіштер:

- бронхиальды астма және ӨСОА

- АВ-блокада 2 дәрежесі

- дислипидемия

- улкен физикалық жүктеме

- Шеткі қан тамыр аурулары

Болжамы:

Сауығып кетуі – жағымды емес.

Өмір сүруі және еңбекке қаблетілігі үшін – медикаментозды емес ем қабылдағанда (диета, зиянды әдеттен бас тарту, физикалық жүктемені молшерлеу және т.б.) және медикаментозды емді (гипотензивті коррекцияны тұрақты қабылдау) дұрыс орындаған жағдайда жағымды нәтиже болуы мүмкін.

Профилактика:

1.Салауатты өмір салтын ұстану:

- Тұз мөлшерін азайту 4 г/тәу, диета (№10 стол)

-ДСИ төмендету < 25 кг/м

- алкогол қолдануды шектеу < 30 г/тәу

- физикалық жүктеме күшін реттеу (4 р/аптасына 30-40 мин тза ауада серуендеу)

- психотерапия

2.Дәрі-дәрмектерді үнемі қабылдап отыру:

- гипотиазид 25 мг 1/2т. танертен

- лизиноприл 10мг 1т. танертен

- метопролол 50 мг 1т. кешке

Күнделік:

06.03.15.

Науқас ешқандай шағымдар айтпайды. Жағдайы қанағаттарлық. Есі анық. Сұрақтарға нақты дұрыс жауап береді.

ЖСЖ 78 соккы/мин. АҚ –160/100 мм сын бағ. Жүрек тондары ритмді, тұйықталған. ТЖ- 16 ре/мин. Ентігу жоқ. Аускультацияда: екі өкпедеде бірдей везикулярлы тыныс, сықырлар,сырылдар жоқ.

Ауыз қуысының және аранның шырышты қабаты таза, алқызыл, ылғалдылығы қалыпты. Іші жұмсақ ауырсынусыз.

Қан анализі (жалпы және биохимииялық): барлық көрсеткіштер нормада.

Зер анализі : қалыпты.

07.03.15.

Науқас ешқандай шағымдар айтпайды. Жағдайы қанағаттарлық. Есі анық. Сұрақтарға нақты дұрыс жауап береді.

ЖСЖ 75 соккы/мин. АҚ –150/90 мм сын бағ. Жүрек тондары ритмді, тұйықталған. ТЖ- 16 ре/мин. Ентігу жоқ. Аускультацияда: екі өкпедеде бірдей везикулярлы тыныс, сықырлар,сырылдар жоқ.

Ауыз қуысының және аранның шырышты қабаты таза, алқызыл, ылғалдылығы қалыпты. Іші жұмсақ ауырсынусыз.

10.03.15.

Науқас ешқандай шағымдар айтпайды. Жағдайы қанағаттарлық. Есі анық. Сұрақтарға нақты дұрыс жауап береді.

ЖСЖ 82 соккы/мин. АҚ –140/80 мм сын бағ. Жүрек тондары ритмді, тұйықталған. ТЖ- 16 ре/мин. Ентігу жоқ. Аускультацияда: екі өкпедеде бірдей везикулярлы тыныс, сықырлар,сырылдар жоқ.

Ауыз қуысының және аранның шырышты қабаты таза, алқызыл, ылғалдылығы қалыпты. Іші жұмсақ ауырсынусыз.