Билет 7 1 страница
1.Иммуноглобулиндердің антигендік қасиеті және жалпы сипаттамасы. Олардың класс және класс тармақтары. Қалыпты және толық емес антидене фрагменттері туралы түсінік.Антиденелердің түзілу динамикасы және олардың фазалары.
Антиген –иммундық жауапты тудыра алатын генетикалық болмысы жағынан организмге бөгде заттар мен құрылымдарды айтады. Антигендерге белок тектес әртүрлі липидтер, полисахаридтермен байланысқан белоктар, жануарлар мен өсімдік тектес клеткалар, жылан, шаян және өсімдіктердің улары, вирус, бактерия, микроскоптық саңырауқұлақтар, қарапайымдар, микроптардың эндотоксиндері, т.б. жатады..
Гуморалдық иммунитеттің негізін телімді антиденелер құрайды. Антиденелер – антигендердің әсерінен организмде В-лимфоциттері (плазматикалық жасушалар) түзейтін және осы бөгде заттармен әрекеттесе алатын (телімді) ақуыздар – иммуноглобулиндер. Иммуноглобулиндердің бес класы белгілі: IgG, IgM, IgA, IgD, IgE. Иммуноглобулиндер – екі ауыр (әрқайсысының молекулалық салмағы 50000 Д) және екі жеңіл (әрқайсысының молекулалық салмағы 25000 Д) полипептидтердің тізбектерінен тұратын ақуыз. Иммуноглобулиннің молекуласында жеңіл және ауыр полипептидердің әрбір жұбы бір бірінен айнымайтын тізбектер. Полипептидтің әрбір тізбегі вариабелді (өзгермелі) және константты (тұрақты) бөлімдерден құрастырылғын. Антидененің вариабелді бөлімінде антигендермен әрекеттесе алатын белсенді орталықтары орналасады. Антиденелер бір антигенді екіншісінен ажырата алатын қабілетке ие. Олардың әрқайсысы тек өздерінің пайда болуына себепкер болған антигендермен ғана әрекеттесе алады. Антиденелердің бұл қасиеті оның комплементарлығы деп белгіленеді. Антиген-антидене реакциясы организмге әрдайым пайдалы болмай, кейде залалды да болып келуі мүмкін. Айталық, аталмыш реакциялардың нәтижесінде денеге енген заттар, соның ішінде микробтар өңделіп, фагоцитозға жеңіл тартылады, бөгде ақуыздар бейтарапталынады, трепонемалар, лептоспиралар, келімсек жасушалар талқандалынады. Сонымен қатар кейбір жағдайларда антиген-антидене кешені анафилаксияны, есекжемді, демікпені және басқа аллергиялық реакцияларды тудырады.
Телімділігі бірдей антиденелер белгілі бір антидене өндіруші жасуша клонының өнімдері болып табылады. Бір лимфоцит клонының өнімдері моноклоналды антиденелер деп белгіленеді. Әрбір бөгде зат антигендердің кешенінен құралатынын ескерсек, оған қарсы иммунды жауапты қалыптастыруға лимфоциттердің бірнеше клондары қатысатын болады. Міне сондықтан да организмде бөгде затқа қарсы түзілген антиденелер жиынтығын поликлоналды антиденелер деп атайды. Моноклоналды антиденелерді зертханалық жағдайда гибридома технологиясының көмегімен алуға болады.
Антидене – организмнің лимфоидты торшаларының антигендерге қарсы түзетін ерекше ақзаттары немесе иммуноглобулиндері. Олар жұқтырылған немесе вакциналармен егілген денеде пайда болады. Табиғатта жанауар, өсімдік, микроб тектес антигендердің сан алуан түрлері кездеседі. Қазіргі кезде антигендердің жасанды түрлерінде құрастыруға да болады. Кейбір химиялық заттар, соның ішінде дәрі дәрмектер, антибиотиктер, ароматикалық аминдер және т.б.организмнің белоктарымен қосылып, антигендерге тән қасиетке ие болады.
Жануарлар антигендеріорганизмнің жасушаларының, ұлпаларының және сұйықтықтарының плазманың қан сарысуының, лимфаның, сүттің және т.б.құрамында болады.
Түр тұқымдық антигендер әр түрге жататын жануарлрдың осы түрге тән антигендері болады.
Топтық антигендер немесе изоантигендер деп бір түрге жататын жануарлардың өзара айырмашылықтарына жауапты генетикалық маркерлерін, айталық эритроциттердің топтық антигендері транспланциялық анигендердің және т.б. айтады.
Ақза немесе ұлпа антигендері әр түрге жататын жануарлардың аттас ақзаларының, мысалы, көз бұршағының, гипофиздің бүйректің, бауырдың, шәуеттің және т.б. ортақ антигендері болады.
Аутоантигендер Кейбір жағдайларда организмнің ұлпаларының белоктары денатурацияға ұшырап, микробтың токсиндік заттарымен қоспа түзбейді.
Ұрық антигендері ұрықтың құрсақтағы дамуының әр түрлі сатыларында оның үлпершекті ақзаларының қалыптасуына байланысты үнемі жаңа антигендер п.б.отырады. Мұндай изоантигендер ене организмінде өздеріне қарсы бағытталған антиденелердің жасалуына себепкер болады.
Трансплантациялық АГ немесе гистосәйкестіктердің АГ ақзалар мен ұлпаларды ауру адамға жамау оташылықтың маңызды мәселесі болып отыр. Оташылықтың бұл түрі трансплантация, ал жамауға алынған ақзалар немесе ұлпалар трансплант д.а. Егер донор мен реципиент лейкоциттік АГ жағынан бір біріне сәйкес келмесе кейінгісі трансплантатты қабыл алмайды.
Микробтық АГ микроорг.р. тұқым немесе түр шеңберінде өздерінің антигендік құрылымы бойынша бір бірінен ерекшеленеді. Микробтардың АГ.к құрылысы оларды жіктеу немесе бір бірінен ажырату жұмыстарында қолданылады.
Капсула аг немесе К АГ микроб жасушаларының ең сыртқы тұрақты құрылымы. Химиялық құрылысы жағынан олар полисахаридтер немесе полипептидтер.
Соматикалық АГ грам теріс бактериялардың қабырғасындағы липополисахаридтердің бүйірін бойлай орналасып, жасушалардың бетіне шығып тұратын полисахаридтердің тізбектері. Бұл тізбектеріс жүзінде бактериялардың детерминалары болып табылады.
Н АГ жылжымалы қасиеті бар бакткриялардың Н антигендері немесе қылша антигендері болады. Қылшалар ыстыққа төзімсіз белокты кешеннен құралады.
Бактериялардың экзоөнімдерінің АГолардың жасушаларының белокты метаболиттері оның ішінде ең жақсы зерттелген экзотоксиндер жатады.
2.Органикалық қышқылдарды алу: сірке, лимон және сүт қышқылы. Сірке қышқылды бактерияларды өсіру шарттары және қолданылатын шикі зат көздері. Беткейлік, беткейлік циркуляциялық тәсілмен сірке қышқылын және тереңдік тәсілмен лимон, сүт қышқылын алу. Продуценттер, ферментациялау әдістері.
Субстрат толығымен ыдырамай сонғы қышкыл газы болмай органикалық қоспа пайда болған аэробты тотығуды "толық емес тотығу" деп атайды. Cipкe қышқылын өндіру үшін этанолдың толық емес тотығуын негізі ретінде колданады: Этанол ерітінділері ферменттерінің тотығуы сіркекышкылды бактериялармен icкe асады: Acetobacter aceti, A. xylinum, А. рего-xydans; Gluconobacter oxydans
Acetobacter мен Gluconobacter - катал аэробтар, ацидотолерант-ты (рН 3,0-5,0), 9-10% этанол ерітіндіге төзімді. Бактериялар канттар мен спирттердің толык емес тотыгу жолымен органикальщ кышкылдарды ещцруге кабшетп. Этанолдьщ жогары денгейшде, одан белшген cipкe қышқылы кейб1р микроорганизмдердщ тіршілігін сақтаганымен (егер олар кышкылга жене спиртке төзімді болса) өсу қабілетін токтатады, ягни cipкe кышкылды бактерияларга элективті жагдай жасайды.
Acetobacter-дің алкогольдегидрогеназасыньщ жогары активтіліг ушкарбон кышкылдар циклы (УКЦ) ферменттершщ теменп белсендшпмен улесед1, ал Gluconobacter-яе ушкарбон кышкылдар циклында Heriзri фермент! - L-кетоглютаратдегидрогеназасы мулдем жок-
Этанолдьщ денгеш темендегенде Acetobacter ацетатты кабыл-дауга ауысады да бәсеңдеп все бастайды, YKU, кемепмен С02 дейш тотыгады.
Этанолдын кемепмен микроорганизм вскенде фермент сукцинат дегидрогеназа пайда болмайды, ол фермент ацетатты пайдаланганда гана индукция нетижесшде тузшедь
Gluconobacter пентозофосфатты жолмен глюкозаны глицераль-дегид-3-фосфатка дейш тотьщтырады, ал ол epi карай ацетатка дейш тотыгып аралык ешмдер пируват пен ацетил СоА тузедь Биотехнологияда сірке кышкылды бактерияларды витамин С дайындаганда сорбозага дейш сорбитп трансформация жасау упин, глюконат пен ацетонды синтездеуше колданады. Cipкe кышкылына дейш этанолдьщ тольщ емес тотыгуы барысында жанама ешмдер пайда болады - арнайы кощ nic жене аромат беретш курдел1 эфирлер, жогары спирттер, баска органикальщ кышкылдар. Сонымен катар, спиргпк cipкe суында 8 аминкышкылдары, В тобыньщ витаминдер1 табылган.
Cipкe кышкылын ертлген спирттен (21%) алады, тагы ашыган алма шырынан (сидра), ашыткы аркесуын - бидай ашыткысынан алады, суттщ сарысуынан сарысульщ cipKecy алуга болады.
Cipice кыцщылын дайындау ущщ уш тасш колданылады:
бесецдетшген (орлеанды немесе француздьщ). Технологиялык YPflic 2/5 кыздырган cipкecy жене 3/5 шараппен толтырылган жазык ыдыста етед1. Cipкecy кышкылы ортаньщ рН темендетед1, сондыктан cipкecy кышкылды бактериялардьщ есш-кебеюше элективтш жагдай жасайды. Ферментация npoueci аякталганда ыдыстан ашытан суйыктыктьщ 10% куйып алады, ал оньщ орнына сон-дай келемде шарап к;уяды ж.т.б.
- жылдамдатылган (уздшс13 немесе нем1стж) cipкe кышкылды бактерияларды беюткен (адсорбциялаган, иммобилизацияланган) агаш жанкалары аркылы этанол ертндюш етгазед1, бул кезде бак-териялар, ауа жене этанол 6ip-6ipiMeH катынас жасайды; стерилд1 ауа немесе оттепш багытка карсы ж1бередк Бактериялардьщ ко-ректенуше ортага сусло жене минералды туздарды косады. Yin теулш шшде 80% этанол 12 пайыздык (%) cipKe кышкылына то-тыгады (39-сурет).
- терецдшк ферментация биореакторларда араластырылатын жене аэрацияланатын жартылай узд1кс1з процесс 27-32°С температурада втед1.
CipKecy кышкылы тамак eHflipiciHfle органикальщ бояуларды epiTy уиин, пластмасса, синтетикалык талшыктар, каучук алуга колданады. Техникада колданатын сгркесуын химияльщ тэсшмен
Сүт қышқылды бактерия ең алғаш 1887 жылы бөлініп алынған. Кейінірек лактозаны (сүт қанты) ашытатын басқа да микроорганизмдер анықталған. Сүт қышқылды ашудан алынатын соңғы өнімдеріне қарай микробтарды екі топқа бөледі: гомоферментативті және гетероферментативті. Оның біріншісі тек сүт қышқылын түзсе, ал екіншісі – сүт қышқылынан басқа ұшпа қышқылдарды, хош иісті заттарды, этил спиртін, көмір қышқыл газын, сутегін және т.б. түзеді.
Гомоферментативті сүт қышқылды бактериялар гексозаны ыдыратып, сүт қышқылының екі молекуласын түзеді. Соңғысы аралық өнімдерден, яғни ПЖҚ мен сутегінің қосылуынан пайда болады. Ортада қышқылдың концентрациясы жоғары (рН 4,6) болғанда казеиннің ұюы байқалады.
Гомоферментативті сүт қышқылды ашудың қоздырғышы Streptococcus lactis антимикробтық қасиетті иеленген (грам-оң бактериялардың өсіп-өнуін тежейді) полипептидті антибиотиктерді – низиндерді түзейді. Сонымен қатар, сүт қышқылды ашудың қоздырғыштарына Streptococcus cremoris (қаймақтан алынған таяқша), Lactobacterium bulgaricum (болгар таяқшасы), Lactobacterium acidophilum (ацидофилді таяқша), Lactobacterium casei (ірімшіктен алынған таяқша), кефир мен қымыздан алынған таяқшалар, т.б. жатады. Ашудың бұл түрі қатық, қымыз, кефир дайындауда, сүт қышқылын алуда және көкөністер мен азықтарды консервілеуде кеңінен қолданылуда.
Гетероферментативті (аромат түзуші) микроорганизмдерге Str.citrovorus, Str.paracitrovorus, Str.diacetilactis, Str.thermophilus жатады. Олар сүт қышқылды тағамдарға жақсы дәм мен хош иіс береді. Сүт қышқылды тағамдарды дайындау үшін аромат түзуші стрептококктарды гомоферментативті микроорганизмдермен араластырады.
Тагамдык немесе аспаздык cipKe су - бул бентонитпен (cipKe кышкылды бактерияларды 6ipiKTipefli) тазартылган 5-9% cipKe кышкылыныц epiTiHflici, пастеризацияланган. CipKe суы - тагам-дык коспа жене ет пен жем1с ешмдерщ сактайтын консервант. Жыл сайын 1,6x109 литр cipKe суы (жарты келем1 - техникада колданатын cipKe су) ещиршед1.
3.Биогазды өндіру. Үрдістің биохимиялық және микробиологиялық сипаты.
Биоэнергетика ғылымы – бұл биологиялық жүйелердегі энергияның трасформациясының механизмдері мен жолдары. Технологиялық биоэнергетикаға деген қызығушылық көптеген мәселелерге байланысты. Энергетикалық анализдің негізгі тапсырмасы – қазба байлықтары мен алмастырылатын энергия көздерін неғұрлым үнемдеп қолдану, сондай-ақ қоршаған ортаны қорғау. Соңғы кездері энергияның көлеміне байланысты бұл қоғамның дамуы анықталады деп есептеледі. Адамзаттың даму тарихы деректеріне сүйенсек, энергияны қолдану бір адамға шаққанда 100 есе артты. Әрбір 10-15 жыл сайын энергияны қолданудың әлемдік деңгейі екі есе көбейеді. Сонымен қатар дәстүрлі энергия көздері – мұнай, көмір, газ көздері азаюда. Сондай-ақ отынның қазба түрлерін жағу қорщаған ортаға өзінің кері әсерін тигізеді. Осының салдарынан экологиялық жағынан таза технологиялармен алынған энергияны қолдану маңызды болып саналады. Жердегі таусылмайтын энергия көзі – бұл күн сәулесі. Жыл сайын Жер бетіне түсетін күн энергиясы 3. 2024 Дж. Ал мұнай, көмір, табиғи газ және уран қорлары 2.5. 1022 мөлшеріне эквивалентті, яғни бір жұма ішінде Жер бетіне түсетін күн энергиясы барлық қорларды қосқандағы мөлшеріне тең. Сондай-ақ мұхит пен теңіздерге түсетін энергияны де қолдануға болады.Соңғы онжылдықта ғалымдармен жүргізілген жұмыстар мынадай нәтижеге әкелді, яғни күннің көзі энергиясын үлкен масштабта энергияға аудару әдістері биожүйелерді қолдануға негізделген. Бұл әдістердің ішінде жетік зерттелген биологиялық технологиялардың бірі – биомассаны энергияға аудару. Олар биометаногенез және спирт өндірісі, сондай-ақ модификациланған фотосинтез үрдісі, биоотын элементтерін құру, фотоводород алу және биоэлектрокатализ.Биометаногенез.Биометаногенез немесе «метанның ашу үрдісі» – биомассаны энергияға айналдырудың бұл әдісі ежелден белгілі. Ол 1776 жылы ашылған болатын. Вольт деген ғалым саз жердің құрамында метанды анықтаған. Биоотын бірнеше микроағзалар ассоциациясының қатысуымен күрделі органикалық субстараттардың биометаногенез үрдісі нәтижесінде алынады. Оның құрамына 65-75% метан және 20-35% көмір қышқылы, сондай-ақ аз мөлшерде күкіртсутегі, азот, сутегі кіреді. Жылу бергіш мөлшері метан мен көмір қышқылының қатынасына байланысты және 5-7 ккал/м3. 1 м3 биогаз мөлшері 4квт/сағ электрэнергиясына, 0,6л керосин, 1,5 кг көмір мен 3,5 кг ағаш отынға тең. Тазартылған биогаз табиғи газбен бірдей болып келеді. Биометаногенез үрдісінде энергияны бөлу мәселелерімен қатар экологиялық тұрғадан өте маңызды мәселелер, мысалға утилизация мәселесі және әр түрлі текті қалдықтарды қайта өндіру жұмыстары шешіледі (қалдықтар ретінде тұрмыстық, өндіріс пен технологиялар қалдықтары, ауыл шаруашылық, сонымен қатар ағынды сулар мен қалалық қатты қалдықтар).
Биогаз-смесь из 65% метана,30% СО2,1% сероводорода и незначит.примесей. В основе получ.биогаза лежит метанов.брожение или биометаногенез т.е процесс превращения биомассы в Е-это сложный биол.процесс в кот.органич.вещество разлогается до диоксида и меана в анаэробн.условиях. Стадии биометаногенеза: 1) под влиянием экстрацеллюлер,ферментов фрментатив.гидролизу подвергается сложные многоуглерод.соединения (белки,липиды,полисахариды). Вместе с гидролит.м/о функционируют моносахариды и орган.кислоты. 2) ацитогенез-в производстве ферментации участв.2 гр.м/о ацетогенные и гомоацетогенные. Метановое брожение позволяет получать из лист.сырья биогаз как локальный источник энергии,а также улудшать качество орг.удобрения. Соврем.источники энергии: ТЭС,ГЭС,АЭС. ТЭС-нарушают альгальгический баланс (водный баланс) АЭС-создают угрозу р/а загрязнения. Сжигание нефти и газа возникают повышение конц.СО2,образов.смола. Метанообразующие бактерии превращают в метан 90-95% используемого углерода. В биомассу превращ.от 90-10%.В зависимости от температ.протека.процесса метановые бактер.делятся:мезафильные и термофильные. Термофильный процесс идет интенсивнее. При этом в этих условиях субстрат обеззараживания от патогенных м/о и геллминтов. Микрофлора метантенка формируется за счет микрофлоры ЖКТ жив.данного вида и микрофлора окружсреды. Из наиб.встречаются: лактобактериус,аридодилиус,витривибрион уибризолинс,бактероидус онидормус,еубактериум деродариус. В метантенке формируется устойчивый консорциум м/о.1-ая стадия -разрушения сложн.оргич.веществ осуществ.бактериями из родов кластридиум бактероидус,руминококкус,бутривибриум. 2-я стадия синтрофобактер,синтродомонас,дисульфибрио. В наст.время для произв.биогаза использ.вторичные отходы(отх.жив-ва,сточные воды городов) и первичные(отх.зерноводства,хлопководства,пищевой). Подача отх.в метантенк осущ.в нижней части реактора,отбор тобранного стока также происх.в нижней части. Метантенк может работать периодич.и непрерывно. Реактор имеет 2 или более секций.
4.Селекциялау мақсатына арналған симбиотикалық өзара әрекеттесу жолындағы генетикалық жүйенің интеграциясы. Рекомбинаттық микроорганизмдердің қатысуымен өтетін ақуыздардың өнеркәсіптік синтезі.
Рекомбинаттық микроорганизмдердің қатысуымен өтетін ақуыздардың өнеркәсіптік синтезі. Рекомбинанттьщ ДНҚ технологиясы мынадай: әуелі жасуша-донордан нативті ДНҚ-ны бөліп алу керек (клондайтын ДНҚ, кіріктіретін ДНҚ, ДНҚ-нысана, бөтен ДНҚ), одан кейін рестриктаза ферменттері көмегімен белгілі сайттарда оны қию қажет, бөлінген генді (гендерді) лигаза ферменттері іп vitro ДНҚ-ның рекомбинанттық молекуласы алады.
Осындай жолмен қүрастырылған рекомбинанттық ДНҚ-ны жасуша-реципиентке енгізеді, онда ол экспрессияланып, тиісті ақуыздардың синтезін кодтайды. Ақуыз өнімі бойынша немесе қажетті ген (гендер) жасушада анықтау арқылы клондау нәтижесін анықтайды.
5.Микроклоналды жолмен көбейтудің әдістері. Микроклоналды жолмен көбейтудің артықшылықтары.
Микроклоналды көбейту
Вегетативтік жолмен көбейетін өсімдіктер үшін 1903 жылы Вэбер клон деген терминді ұсынды. Клон тамыратта деген грек сөзінен алынған.
Микроклоналды көбейту in vitro технологиясын пайдалана отырып, тез уақытта жыныссыз жолмен генетикалық тегінен ауытқымаған өсімдіктерді алу. Микроклоналды көбейтуге міндетті түрде генетикалық тұрақтылығын барлық кезеңдерде жоғалтпайтын объектіні ғана алуды ұсынады. Микрокөбейту әдісінде өркен мүшелерінде пайда болатын апекстер мен қолтық бүршіктерді қолдануға болады. Микрокөбейту әдісі жеміс – жидек, гүл дақылдарын көбейтуде өте маңызды (32- сурет) .
Микроклон арқылы көбейтудің әдістері
Микроклоналды көбейтуді көптеген әдістер арқылы жүргізеді. Көптеген туындыгерлер экспланттарды өсіру жағдайы бойынша морфогенез үрдісін зерттей отырып, өсіру жағдайының өзгеруіне түрлі жауапты морфогенетикалық реакциялар байқады, бұдан клоналды микрокоөбейту әдістерінің жаңаша жіктелуі туындады. Осыған байланысты микрокөбейту үрдісін төрт әдіс арқылы жүзеге асыруға болады:
1. өсімдіктегі меристемалардың дамуын белсендіру (сабақ апексі, сабақтың қолтық бұйыққан бүршіктері);
2. адвентивті бүршіктердің тікелей эксплант ұлпаларынан пайда болу индукциясы;
3. сомалық эмбриогенез индукциясы;
4. адвентивті бүршіктердің бастапқы және қайта отырғызған каллус ұлпаларынан мамандануы.
Өсімдіктерді клоналды микрокөбейтудің негізгі әдісі – апикалдық үстемділікті басуға негізделген, өсімдіктер меристемасының дамуын белсендіру. Бұл әдісті екі жолмен жүзеге асыруға болады: а) сабақтың төбе меристемасын алып тастау және гормонсыз ортада келесі өркенді қалемшелеу; б) көптеген қолтық өркендердің дамуы үшін қоректік ортаға цитокинин тектес заттарды қосу. Цитокинин ретінде бензиламинопурин (БАП) немесе 6-фурфуриламинопурин (кинетин), сол сияқты 2- изопентиниладенин (2-ip) және зеатин қолданылады. Осы әдіспен алынған өркендерді қайтадан бастапқы аналық экспланттан бөліп алып жаңа дайындалған қоректік ортада жеке өсіреді. Бұл жағдайда қолтық меристемалары көбейеді және өте жоғары қатардағы өркендер пайда болады.
Қазіргі уақытта бұл әдіс жеміс-жидек дақылдарын (алма, қара өрік, шие, алмұрт, жүзім, танқурай, қара қарақат, қарлыған және т.б.), вирус ауруларынан сауықтыруда кеңінен қолданады. Техникалық ауылшарушылық дақылдарын (қант қызылшасы, құлмақ, темекі, жералмұрт), сол сияқты көкөністерді (қызанақ, картоп, қияр, бұрыш, асқабақ және т.б.), өндірістік гүл шаруашылығының дақылдарын көбейту үшін (қалампыр, хризантема, раушангүл, гербера), тропикалық және субтропикалық ағаш өсімдіктерін көбейтуде.
Микроклоналды көбейтудің артықшылығы
Қолданып жүрген тәсілдерге қарағанда микроклоналды көбейтудің мынадай артықшылықтары бар:
1. Бір өсімдіктен бір жыл ішінде миллионға жуық өсімдікті, ал қарапайым әдіспен тек 5-100 өсімдікті көбейтіп, алуға болады;
2. Аналық өсімдіктен алынған клондарды зертханалық жағдайда аз ғана жерде жыл бойы өсіруге болады және оларды белгілі бір уақытта шығаруға мүмкіндік береді;
3. Өсімдіктердің ауруларын туғызатын саңырауқұлақ, бактерия, вирус және нематодадан өсінділерді сауықтыруға болады;
4.Селекционерлерге өте бағалы, бірегей генотиптердің /линия, будан, мутант, трансгендік өсімдік/ көшірмесін қажетті мөлшерде алу мүмкіндігі;
5.Қалыпты жағдайда көбеймейтін немесе нашар көбейетін өсімдіктерді көбейтіп, тамырландыруға мүмкіндік береді. Мысалы, қылқан жапырақты орман ағаштарының таңдаулы түрлерін тез арада клонды тәсілмен көбейтуге болады. Демек, микроклоналды көбейту арқылы өте бағалы өсімдіктер түрлерінің, сауықтырылған бағалы сорттардың, сонымен бірге жойылып бара жатқан өсімдік түрлерінің қорын, яғни банкін жасап, пробиркада ұзақ уақыт төменгі температурада сақтауға болады. Микроклоналды көбейту тәсілін кеңінен қолданылатын ең ірі сала–жұқпалы вирус аурудан сауықтырылған екпе материал алу мақсатында жаңадан шығарылған немесе пайдаланып жүрген бағалы сорттарды тез арада көбейту болып табылады.
Микроклоналды көбейту әдісінің өсімдіктерді сауықтыру
Өсімдіктерді вирус ауруынан сауықтыратын тиімді әдістерінің бірі - меристема өсіндісі. Ең бірінші меристемаө өсіндісін Г. Морель мен К. Мартина 1952 жылы қолданып, сауықтырылған нарғызгүл мен картопты алады. Қазіргі кезде меристема ұлпасында вирус ауруының неліктен таралмайтындығы толық анықталмаған. Кейбір зерттеушілердің айтуына қарағанда, вирустардың жасушадан жасушаға баяу таралуы меристемада өткізгіш жүйенің болмауына байланысты, ал екінші пікір бойынша, меристема жасушаларының ерекше метаболизмінің күйіне байланысты. Соңғы кездерде меристема өсіндісін вирус ауруларынан сауықтыру үшін хемотерапиямен бірге ыстықпен өңдеу әдістері қолданылып, тиімді нәтижелер алынды.
Билет
1.Иммунологиялық салдану, агаммаглобулинемия байқалуының механизмі. Антиденелердің аффинділігі мен антигенділігі. Гуморальдық иммундық жауапты генетикалық бақылау.
Паралич иммунологический - состояние иммунологической толерантности организма, возникающее в результате введения в организм или накопления в нем в процессе инфекционного заболевания значительных количеств антигена(ов) возбудителя.Агаммаглобулинемия - вариант иммунодефицита. Впервые в 1952 году американский педиатр Брутон описал 8-летнего мальчика, страдавшего различными инфекционными заболеваниями, который с 4-летнего возраста 14 раз болел пневмонией, перенес отиты, синуситы, сепсис, менингит. При исследовании в сыворотке крови не обнаружили антител. Х-сцепленный рецессивный тип наследования, выявляется только у мальчиков, обладающих набором половых хромосом ХУ. Девочки не болеют, так как даже если они гетерозиготны, то рецессивный ген одной X-хромосомы компенсируется нормальным геном гомологичной X-хромосомы. Аффинность — термодинамическая характеристика, количественно описывающая силу взаимодействия антигена и антитела в растворе. Авидность антител — характеристика общей стабильности комплекса антигена и антитела. Авидность определяется аффинностью антитела к антигену, количеством антигенсвязывающих центров в молекуле антитела и особенностями пространственной структуры антигена, создающими стерические препятствия для создания комплекса.