ГКШ жиіліктік кода генераторы

 

ГКШ типті генератордың 22 типін дайындайды. Жиіліктік диспетчерлік бақылау үшін ГКШ1-ГКШ16 типтерін пайдаланады. ГКШ генераторы НШ типті реленің корпусында орнатылады. Гене­ратор қорегі 50 Гц жиіліктегі (14±2) В кернеуімен айнымалы тоқ торабынан немесе кернеуі 12 ± 1,5 В тұрақты тоқ қорек көзінен жүзеге асырылады. Генератор тұтынатын тоқ 90 мА-ден аспайды.

Бақылау ақпаратын жіберу үшін қазіргі кезде ГКШ типті генераторлары қолданылады. ГКШ типті генератордың 22 типін дайындайды. Жиіліктік диспетчерлік бақылау үшін ГКШ1-ГКШ16 типтерін пайдаланады. ГКШ генераторы НШ типті реленің корпусында орнатылады (19-сурет).

Гене­ратор қорегі 50 Гц жиіліктегі (14±2) В кернеуімен айнымалы тоқ торабынан немесе кернеуі 12 ± 1,5 В тұрақты тоқ қорек көзінен жүзеге асырылады. Генератор тұтынатын тоқ 90 мА-ден аспайды.

 

 

19-сурет. ГКШ генераторының сұлбасы

 

Жиілікті сұлба бойынша ортақ эмиттермен бірге қосылған VT1 транзисторында жинақталған генератордың беру каскады өндіреді. VT1 транзисторының дұрыс кері байланысының тізбегіне ГФЗ камертонды жиілік стабилизаторы қосылған. Беру каскады Т1 келістіруші трансформаторы арқылы күшейткіш каскадпен байланыстырылған. Күшейткіш каскад екітактілі сұлба бойынша біріктірілген VT2 және VT3 транзисторларында орындалған.

Генератор шығысына Сс тегістеуші конденсатор қосылған В түзетушісінен қорек алады.

Генератор жиіліктік кодалық сигналдарды VT4және VT5 транзисторларында орындалған мультивибратордың көмегімен өндіреді. VT6 басқару транзисторы мультивибратор транзисторларының жұмысын қайталайды да VT2 және VT3 күшейткіш транзисторларының эмиттерлік тізбектерін ашады немесе жабады. Мультивибраторды симметриялық және симметриялық емес сұлба бойынша қосуға болады.

Симметриялық сұлбада мультивибратор бірдей ұзақтықтағы импульстер мен интервалдарды өндіреді. VT4 және VT5 транзисторының базалық тізбегіне RД1 және RД2 қосымша резисторларын қосу жолымен әр түрлі ұзақтықтағы импульстер мен интервалдарды өндіруге мүмкіндік беретін мультивибраторды қосудың симметриялық емес сұлбасы түзіледі.

Генератордың жұмысын оның қорек тізбегіне қосылған С1, КО, А және ДСН релелерінің түйіспелері басқарады. Импульстер мен интервалдардың созылымдарын кеміту үшін 41, 42 және 43 шығыстарын байланыстыру керек.

Мультивибратор мен VT6 басқарушы тран­зисторы 31 шығысқа қорек кернеуін бергенде жұмыс істей бастайды. VT5 транзисторының ашылуы сәтінде ол арқылы өтіп жатқан тоқ R6 резисторында кернеудің түсуін тудырады. Осының арқасында VT6 транзисторы ашылады. Ашық тұрған VT6 транзисторы арқылы қорек көзінің кернеуі VT2 және VT3 транзисторларының эмиттерлеріне беріледі. ГКШ шығысында кодалық импульс пайда болады.

Мультивибратор ашылғанда, яғни, VT6 транзисторы ашылғанда VT5 транзисторы жабылып R6 резисторымен тоқтың жүруі тоқтайды. VT6 транзисторының эмиттері мен базасындағы потенциалдар деңгейі бірдей болып шығады да, ол толығымен жабылады. VT2 және VT3 күшейткіш транзисторлардың қорегі тоқтайды. ГКШ шығысында сигнал жоғалады, яғни, кодалық интервал пайда болады.

Переездік қондырғыдан стансаға переездік сигнализация құрылғыларының жай-күйі туралы ақпаратты беру үшін жиіліктік диспетчерлік бақылау аппаратурасы қосылған, кернеуді екі есеге төмендететін екі сымды тізбек те пайдаланылады. Әрбір переездік қондырғыда ДСН, ОДСН сымдарына белгілі бір тіркелген жиілікке келтірілген ГКШ типті камертондық генераторы қосылады.

Бағдаршамдық сигнализациядан тұратын переездік қондырғыда генератор қуатын күшейткіштің қоректік тізбегіне (9.3-сурет)бағдаршамдық шамдардың бүтіндігін бақылайтын АО және БО оттық релелерінің, ДСН кернеуін екі есеге төмендету релесінің, жанып-сөнетін құрылғылар жинағының дұрыс жұмыс істеуін бақылайтын КМК релесінің, ПВ1 жақындау учаскесінің бос тұруын бақылайтын реленің және Л және А1 апаттық релелерінің түйіспелері қосылған.

Стансада переездік қондырғы жағдайын бақылау үшін ДСНП2 типті кернеуді екі есеге төмендетудің қоректік блогы, УПДК-2 күшейткіші және ПК5 типті қабылдағышы монтаждалады. Пульт таблосына КЛ бақылау шамы қондырылады.

20-суретте функционалды элементтер түрінде бейнеленген диспетчерлік бақылау аспаптарының қосу сұлбасы келтірілген. Жақындау учаскесі бос тұрған және құрылғылар дұрыс жұмыс істеп тұрған жағдайда генератордан желіге үздіксіз бақылау кодалары түсіп тұрады, КЛ бақылау шамы кезекшінің таблосында жанбай тұрады.

Жақындау учаскесі бос тұрмаған жағдайда күшейткіш қорегін ПВ релесінің түйіспесі үзіп тастайды. Желіге үздіксіз бақылау кодаларын жіберу тоқтайды, таблодағы бақылау шамы үздіксіз отпен жанып тұрады.

Кез келген шам бүлінген немесе ДСН релесі тоқтан ағытылған жағдайда АО оттық релесінің және ДСН1 релесінің тылдық түйіспелерімен генератордың 53-31, 43-41 клеммалары арасындағы тізбектер тұйықталады. Желіге 0,3 с тең ұзақтықтағы импульстер мен интервалдардан тұратын бақылау кодасы жіберіледі. Таблодағы бақылау шамы жанып-сөну режимінде жанады.

 

 

20-сурет – Айнымалы тоқты автоблокировкадағы переездік
қондырғыдағы ГКШ генераторын қосу сұлбасы

 

Кернеудің екі есеге төмендеу тізбегінің бүлінгендігі туралы ақпаратты жіберу аса қажет, себебі ДСН релесі тоқтан шыққан кезде сигналдық шамдарға төмендеген кернеу түседі, осының нәтижесінде сигналдардың көрінуі аяқ астынан төмендейді.

КМК релесі тоқтан ағытылып, жанып-сөнетін құрылғылар жиынтығы бүлінсе және бағдаршамдар шамдары үздіксіз отпен жанып тұрса генератордың 53-31, 43-41 клеммалары арасындағы тізбектер тұйықталады да желіге 0,3 с ұзақтықтағы импульстерден және 1 с ұзақтықтағы интервалдардан тұратын бақылау кодасы жіберіледі. Таблодағы бақылау шамы бұл жағдайда жанып-сөніп тұрады.

Егер переездік қондырғыда айнымалы тоқ болмаса А релесі тоқтан ағытылады және генератордың 53-31 клеммалары арасындағы тізбек арқылы күшейткішке импульстік қорек беріледі. Желіге 1 с ұзақтықтағы импульстер мен интервалдардан тұратын бақылау кодасы жіберіледі. Таблодағы бақылау шамы жанып-сөніп тұрады, бұл жолы басқа жиілікпен (1с – жанады және 1с – сөндірілген).

Автошлагбаумдармен жабдықталған переездерде бағдаршамдық сигнализациялардан тұратын переездердегі сияқты сигналдық шамдардың, ДСН тізбегінің және жанып-сөнетін құрылғылар жиынтығының да бүтіндігі бақыланады. Автошлагбаумдармен жабдықталған переездерде бұдан басқа белағаштың көлденең күйі бақыланады. Переезд ашық тұрған жағдайда белағаштың күйін бақылайтын 3 релесі тоқтан ағытылады.

Жақындау учаскесінде пойыз пайда болған сәттен бастап У1 басқару релесі тоқтан ағытылады және оның тылдық түйіспесі мен 3 релесінің тылдық түйіспесі арқылы генератордың 53-31, 43-41 клеммалары арасындағы тізбектер тұйықталады. Белағаш көлденең күйге түспей тұрғанда 15 с бойы желіге импульстік қорек жіберіліп тұрады. Кезекшінің таблосындағы шам бұл уақытта жанып-сөну режимінде жанып тұрады. 16 с өткен соң автошлагбаум белағашы көлденең күйге түседі, бұл жағдайда 6—6' автоматты ауыстырғышының түйіспесі тұйықталады. 3 релесі қозады да тылдық түйіспесімен генераторларлың қоректік тізбегін үзеді. Таблодағы шам үздіксіз отпен жанып тұрады. Егер қандай да бір себептермен автошлагбаум белағашы түспесе, стансадағы бақылау шамы жақындау учаскесінің барлығы толығымен босағанға дейін жанып-сөніп тұрады.

 


13. Тоналдық жиілікті рельс тізбектерінен тұратын автоблокировкалар

 

Сигналдық нүктелердегі (АБТс) тоналдық РТ мен ИС-дан тұратын автоблокировканың орталықтандырылмаған жүйесі әр түрлі тартым түрлерінен тұратын бір жолды да екі жолды да желілерде қолданылады.

Бұл жүйені балласттың төменгі (0,04 Ом·км кем емес) және қалыпты (1 Ом·км кем емес) меншіктік кедергілерінен тұратын учаскелерде қолдануға болады.

РТ максималды ұзындығы 150 м-ден 1000 м-ге дейін шектеулі. Оқшаулағыш түйіспені екі жақтан шектеген жағдайда бұл ұзындық 1300 м құрайды (2.1.а сурет).

РТ аппаратурасын сигналдық нүктелердегі релелік шкафтарға орналастырады. Ереже бойынша, әрбір сигналдық қондырғыға екі шкаф орналастырылады:

біріншісіне – релелік аппаратураны және АЛС-ның сандық аппаратурасын орналастырады;

екіншісіне – 10-12 РТ-ға дейінгі жіберуші және қабылдаушы аппаратураны (генераторлар мен қабылдағыштар) орналастырады.

РТ-ның жұмысы үшін сигналдық тоқтың үш тасушы жиілігін пайдаланады.

Балласттың төменгі кедергісінен тұратын учаскелерде әрбір блок-учаскені қосымша оқшаулағыш түйіспені қондырмай-ақ тоналдық жиіліктегі бірнеше РТ-мен жабдықтайды. РТ ұзындығы 500 м аспайды (көбінесе).

РТ жолдық релелерінің түйіспелерімен, сондай-ақ У1 және У2 байланыстыру желілеріне қосылған желілік релелердің түйіспелерімен жолдық бағдаршамдарды басқаруға, АЛС кодасын таңдауға, оны тиісті РТ жіберуге және автоблокировка жұмысының талап етілетін алгоритмін қамтамасыз ету жөніндегі басқа да міндеттерді шешуге арналған логикалық сұлбалар (ЛС) қалыптасады. АЛС сигналдарының жіберілу бағыты ЛС/АЛС түйіндері мен кабельдер арасында бұрмамен көрсетілген.

АЛС сигналдары РТ блок-учаскеслеріне олардың пойыздан бос болмау шамасымен беріледі. Кодалаудың басталуы пойыздың РТ кіруімен анықталады.

Тікелей желі бойындағы К жол қораптарында трансформаторлар мен қорғағыш аспаптар орнатылады.

Блок-учаске оқшаулағышының қалыпты меншіктік кедергісінен тұратын учаскелерде ереже бойынша, екі РТ болады, оның максималды ұзындығы 1000 м құрайды. Блок-учаскенің ұзындығы 1300 м болған жағдайда ол түйіспелері бар бір РТ қоса алады.

Автоблокировканың басты аппаратурасын сигналдық қондырғыдағы бір шкафқа орналастырады.

 


14. Микропроцессорлық автоблокировка жүйелері

 

Автоблокировка теміржол желілерінің өткізу қабілетін ұлғайтуға және пойыздар қозғалысының қауіпсіздігін күшейтуге арналған мықты құрал қызметін атқарады. Әр түрлі жылдамдықтағы пойыздар қозғалысында автоблокировка пойыздарды басып озудағы уақыт жоғалтуды қысқарту есебінен учаскелік жылдамдықты ұлғайтуды қамтамасыз етеді. Бұдан басқа, автоблокировка пайдаланылушы жұмысшылардың еңбек өнімділігін арттырады, пайдалану шығындарын қысқартады және пойыздар қозғалысының жоғары қауіпсіздігін қамтамасыз етеді.

Теміржол автоматикасы жүйесінің ерекшелігіне байланысты көп уақыттан бері өнеркәсіптік жиілікте жұмыс істейтін тұрақты және ауыспалы тоқтағы рельс тізбектерінің пайдаланылуымен түйіспелі электромагниттік реледе жүзеге асырылған автоблокировка құрылғылары қолданылып келеді. Сұлбаларды электромагниттік релелерде құру тоқтап қалу қауіпті жоқ сенімділігі 1-ші санаттағы релелердің электрондық баламаларын іске асыру қиындығынан туындаған болатын.

Соңғы онжылдық микроэлектрониканың, микропроцессорлық техниканың қазіргі заманғы жетістіктерін, белгілерді жіберу және өңдеу теорияларын, рельс тізбектері теорияларын пайдалану арқылы іске асырылған автоблокировка құрылғыларының қарқынды әзірленуімен және енгізілуімен сипатталады.

Аппараттары орталықтандырылып орнатылған, тональдық рельс тізбектері бар және ақпарат беруші қосалқы арналары бар (АБТЦ – М) автоблокировка жүйесі жүк пойыздары мен жолаушылар пойыздарының, жоғары жылдамдықты пойыздардың айналымы болып жатқан аралықтардағы қозғалысты интервалды реттеу үшін арналған.

АБТЦ-М жүйесі қолданылатын аумақтар пойыздарды автономды және электрлік тартым түрлері бар, сондай-ақ тартымдық қозғалтқыштарды импульстік басқару және негізгі аппаратураны аралыққа жапсарлас жатқан стансаларға орналастыру мүмкіндігі бар теміржолдың бір, екі және көп жолды учаскелеріндегі аралықтар болып табылады. Сенімділігі күшейтілген жүйе жылжымалы құрам қозғалысының жоғары жылдамдықты режимін қамтамасыз етеді.

АБТЦ-М жүйесі мынадай функцияларды атқарады: рельс жолдарының бүтіндігін және бос тұруын бақылау; блок-учаскелерді босатуды қисынды бақылай отырып, пойыздың жүру жолын бақылау; шам қылдарының тұтастығын бақылай отырып, жол бағдаршамдарының белгілерін басқару; ҮАЛС немесе АЛС-ЕН автоматты локомотивтік сигнализациялар арналары бойынша, сондай-ақ сандық радиоарна көмегімен пойыздар жағдайлары туралы ақпараттарды қалыптастыру және локомотивке жіберу; автоматты переездік сигнализация аппаратын басқару; Станса кезекшісі және переезд кезекшісі тарапынан жолдық бағдаршамдардың тыйым салушы көрсеткіштерін қосу мүмкіндігі; ЭО және ДО аппаратурасының өзара әрекеттестігі; көрші стансаларда немесе контейнерлік модульдарда орнатылған жүйенің жартылай жинақтарының өзара бірлесіп әрекеттесуі; рельстік тізбектердің белгілік кабельдерінің дұрыс жұмыс істеуін бақылау; тоқтап қалуларды тіркей отырып, жүйе құрылғыларын диагностикалау.

АБТЦ-М жүйесі интервалды реттеу жүйесі жұмысының сенімділігін және пойыздар қозғалысының қауіпсіздігін арттыруды келесі аталғандар есебінен қамтамасыз етеді: жүйенің негізгі тораптарын резервтеу; аса сенімді элементтік базаны қолдану; рельс тізбектерінде белгілерді қосымша кодалауды пайдалану; аралықтың рельс тізбектері бойынша пойыздың жүріп өту логикасын пайдалану; аралықтағы пойыз қозғалысын қадағалайтын қосымша құралдарды қолдану; станса бойынша кезекші тарапынан аралықтық құрылғыларға әсер ету мүмкіндігі.

Интервалды реттеу жүйесінің әзір болу (өміршеңдігін) коэффициентін келесі аталғандардың есебінен арттыру: ақпаратты локомотивке және локомотивтен беретін қосалқы арнаны пайдалану; жүйенің жекелеген түйіндері тоқтап қалған жағдайда оның құрылысын қайта құрастыру мүмкіндігі; электрлік қоректің резервтелген жүйесін құру.

Капитал және пайдалану шығындарын келесі аталғандардың есебінен төмендетеді: штепсельді ұяшықтардағы унификацияландырылған блоктарды аз мөлшерде қолдану; құрылғылардың жалпы көлемдерін 3 есеге кішірейту; белгілік-блоктау кабельінің шығынын 30-50℅ төмендету; сигнализация және байланыс дистанциясының кезекші инженерінде электрондық өлшеу журналын жүргізу арқылы жүйе өлшемдерін автоматты түрде өлшеу мүмкіндігі; РТУ-дағы және қызмет көрсету орталықтарындағы жүйе блоктарының дұрыс жұмыс істеп тұрғандығын тексерудің автоматтандырылған кешенін қолдану.

АБТЦ жүйесімен салыстырғанда АБТЦ-М жүйесінде энергия тұтынудың төмендігі 3-5℅.

АБТЦ-М жүйесінің аппаратура құрамы иерархия бойынша үш деңгейге бөлінеді.

Бірінші деңгей – станса бойынша кезекшінің автоматтандырылған жұмыс орнының аппаратурасы (АЖО-СБК-АБ), интерфейсті қайта жаңғырту құрылғысы (ИҚЖҚ-USB) немесе диспетчерлік орталықтандыру жүйесімен байланысуға арналған интерфейсті қайта жаңғырту құрылғысы (ИҚЖҚ-RS232).

Екінші деңгей – стансалық аппаратура әр түрлі мөлшерде мынадай блоктардан тұрады: басқару блогы (ББ); стансааралық байланыс блогы (САББ); электрлік орталықтандыру интерфейсінің блогы (ЭОЭБ); бағдаршамды стансалық басқару блогы (БСББ); күзетілмейтін переездегі автоматты переездік сигнализацияны басқарудың стансалық блогы (БСББ-АПС); күзетілетін переездегі переездік сигнализацияның стансалық блогы (ПССБ); рельстік тізбекті бақылау блогы (РТББ); трансформатор айырығының блогы (ТАБ); қуат күшейткіш (ҚК); қуат күшейткішінің қорек көзі (ҚКҚК) (ҚК-тің 6 блогына дейін қорек бере алады); электромеханиктің жүйе блоктарын ретке келтіруге және диагностикалауға арналған автоматтандырылған жұмыс орны (АЖО-ШН).

Үшінші деңгей – теміржолға тікелей жақындықтағы аралықтарға орнатылған блоктар: бағдаршамды басқарудың аралық блогы (ББАБ); күзетілмейтін переездегі переездік сигнализацияны басқарудың аралық блогы (СБАБ-АПС); күзетілетін переездегі переездік сигнализацияның аралық блогы (ПСАБ).

Бірнеше деңгейдің болуы жүйе атқаратын функцияларды бөлуге жағдай жасайды, мүмкіндіктерді кеңейтеді. Жүйені орындаудың модульдығы қызмет көрсету мен жөндеу жұмыстарының барынша бірегейлігін, қарапайымдылығын топшылайды.

Ресейдің темір жол тораптарында пайдаланылатын автоблокировка жүйелерімен салыстырғанда дәл қазіргі уақытта АБТЦ-М өндірістің иерархиялық құрылымын, қазіргі заманғы элементтік базасын және технологиясын, кабельдік блокаралық монтажды өнеркәсіптік әзірлеуді және аппараттық бағдарламалық құралдарды өзіндік диагностикалауды, сондай-ақ кедергіге қарсы шыдамдылықты қолдану есебінен сенімділікке және жұмыстың үлкен қорларына ие.

АБТЦ-М-да алдағы уақытта жүйенің функционалдық мүмкіндіктерін өсіруге жағдай жасайтын ЭО құрылғылары, переездері, көрші станциялары, диспетчерлік бақылау және диспетчерлік орталықтандыру жүйелері бар қазіргі заманғы интерфейстер бар.

АБТЦ-М жүйесінде рельс тізбектерін тартым тоқтары гармоникасынан және басқа да сыртқы әсерлерден кедергілік қорғалуын арттыруға арналған белгіні жиілікті модуляциялайтын, оқшаулағыш түйіспелері жоқ тоналдық жиіліктегі рельс тізбектері қолданылған. Рельс тізбектерінің бақылау белгісін жіберуде РТ-нің өзара қорғалуын және қабылданған белгінің дұрыстығын жоғарылатуға жағдай жасайтын қосымша кодалау қолданылады.

ТЖРТ негізгі құндылықтары олардың оқшаулағыш түйіспелерсіз жұмыс істеу мүмкіндіктеріне байланысты болып келеді. Бұл жағдайда:

1. Теміржолдағы автоматика және телемеханика жүйелерінің ең сенімсіз элементі – оқшаулағыш түйіспелер қосылмайды (оқшаулағыш түйіспелер үлесіне ТАТЖ құрылғыларының барлық тоқтап қалу жағдайларының 27℅ тиеді).

2. Тартым тоғын оқшаулағыш түйіспелерді айналдыра өткізу үшін қымбат тұратын дроссель-трансформаторларды орнату қажеттілік туғызбайды. Бұл жағдайда перемычкалардың үзілуі және ұрлануы себебінен тоқтап қалулар саны азаяды және қызмет көрсетуге кететін шығындар төмендейді.

3. Кері тартым тоғының рельс жіптері бойынша өту жағдайы жақсарады.

4. Рельс өрімдері ұзыннан созылған жолдың мықтылығы сақталады.

Белгі көзінің біреуінен, ереже бойынша екі қабылдаушы соңдар (екі рельс тізбегі) қоректенеді. Рельс тізбектері мен АЛС сигналдарының қалыптасуы, сондай-ақ сигналды екі рельс тізбегінен қабылдау рельс тізбегінің конденсаторлар блогымен жүзеге асырылады. Блоктың кірістеріне өлшегіш панель және техникалық қызмет көрсету және ақауларды іздеу кезінде ТРТ кіріс сигналдарына өлшеу жүргізуге арналған ПМИ-РТ өлшеу түрлендіргішіне шығарғыштар қосылады.

ЭО постына жақын жатқан РТ релелік соңы рельс тізбегінің конденсаторлар блогының бір блогымен қызмет көрсетілетін екеуден рельс тізбегінің конденсаторлар блогының “ХТ1” шығарғышына қосылады. Бір кабельдік сыңарға қосылатын қатарлас РТКБ кірісі бірінен соң бірі қосылады.

РТКБ блогының қоректенуі әрбір РТКБ блогы үшін жекелеген “плюстік” өткізгіште жанып кетуін бақылағышы бар 2А номиналды сақтандырғыштың орнатылуымен 24В кернеуіндегі тұрақты тоқ көзі арқылы жүзеге асырылады. “Минустық” өткізгіш стативтің жоғарғы клеммаларына қорек беру өткізгіштерінің біріктірілуі арқылы әрбір блок үшін жеке орындалады.

РТ мен АЛС сигналын күшейту қуатты күшейту (ҚК) блогымен жүргізіледі. Блоктың шығысына өлшегіш панель және техникалық қызмет көрсету және ақауларды іздеу кезінде ТРТ және АЛС шығыс сигналына өлшеу жүргізуге арналған ПМИ-РТ өлшеу түрлендіргішіне шығарғыштар қосылады.

Қуаттылықты күшейту (ҚК) блогын қоректендіру екі қорек көзі арқылы жүзеге асырылады: тұрақты тоқтың 24В кернеуімен және ИПУМ блогынан шығатын тұрақты тоқтың 300/110 В кернеуімен.

Аралықтың бақыланатын учаскесіндегі рельс тізбектерінің санымен анықталатын РТКБ және ҚК блоктарының мөлшері.

Рельс тізбектері аппаратурасын рельс желісіне қосу ПОБС-2Г типті келістіргіш трансформаторлар және барлық дроссельсіз соңдардағы РПН-0,23 Ом типті қорғағыш резисторлар арқылы жүзеге асырылады.

Жүйелер блоктарын техникалық-жөндеу учаскелері жағдайында тексеру үшін РМРТУ-АБ- қызмет көрсету жабдықтары, блоктарды тексеретін ТЖУ электромеханигінің жұмыс орны пайдаланылады.

ТЖУ ЖО-АБ құрамына: кабельдер жиынтығынан тұратын ПК-АБ пульті, кабельдер жиынтығынан тұратын ПКЯ-ҚК пульті, ИҚЖҚ-USB блогы, стандартты бақылау-өлшеу аппаратурасы кіреді.

Интерфейсті қайта жаңғырту құрылғысына (ИҚЖҚ-RS232), трансформатор айырығының блогына (ТАБ), переездік сигнализацияның аралық блогына (ПСАБ-220В) қажетті қоректендіру кернеуі 50 Гц жиілігіндегі бір фазалы ауыспалы тоқ көзінен келеді, кернеудің өзгеру шегі 198-ден 231 В дейін, ал стансааралық байланыс блогына (САББ); басқару блогына (ББ); электрлік орталықтандыру интерфейсінің блогына (ЭОЭБ); переездік сигнализацияның стансалық блогына (ПССБ); рельстік тізбекті бақылау блогына (РТББ); қуат күшейткішінің қорек көзіне (ҚКҚК); бағдаршамды стансалық басқару блогына (БСББ); автоматты переездік сигнализацияны басқарудың стансалық блогына (БСББ-АПС–24В) тұрақты тоқ көзінен келеді, кернеудің өзгеру шегі 21-ден 32 В дейін.

21-сурет. АБТЦ-М жүйесінің аппаратура құрамы

 

22-сурет. АБТЦ-М жүйесінің функционалдық мүмкіндіктері


15. Остерді санау жүйесі негізінде пойыздар қозғалысын реттеу жүйелері

 

Қазіргі күні теміржол көлігі жұмыс істейтін нарықтық экономика жағдайларында бірінші орында пайдалану шығындарын барлық жерлерде қысқарту міндеті тұр. Оны шешу үшін тасымалдау процесін ұдайы жетілдіріп отыру және оларды автоматиканың жаңаша микропроцессорлық жүйелерін пайдалану негізінде басқару қажет. Бұндай тәсілді ұсынылып отырған пойыздар қозғалысын интервалды реттеу жүйесі іске асырады (ИРЖ-ОСЭЖ). Ол осьтерді санау әдісімен (ОСЭЖ) өзін жақсы ұсынған жол учаскелерінің бос тұруын бақылау жүйесі негізінде құрылған. ИРЖ-ОСЭЖ теміржол автоматикасы құрылғыларын пайдаланудың отандық шарттарын есепке ала отырып әзірленген және аз қызмет көрсетілетін жүйелер санатына жатады. ИРЖ-ОСЭЖ жетістіктеріне мынадай көрсеткіштерді жатқызуға болады:

● балласттың кез келген, тіпті нольге дейінгі кедергісінде орнықты жұмыс істейтіндігі;

● ұзындығы 2600 м асатын блок-учаскелерді құру мүмкіндігі;

● аралықтарды жабдықтауға кететін кабель шығындарын қысқарту (магистральдық кабельдің 2 сыңары қажет, оның біреуі резервтік болып табылады);

● стансада диспетчерлік бақылау біліп отыруы тиіс аралықтың белгілік нүктелерінің хал-ахуалы туралы ақпараттың болуы;

● АЛС-ның дәстүрлі жүйелерімен де, сол сияқты ақпаратты локомотивке жіберу үшін радиоарнаны пайдаланатын АЛС жүйелерімен де түйісудің қарапайымдылығы;

● дәстүрлі автоматтық блоктау жүйелерімен салыстырғанда ИРЖ- ОСЭЖ аппаратурасын жөндеуге және оларға қызмет көрсетуге кететін шығынның төмендеуі;

● жолдың жоғарғы құрылысының күтіміне кететін шығынның төмендеуі;

● пайдалану шығындарының және құрамында мысы бар аппаратураның ұрлануы себебінен болатын жоғалтулардың төмендеуі.

ИРЖ-ОСЭЖ мынадай функцияларды атқарады:

● аралықтың блок-учаскелерінің бос тұруын (бос тұрмауын) бақылау;

● аралықтағы өтпелі және ескертуші белгілер оттарын басқару;

● пойыздарды қабылдау және жөнелту бойынша стансалық қондырғылармен байланысу;

● теміржол переездері қоршауларындағы қондырғылармен байланысу;

● алда жатқан блок-учаскелердің ахуалы туралы ақпаратты локомотивке жіберу;

● сигналдық нүкте элементтерінің жағдайы туралы ақпаратты стансаға жібере отырып, диспетчерлік бақылау жасау;

ИРЖ-ОСЭЖ аппаратурасы орталықтандырмай орналастырылған және орталықтан басқарылатын жүйе ретінде құрылған, сондықтан белгілік нүктесі бар аппаратурадан және стансалық аппаратурадан тұрады.

ИРЖ-ОСЭЖ аппаратурасының орналастырылу сұлбасы 15.1. суретінде келтірілген.

Сигналдық нүкте аппараттарына төмендегілер кіреді:

● дөңгелек жұптарының өтуін тіркейтін рельстік түйіспесіз реверсивтік датчик рельске бекіту жиынтығының көмегімен орнатылады;

● релелік шкафқа орнатылатын сигналдық нүкте аппаратурасының кассетасы (СНК);

● осьтер санауыштарының модульі (ОСМ), СНК кассетасына орнатылады;

● қорек беру модульі (ҚМ), СНК кассетасына орнатылады;

● ББК бақылағыштарының модульі, СНК кассетасына орнатылады;

● бағдаршам оттарын басқару сұлбасы, еркін монтаж арқылы релелік шкафта құрастырылады;

● радиомодемге немесе рельстік желіге (РЖ) қосылған алда жатқан блок-учаскелердің ахуалы туралы ақпаратты локомотивке жіберу сұлбасы.

Екі реверсивтік байланыспайтын рельстік датчиктер (РД) ажыратушы түйіспелер секілді ИРЖ-ОСЭЖ бақылайтын блок-учаскелердің шекарасын анықтайды және екі көршілес (шектес) бақыланатын блок-учаскелердің жалпы элементі болып табылады. Екі РД ОСМ-мен бірлесе отырып, белгілік нүктенің санауыш пунктін (БНСП) түзеді.

Стансалық аппараттарға төмендегілер кіреді:

● релелік стативтердің штепсельдік емес монтажының сөресінде орнатылған орталық посттың (БӨП) қабылдау-жөнелту блогының кассетасы;

● БӨП кассетасына орнатылған байланысты басқару және блокировкалау модульдары (БББМ) (мөлшері сигналдық нүктелер санымен анықталады);

● БӨП кассетасына орнатылған қорек беру модульі (ҚМ);

● ОСЭЖ жүйесінің қабылдағыштар блогы (блоктағы посттық қондырғылардың платалар (ПҚП) саны мен қабылдағыштар блоктарының саны аралықтағы блок-учаскелер санымен анықталады);

● жолдық және бақылау релелерінің стативі.

ОСЭЖ қабылдағыштарының блогы мен орталық посттың қабылдау-жөнелту блогының төменде көрсетілген міндеттерді шешу үшін компьютерге қосылу мүмкіндігі бар:

- жүйе тораптары қателерінің саны мен сипатына компьютерлік талдама жасау жолымен ИРЖ-ОСЭЖ-ң барлық тораптарын диагностикалаудың сапасын арттыру;

- блок-учаскелердегі жылжымалы құрамның осьтерінің саны туралы шұғыл ақпаратты бақылау-ақпараттық жүйеге шығару мақсатында;

- белгілі бір уақыт аралығындағы мәліметтер мұрағатын құру.

Бақылау және жолдық релелер стативінде блок-учаскелердің жолдық релелері мен белгілік нүкте жағдайын бақылау релесі орналасады.

ИРЖ-ОСЭЖ жүйесінің техникалық сипаттамасы

Стансалық аппаратураның және белгілік нүкте аппаратурасының алғашқы қорек көзінің қуаты ........................................................................................ 12-24В

Фидерлерді ауыстырғандағы ОСМ-ң автономды қорегінің уақыты 3 с аспауы тиіс

ББК, ОСМ, ҚМ-де қолданылатын күш .................... 5 ВА аспауы тиіс

Стансалық ББК-да қолданылатын күш .................... 3 ВА аспауы тиіс

Бақыланатын учаскелер бойынша пойыздардың жол жүру жылдамдығы

................................................................................................ 0-360 км/с

Жүріп өткен ось санауышының сыйымдылығы ................... . 1024 ось

Интерфейс түрі ..................................................................... ТЧ арнасы

Ақпараттар алмасу жылдамдығы .......... 1200 бит/с кем болмауы тиіс

Стансалық ББК мен белгілік нүкте ББК арасындағы ақпараттар алмасу уақыты ............................................................................................ 120 мс аспауы тиіс

≤ 25 дБ арнасында өшіп қалу жағдайындағы блок-учаскенің максималды ұзындығы .................................................................................................................. 30 км

Аралықтағы блок-учаскелердің максималды саны .......................... 25

Кабель түрі .................................................................................... МКС

Талшықтардың қажетті саны 2 (+2 байланыс арнасын резервтеу үшін)

АБ-ның дәстүрлі жүйелерімен салыстырғандағы жүйені енгізуден болатын экономикалық тиімділік:

- энергияны пайдаланудың төмендеуі – 10-13 есе;

- пайдалану шығындарының төмендеуі – 30-35 есе;

- жылжымалы құрамның тұрып қалуының төмендеуі;

- ТЖАТ жүйесінің орнықты жұмыс істеуі.

 


23-сурет. ИРЖ-ОСЭЖ аппаратурасының орналасу сұлбасы