Билет 7 6 страница
Витамин Д (калъциферол)Майда еритін Д витаминнің екі туысты қосылыстарын ажыра-тады - В2 және Ву 02 - эргокальциферол (кальциферол - "кальцийді әкелуші"), эргостеринді ультракүлгін сәулесімен өңдегенде пайда болады.
В3 - холекальциферол, 7-дегидрохолестериннен түзіледі. Витамин О липофильдігі көміртектік циклдер (А, В, С, Б) қүрылымына айқындалады. Адам және жануарлар организмінде кальциферол тағамнан кальций мен фосфордың сіңірілуін және сүйек тінінде жиналуын реттейді.
Эргостериннің алу көзі микробалдырлар, зең саңырауқүлақтары және оларға аса бай ашытқылар. Сондықтан витамин Ә2 алу үшін алғашында микробиологиялық синтезімен ашытқылардың биомассасын жинайды. Кейін ашыткы суспензиясын немесе кептірілген ашытқы клеткаларын ультра-күлгін сәулесімен өндейді, нәтижесінде эргостериннің фото-химиялық алмасуында эргокальциферол пайда болады. Эргостеринді өндірушілер қатарында сахаримицес карлсбергензис, сахаримицес серевизе және басқа микроорганизмдер колданылады. Эргостерин бактерия клеткаларында өте аз мөлшерде түзіледі. Эргостериннің бастауышы - сквален. Ашытқы клеткаларында сквален синтезі дақыл қартая бастағанда күшейеді және өсудің стационарлық фазасында жалғасады.
Ашытқылардың ферментациясы аэрация жағдайында және азот көзімен салыстырғанда көмірсулардың көздерінің шектен тыс асқанда іске асады. Алынған биомассаны түз қышқылы ерітіндісімен гидролиздейді, кейін спиртпен тазалайды, концентрациялайды, 280-300 нм толқындар үзындығымен ультракүлгін сәулесімен өңдейді. Осындай сәулелер А және В көміртектік циклдарда химиялық байланыстарды қоздырады, нәтижесінде эргостерин Д2 витаминге айналады.
Витамин С алу технологиясы бірнеше химиялық және бір микробиологиялық сатыда Глюконобактер оксиданс қатысуынан түрады. Д-глюкоза химиялық жолмен Д-глюцитолға (сорбитол) айналады одан кейін Глюконобактер оксиданс ферменті - дегидрогеназа көмегімен сорбитол Ь-сорбозаға дейін тотығады. Кезекті химиялық кезең L-сорбозаның ацетонмен сорбозоацетон түзілуімен тұнбаға түсумен аяқталады. Одан кейін диацетон-2-кето-L-глутон қышқылына дейін тотығады, ал одан L-аскорбин қышқылын алады. Витамин С алудың тағы 2 технологиясы бар: - екісатылы микробиологиялық синтез, әуелі глюкоза 2,5-ди-кето-Д-глюконатқа айналады, ал одан кейін Коринебактериум көмегімен 2,5 дикето-Д-глюконаттан 2-кето-L-гулонат синтезделеді.
- бірсатылы, Коринебактериум 2,5 дикето-Ь-глюконатредуктаза гені клондалған Егтпіа рекомбинантты штаммын пайдалануды негізге алу. Жыл сайын медицинада, тағамдық өнеркәсіпте және тағы да басқа салаларда пайдаланылатын шамамен 70 мың тонна аскорбин қышқылы өндіріледі.
4 сұрақ. Биоконверсия - Ауыл шаруашылық және целлюлаза қағаз өнеркәсіптің қалдықтарын қайта өңдеу арқылы азықтық тағамдық өнімдер, жартылай өнімдері, отынды алу. Целлюлозалы лигнинді азықтық қоспа ретінде және биоотын ретінде қолданады. Технологиясы. 1) МО-дің көмегімен өсімдік шикізаттарды ферменттік гидролизге ұшырату. Ол азықтық және тағамдық өнім жасауда қолданады. 2)Целлюлозаны ферментативтік гидролизге ұшыратады, кейін оған көмірсуларды қосып, ақтық өнім алады. Мысалы азықтық ақуыз, этанол, ферменттік препараттар.
5 сұрақ. Өсімдік биотехнологиясы- өсімдік текті жаңа өнімді жоғары сұрыптар мен линиялар, биологиялық белсенді қосылыстарды алуға бағытталған ғылым саласы. Өсімдік биотех.-әдістері: жасушалық инженерия, гендік инженерия, микроклоналды көбейту, гаплоидты технология, ұрық өсіндісін өсіру, суспензия өсіндісі.
13 билет. 1 сұрақ. Иммундық жүйе бұл дененің барлық лимфоидты ағзалары мен лимфоидты жасушаларының жиынтығы. Орталық ағзаларға сүйек майы, айырша без (тимус), құстардың Фабрициус қалтасы, сүт қоректілердің Пейер түйін дақтары, сонымен қатар көмекей безі жатады. Бұл ағзаларда иммундық жүйенің негізгі жасушасы лимфоцит қалыптасып, жетіледі. Сүйек майы-барлық қан клеткаларын, соның ішінде лимфоидты клеткаларды түзетін гемопоэтикалық бастапқы жасаушылардың негізгі көзі болып табылады. Бұл клеткалар ретикулярлы қаңқаның шұңқыршықтарында орналасқан.
Тимус(айырша без)- орган лимфопоэза человека и многих видов животных, в котором происходит созревание, дифференцировка и иммунологическое «обучение» T-клеток иммунной системы.
2.ҚР-да «Ветеринария жайлы» (11 бап) заңымен тіркеу зерттеулерінің функциясын, ветеринарлық препараттардың, азықтар мен азық қоспаларының, сондай-ақ ветеринарлық препараттардың бақылау сериясының рекламациясы Ақмола регионалды зертханасында орналасқан Астана қаласындағы РГКП «Республикалық ветеринария зертханасы» филиалына жүктелген. Берілген мекемелер зерттеулер, биопрепараттардың дайындалуы мен бақылауында қолданылатын саңырауқұлақ, вирус, бактерия штамдарын тексеру және қадағалау, биопрепараттардың өндіру технологиясы, апробациясы бойынша басты мекеме болып саналады. Олар іске асырады:
· Шет елдерден әкелінетен және шығарылатын микроорганизм культураларын, токсиндерді, уларды мемлекеттік қадағалау.
· Препараттар өндіру кезінде қолданылатын жоғарықұнды микроорганизм культура штамдарының қорын ынталандандырады және қорғайды.
· Әр түрлі заттар мен жаңа фармакологиялық препараттардың экспертизасын жүргізеді.
Институт штатында ветеринарлық препараттардың өндірісін бақылайтын мемлекеттік бөлімдер құрылды және мемлекеттік бақылау бойынша институт директорының орынбасары тағайындалды.
Мемлекеттік бақылауға препараттарды токсинділікке, микробты ластануға (микробиологиялық бақылау) және эффектілікке (иммунологиялық белсенділік) зерттеу жұмыстары жатады. Қазақстан Республикасында тек Мемлекеттік реестірге енгізілген ветеринариялық препараттарды ғана қолдануға және реализациясына, импортына және өндірісіне рұқсат берілген. Ал егер Мемлекеттік реестрге енгізілмеген болса, онда оларды қолдануға тиым салынады.
3. Ферменттері продуценттері: - амилазалар және глюкоамилазалар. Продуценттері:Aspergillus niger, Aspergillus oryze, Bac.Licheniformis;
- протеиназалар. Продуценттері: Aspergillus niger, Aspergillus oryze, Bac.Licheniformisб Bac.subtillis.
- пектиназалар, гидролиздеуші және трансэлиминирлеуші топтарға ие. Продуценттері: Aspergillus spp., Fusarium spp., Penicillium spp;
- липазалар және триацилглицеролацилгидролазалар. Продуценттері: Corynebacterium acnes, Penicillium cyclopium, Gluconobacter candida, Aspergillus niger, Rhizopus arrhizus, Rh.japonicus;
- глюкоизомеразалар. Продуценттері: Streptomyces griseus, Micromonospora spp, Nocardia spp, Str.albus, Bacillus spp;
- целлюлазалар целлюлозаны глюкозаға дейін гидролиздейді. Продуценттері: Trichoderma viridae, Tr. Reesi, Tr. Longibrachiatum, Asp.niger, Asp.foetidus.
Микробты ферменттерді алу: Микрорганизмдердің биомассасы беткейлік (мицеллалы саңырауқұлақтар) немесе тереңділік дақылдандыру (бактериялар) жолымен артады. Әдетте бөтен микрофлораның түсуіне мүмкіндік бермейтін, залалсыздандыруды сақтап оқтынды тереңділік ферментацияны қолданады. Ферментациялық үрдістің соңында ферментті тұрақтандыру, ақуыз молекулаларын бұзылуынан сақтау мақсатында ортаның рН тұрақтандырып, дақылдық сұйықтықты 5°С дейін тез салқын-датады.
Одан кейін жогары жылдамдықта центрифугалап (сепарация) немесе тангенциальды фильтрден өткізген жағдайда дақылдық сұйықтық тығыз биомассадан ажырайды. Егер клеткадан тыс фермент болса, онда әрі қарай өңдеуде дақылдық сұйықтық түседі, егер клетка ішілік фермент болса, онда бөліп алу нысанасы ретінде клетканың массасы алынады.
Дақылдық сүйықтықты буланумен немесе ультрафильтрациямен концентрациялайды. Ферментті түрақтандыратын заттар қосады - ас түзы, бензоат, сорбинат және т.б. Ферменттің биологиялық активтігін жоғалтпау үшін сақтандыру қоспалар қолданады (8Н - цистеин, глутамин, меркаптоэтанол қосылыстары бар). Ферментті экстракциялау және тазарту барысында одан уыттық және жағымсыз метаболиттері, микроорганизмдері алынып тасталынады.
Одан кейін ферментті органикалық ерітіндімен (этанол, метанод ацетон, хлороформ, диоксан және т.б.), түздармен (аммоний сульфаты, натрий сульфаты немесе магний сульфаты, натрий ацетаты), сорбенттермен түнбалау немесе фракциялау арқылы бөліп алады (7 кесте).
Ферменттің тазарту дәрежесі оның қолдану мақсаттарына бай-ланысты. Алынған экстрактіні диализбен, ультрафильтрациямен, мұздатумен тазартады.
Егер ферменттер клетка ішілік болса, онда биомассаны бөліп, клетканы ультрадыбыспен, шыны түйіршіктермен үгумен, мұздату-еріту жолдарымен бүзады. Клетка қалдықтарын центрифугадан өткізіп айырып тастайды, нуклеин қышқылдарды ферменттермен гидролиздейді немесе катион-полиэтилениминмен тұнбалайды. Ферменттің активтігі стандартталады.
Беткейлік дақылдандыру жағдайында субстрат ретінде соя немесе тары үны, сыра дайындау өндірісінен арпа ашытқысының өсіндісі қосылған дымқыл бидай кебектерін (56-65%) пайдаланады; рН 5,6-6,2; микроорганизмдердің аэрациясын және иммобилизациясын жақсарту үшін 10-20% қайыңның үгінділерін қосады. Дақылдандыру аяғында мицелийді бөліп алады, кептіреді, пигменттен ажыратады; ферментті органикалық немесе тұзды ерітінділермен экстракциялайды.
Ферменттерді тереңділік тазарту жағдайында ультрафильтрация, аффинді және ионалмасу хроматография қолданылады; фермент лиофилизацияланады. Бұл ферменттік препаратты қолданудың басты мақсатымен байланысты.
Жануар шикізатынан ферментті бөлгенде, арнайы машиналар-ұсақтаушылармен, диспергирлеудің, үсақтау дәрежелерін қатал бақылауымен материалды үсақтайды. Егер микроорганизмдер дақылынан ферментті сулы экстракциялаумен ажыратса, жануар тіннінен үш түрлі экстрагенттермен ажыратады:
- қышқылдардың сулы ерітіндісімен, рН 1,0-2,0;
- тұздардың сулы ерітіндісімен, рН 7,0-8,0;
- органикалық ерітінділердің (этанол, ацетон, глицерин) концентрленген сулы ерітінділермен.
Қандай фермент алынатынына байланысты (липаза, амилаза, карбоксипептидаза, химотрипсин және т.б.) экстрагент де соған байланысты таңдалынады.
Ферменттік препараттарда активтікті, дымқылдықты, көмірсулардың, этанолдың, липидтердің, фенолдың, ауыр металлдардың түздарын, азоттың және ақуыздың мөлшерін тексереді.
Ферментті препараттарды жиі сүйық немесе гранулалы формада шығарады.
Ферменттік препараттар белгілі талаптарға сай болу керек.
Тағамдық өндірісте кешенді ферменттік препараттар қолданған дүрыс, себебі шикізат көбінесе күрделі күрылымның гетерогендік жүйесі болып табылады. Айта кету керек, арнайы ферменттердің жинағынан және олардың активтік дәрежесінен тағамдық шикі-зат компоненттерінің қайта өзгеру эффектілігі тәуелді.
Ауыл шаруашылығында қолданады: -протеазалар мен целлюлазаларды жемдердің сінімділігін арттыру мақсатында олармен өңдейді. Ауыл ш/қ малдарының жемдерінің негізгі құрамдары - бұл әжептәуір көп қиын қорытылатын заттар - целлюлоза, лигнин, гемицеллюлозасы бар өсімдік өнімдері (дән, сүрлем, қатты жемдер, т.б.) Сондықтан ауыл ш/қ жануарларының төлдері мен қүстардың жемдік рациондарына, жемдік субстратты белсенді ыдырататын амилосубтилин, протосубтилин, глюкамоварин, целловиридин, амилоризин, т.б. ферменттерді қосу олардың құндылығын арттырады, ішек инфекцияларында белгілі емдік-алдын алу шараларына әсер жасайды.
- Ауыл шаруашылығында қолданылатын микробтық ферменттік препараттарда ферменттердің кешені болады. Мысалы, амилоризин бұл а-амилаза, декстриназа, мальтаза, глюкоамилаза, қышқыл фосфатаза және гемицеллюлаза бар Азрегфіиз огугае өңездерінің қүрғатылған культурасы. Медицинадақолданылады: протеиназалар -протеолиздік ферменттер, олар ішкі мүшелердің әртүрлі қабыну ауруларында емдеуде тағайындалады (панкреатит-тер, эндокардиттер, т.б.) және де тромбофлебиттерді емдеу үшін, некроздық ұлпаны ыдырату үшін, жара бетін жылдам тазалау және жазылуы үшін қолданылады. Иммобилизацияланган ферменттерБиотехнологиялық өндірісте иммобилизацияланған ферменттердің қолданылуы экономикалық жағынан тиімді, технологиялық үрдіс жеңілдетіледі, себебі дақылдық сүйықтықтан ақырғы өнімді бөліп алу жеңіл өтеді. Иммобилизацияның мәні биологиялық активті түрде ферментті ерімейтін ұстағышқа қосу (полисахаридтер - целлюлоза, хитин, декстран, агароза; ақуыздар - коллаген, кератин; синтетикалық қосылыстар - стирол және дивинилбензол сополимері; бейорга-никалық заттар - силикагель, балшық, табиғи минералдар). Иммобилизация әдісі үстағыштар бойынша да әр түрлі: гельдер, жартылай өткізгіш мембраналар, суда ерімейтін иониттер, микрокапсулалар, қуыс талшықтар, фермент молекулаларының бір-бірімен тігу және т.б. болады. Иммобилизацияның артықшылығы ферменттің түрақты түрін және биологиялық активтігін үзак уақыт сақтауында. Фиксация кезінде ферменттің активтігі төмендеуі мүмкіқ бірақ бүл оның бос ферменттерге қарағанда, қайталанып, бірнеше рет қолдануымен компенсацияланады. Диффузиялық шектелулер бар, яғни субстрат үстағышқа бекіген ферментке дейін жетуі керек. Иммобилизацияланған ферменттер технологиясын пайдаланып биопродукцияны алу өндірісі жолға қойылған:
- глюкоза-фруктозалық сироптар;
- рацематтарды ажырату және L-амин қышқылдарды алу;
- фумар қышқылынан L-аспарагин қышқылының синтезі;
- фумар қышқылынан L-алма қышқылының синтезі;
- диеталык лактозасы жоқ сүтті алу;
- сүт сарысуынан қантты алу (сүт сарысуында шамамен глюко-задан және галактозадан түратын 5% лактоза бар);
- пенициллиннен 6-аминопенициллан қышқылдың бөлінуі және модификациялануы.
L -аспарагин қышқылы тағамдық және кондитерлік өндірісте қолданылады (глицинмен бірге қышқыл және тәтті дәмдерді береді). Оны фумар қышқылының екі қатарлы байланысы бойынша аммиакты (NH4) байланыстыратын катализді жүргізетін гель негізіндегі иммобилизацияланған аспартаза (аспартатаммиаклиаза) көмегімен алады. Колонналық биореактор қалданады, онда иммобилизацияланған аспартазаны "шайып өтетін" фумарат аммоний ерітіндісі өтеді.
4сұрақ. Өсімдіктердің экологиялық мүмкіншілігі. Фиторемедиация – ауаны, топырақты, суларды жасыл өсімдіктердің көмегімен тазарту әдістер кешені.
Тәсілдері: Тамырлар суды және өсімдік өміршеңдігіне қажет химиялық элементтерді сіңіреді.
Қауіпті ластағыштар өсімдік ағзасында жиналады.
өсімдіктердің жапырақтары арқылы су және ұшпалы химиялық элем.дің булануы.
Органикалық ластағыштар өсімдіктер симбиотикалық микроорганизмдермен деградацияға (бұзу) ұшырауы. Гидроботаникалық тазаруына келесі өсімдіктер жатады: тростник, ива, ряска.
Гендік инженерия көмегімен алынған өсімдіктер органикалық заттарды бұзады.
Артықшылығы: қоршаған ортаға қауіп төндірмейді; бағасы төмен;
Биоремедиация (биотазарту)- қоршаған ортаны ластайтын агенттерден тазарту биогеоценозда микроорганизмдердің күшеюімен немесе олардың интродукциясымен қамтамасыз етіледі. Биоластаушылардан қоршаған ортаны тазарту үрдісінде үлкен рольді топырақ және су микробиоттар атқарады. Өздігінен тазару, органикалық қосылыстардың утилизациясы, микроорганизмдермен уытты заттардың биотрансформациясы - бұл микроорганизм-дерде, әсіресе бактерияларда катаболизмнің көптеген жолдарына негізделген үнемі әсер ететін механизм. Топырақта пестицидтер химиялық және физикалық факторлармен, ең алдымен микроорга-низмдермен өзгереді. Ксенобиотиктерді, пестицидтерді, токсикалық қосылыстарды псевдомонадалар, нтеробактериялар, бациллалар, коринебактериялар және басқа микроорганизм топтары ыдыратуға қабілетті.
5 сұрақ. Фитогормондар – реттеуші қызметтері бар өсімдіктермен өндірілетін төмен молекулалық органикалық заттар. Өркеннің ұштық меристемалары ауксиндерге бай болса, жапырақтар-гиббереллиндер мен флоригендерге; тамырлар мен пісіп жетілген ұрықтар - цитокининдерге бай болады. Фитогормондардың әсер ету спектрі кең. Фитогормондар өсімдіктердің көптеген тіршілік әрекеттерін реттейді: тұқымдардың өсіп-өнуі, ұлпалар мен мүшелердің өсуі, дифференциациясы, ұрықтардың пісіп жетілуі, гүлденуі. Фитогормондар өсімдіктің бір мүшесінде немесе оның бөлігінде түзіліп, көбінесе басқа мүшесіне тасымалданады. Өсімдік гормондары жіктеледі: 1) Абсциз қышқылы; 2) Ауксиндер; 3) Цитокининдер; 4) Этилен; 5) Гиббереллиндер; 6) Брассиностероидтар.
Ауксиндер- біріншіден, жасушаның созылуына жағдай жасайды; екіншіден, жасушалардың бөлінуін жеделдету немесе қоздыру. Ол алдымен ДНҚ-ның екі еселенуіне жағдай жасаудан, тынысын жеделдетуден, сонымен бірге РНҚ мен ақуызды түзуден тұрады.
Гиббереллиндер - жапон ғалымы Е.Куросава 1926 ж саңырауқұлақ Gibberella fujikuroi тіршілігінен сабақтың бойлап өсуіне себепші болатын зат табылған. Гиббереллиндер өсімдіктің топырақ үстілік мүшелерінде жүреді: жапырақтарында, гүл шоғырында, төбе бүршіктерінде, гүлдің біраз бөлігінде, қалыптаса және өне бастаган тұқымдарында түзіледі. Өте аз мөлшерімен өңделген өсімдіктің сабағы өте ұзарып жапырақтары майдаланып кетеді. Қызметі -сабақтың бойлап өсуін жеделдету. Цитокинин- жасушаның бөлінуін және өсуін жеделдетеді, хлоропластың кұрылуына; қолтық бүршіктерінің көктеуіне ықпал жасайды.
Этилен-1)ұлпаның созылуын тежеп, өсімдікті жатып қалудан сақтайды, сабақтың ұзаруын шектейді. 2)Жапырақ сабағында бөлінгіш қабаттың пайда болуына ықпал жасау, ал ол жапырақтың күзде не жазда, қолайсыз жағдай болса, түсуінө мүмкіндік жасайды.
Абсциз қышқылы-Жапырақтардан өсу нүктелеріне келіп, олардың өсуін тежейді. Сондай-ақ бүршіктердің өсуін тоқтатып, олардың тыныштық күйге көшуіне себепші болады.
Брассиностероидтар - стероид тектес өсуді реттеушілер, өсімдіктердің өсуін жеделдетіп, этиленнің пайда болуына ықпал етеді.
№ 14 билет. 1 сұрақ. Иммундық жүйе бұл дененің барлық лимфоидты ағзалары мен лимфоидты жасушаларының жиынтығы. Оның негізгі мақсаты – организмге енген бөгде заттарды (антигендерді) бейтараптандыру. Иммундық жүйе орталық және шеткі лимфоидты ақзалардан тұрады.
Шеткі ақзалардың құрамына жетілген лимфоциттері бар сөл бездері, көк бауыр, сонымен қатар ішек-қарын, тыныс алу және жыныс жолдарының кілегейлі қабығының астында орналасқан лимфоидты ұлпалар енеді. Бұл ақзаларда лимфоциттердің профилерациясы және жіктелуі орын алып, антидене өндіруші немесе сенсибилизденген (эффекторлық) лимфоциттер түзіледі. Көкбауырдың жеке лимфоидты ұлпасы болады, ағзаны лимфоидты клеткалармен қамз етеді.
27 билет.3 Антидене – организмнің лимфоидты торшаларының антигендерге қарсы түзетін ерекше ақзаттары немесе иммуноглобулиндері. Олар жұқтырылған немесе вакциналармен егілген денеде пайда болады.. Иммуноглобулиндердің бес класы белгілі: IgG, IgM, IgA, IgD, IgE. Иммуноглобулиндер – екі ауыр (әрқайсысының молекулалық салмағы 50000 Д) және екі жеңіл (әрқайсысының молекулалық салмағы 25000 Д) полипептидтердің тізбектерінен тұратын ақуыз. Иммуноглобулиннің молекуласында жеңіл және ауыр полипептидердің әрбір жұбы бір бірінен айнымайтын тізбектер. Полипептидтің әрбір тізбегі вариабелді (өзгермелі) және константты (тұрақты) бөлімдерден құрастырылғын. Антидененің вариабелді бөлімінде антигендермен әрекеттесе алатын белсенді орталықтары орналасады.
Антиденелер бір антигенді екіншісінен ажырата алатын қабілетке ие. Олардың әрқайсысы тек өздерінің пайда болуына себепкер болған антигендермен ғана әрекеттесе алады. Антиденелердің бұл қасиеті оның комплементарлығы деп белгіленеді. Антиген-антидене реакциясы организмге әрдайым пайдалы болмай, кейде залалды да болып келуі мүмкін. Айталық, аталмыш реакциялардың нәтижесінде денеге енген заттар, соның ішінде микробтар өңделіп, фагоцитозға жеңіл тартылады, бөгде ақуыздар бейтарапталынады.
2.1. Антигендер серологиялық реакцияларға қажетті негізгі компоненттердің бірі болып табылады.
Бүтін антигендерді м/о-дің биомассасынан дайындайды. Алдымен м/одің биомассасын автоклавтау арқылы өлтіріп, сұйық ортадан сүзіп бөліп алады. Гомогенді масса болғанша езеді. Сүзу реттілігін қайталайды да, 10 млн.жасуша 1мл; 1 млн. кл/мл, 100 мың кл/мл бактериялы стандартты мөлдірлік бойынша қажетті концентрациясына жеткізеді.
Толық антигендерді Буавен-Месробеан әдісі бойынша бөліп алады. Бактерия жасушаларын ортадан физ.ер-дімен шайып алып, құрғақ масса алынғанша кептіреді. Содан кейін 1:20 қат.да (1 г саңырауқұлақ массасына 20 мл қышқыл) 0,5% ТХУ ер-дісін құяды. Қоспаны 4°С 18 сағ бойы ұстап центрифугалайды, п.б. үстіңгі сұйықтықты жинап алып, рН 7,2 болғанша 0,25% NaOH ер-мен сілтілендіреді. Осы сұйықтыққа 4 есе мөлшерінде этил спиртін қосып, полисахарид тұнбалары пайда болғанша 4°С 16-18 сағ ұстайды.
Липополисахаридті антигендерді алу. Өсінді сұйықтығын бактериалды массаны сүзу арқылы бөліп алып, үш мәрте қоректік орта компоненттерінен арылу мақсатында суық физ.ер-мен шаяды. Оған дист.су және қыздырылған фенол қосып суытады, кейін центрифугалапп, этанолды қосады. Тағыда салқындатып центрифугалайды. Кейін ерімейтін бөлшектерді центрифугалап, хроматография көмегімен тазартады.
Ақуызды-полисахаридті антигенді алу. Бактериялық массаны автоклавпен инактивациялағаннан кейін, центрифугада 5000 айн/мин 10 минут бойы тұндырылады. Пайда болған супернатантты төгіп, ал тұнбага түскен бактериялық массаға аз мөлшерде физиологиялық ертіндіні қосып, тоңазытқышқа 4°С температураға 16 сағатқа қоямыз. Бактериялық массаның қоспасына бірдей мөлшерде магниттік айналдырғышта 70°С қыздыра отырып, 2% додецилсульфат натриі бар 0,4 М NaOH ерітіндісін қосамыз. Содан соң бірдей мөлшерде хлороформ косып, 70 С 20 мин бойы мұқият- араластыра отыра, бактерия жасушаларының талқандалуына жағдай жасаймыз. Супернатантты төгіп қоспаның рН -7,0 болғанға дейін 1М НСІ бейтарапсыздандырамыз. Бактериялық массаға 70% мүсәтір қышқылын соңғы концентарциясы 2% болғанға дейін қосамыз. Содан кейін бактериялық қоспаны 120 С 30 минут бойы автоклавта ұстаймыз. Тұнба 20 минут аралығында 5000 айн/мин центрифугалау арқылы ажыратылады. Лизистен жэне қышқылды гидролизден кейінгі алынған супернатанттарды бір-біріне қосып, суығаннан кейін спирт қосу арқылы белокты-полисахаридті антигенді боліп аламыз. 36 сағаттан кейін спиртті төгіп, тұнбаны жоғарыда көрсетілген режим бойынша центрифугалау нэтижесінде пайда болған тұнбаны 0.06 М 1Nа2СО3 ерітіндісінің минимальды мөлшерінде араластыра отыра, еріттіп, антиген ретінде қолданамыз.