Гусеев В., Минеева Л.А., Микробиология –М: Изд-во Москв. ун-та, 1985.
5. Колошенко О.И. Микробиология –Минск: Бышэйшая школа, 1977№
6. Краткий определитель бактерий Берги –М: Мир, 1980.
7. Мищустин Е.Н., Емцев В. Т.Микробиология –М. Колос, 1978.
8. Шлегель Г.Общая микробиология. –М: Мир, 1972.
9. Дарқанбаев Т.Б., Шоқанов Н.Қ. Микробиология және вирусология негіздері. Алматы, Мектеп, 1982ж.
10. Шоқанов Н.Қ. Микроорганизмдерді ауылшаруашылығында қолдану. Алматы, «Қайнар», 1982ж.
11. Шоқанов Н.Қ. Микробиология. Алматы, «Санат», 1997ж.
12. Құлдыбаев М. Ауылшаруашылығы микробиологиясы. Алматы, «Білім», 1994.
10. Аристовская Т.В. Микробиология процессов почвообразования –Л: Наука,
11. Шығаева М. Х., Қанаев Ә. Т. Микробиология және вирусология-А., «Қазақ университеті»-2008ж
12. «Великие ученые Средней Азии и Казахстана (VIII- ХIХ в-в)» А., «Казахстан», 1965г.
13. О.Абдрахманов «Төменгі сатыдағы өсімдіктер систематикасы»., А.,
«Мектеп»-баспасы 1972ж
Қосымша әдебиеттер:
1. Блохина И.Н., Леванова Г.Ф. Генсистематика бактерий –М.:Наука, 1976.
2. Громов Б.В. Строение бактерий –Л.: Изд-во Ленингр. ун-та, 1985.
3. Заварзин Г.А. Водоросные бактерий и карбоксидобактерии. –М.: Наука, 1978.
4. Жизнь микробов в экстремальных условиях –М.:,1981.
5. Квасников И.Е., Нестеренко О.А. Молочнокислые бактерий и пути их использования. –М.: Наука, 1975.
6. Кро Ж. Биохимия –М., Медицина, 1979.
7. Лурия С., Дарнелл Дж. и др. Общая вирусология – М.: Мир, 1981.
8. Минеральный и биологический азот в земледелии СССР –М.: Наука, 1986.
9. Мишустин Н.Е. Ассоциация почвенных микроорганизмов. –М.: Наука, 1975.
10. Общая и частная вирусология. –М.: Медицина, 1982. –Т. 1-2.
11. Пяткин К.Д., Кривошеин Ю.С. Микробиология. –М.: Медицина, 1980.
12. Стейнер Р. Эделберг Э., Ингрем Дж. Мир микробов. М.: Мир, 1979- Т.1-3.
13. Тимаков В.Д., Левашов В.С., Борисов Л.Б. Микробиология. –М.: Медицина, 1983.
14. Аникеев В.В., Лукомская К.А, Руководствои практическим занятиям по микробиологии –М.: Просвещение, 1983.
15. Бабьева И.П., Зенова Г.М. Биология почв. –М.: Изд-во. Моск.ун-та. 1983.
10. Студенттердің өзіндік жұмысы тақырыбы
1. Антибиотиктер және олардың қолданылуы
2. Микоз ауруының белгілері және жұғу жолдары
3. Сыртқы орта жағдайларының микроорганизмдерге әсері
4. Лабортаориялық ыдыстарды залалсыздандыру әдістері
5. Қоректік орталарды залалсыздандыру әдістері.
6. Микроорганизмдердің табиғатта таралуы.
7. Микроорганизмдердің табиғатта мекен ету орталары
8. Микроорганизмдерге қоршаған ортаның биотикалық факторлардың әсері
9. Микроорганизмдерге қоршаған ортаның абиотикалық факторлардың әсері
10. Жоғары сатылы организмдердің вирустары.
11. Бактериялардың вирустары.
12. Иммунитет
13. Сыртқы ортаның микроорганизмдерге тигізетін әсері.
14. Микробстатикалық пен микробцидтік әсері
15. Радиация олардың микроорганизмдерге тигізетін әсері.
16. Микроорганизмдердің ультракүлгін және ионизациялаушы сәулелерге өзгермейтіндігінің тұрақтылығы
17. Ультрадыбыс пен жиілігі жоғары токты пайдалану
18. Химиотерапевтік препараттар, сақтау дезинфекциялау және зақымсыздандыру құралдары.
19. Вирустық инфекциялар.
20. Вирусқа қарсы препараттар және вирусқа қарсы әсердің механизмдері.
11. Студент білімін бағалаудың (аралық және қорытынды) әдістемесі
Оқу құралы 15 дәрістен (1с) және 15 зертханалық жұмыстарынан (2с), сөжж -30с, сөж -15с. тұрады. Бұл оқу құралын университет студенттері микробиология курсын оқу үшін қолданады.
Бұл бағанада пәнді оқыту кезіндегі студенттерге қойылатын әкімшілік талаптар (кешігу, сабақ жіберу, студенттің аудиториядағы тәртібі, тапсырманы кешіктіріп тапсыру, емтиханға қатынаспау) қойылады.Студенттің сапалы білім алып және де оны ертең маман ретінде практикада жүзеге асырғысы келсе, берілген материалды мұқият тапсырмаларды уақытында орындауы қажет. Сабаққа қатыса алмаған жағдайда студент өткен тақырыптардың қысқыша конспектісін мұғалімге көрсетуі қажет. Әкімшілік талаптарға келетін болсақ кешіккен кезде 5 минутқа дейін аудиторияға кіруге ұлықсат, одан кейін студенттің кіруіне тиым салынады. Студент дәріс сабақтарына қатыспаса, берілген тақырыптарды өз бетімен оқып, мұғалімге сынақ тапсырады. Аттестация кезінде студенттің сабаққа қатысы, тәртібі және берілген тапсырмаларды уақытында, әрі сапалы орындауы есепке алынады.
Бағалау туралы мәліметке білімді бағалау шкаласы, білімді бағалау талаптары және тапсырмаларды орындауға қойылатын талаптар.
| Бақылау түрлері | Балл |
| 1 аттестация | |
| Сабаққа қатысы | |
| Тапсырма СОӨЖ | |
| Практикалық жұмысты орындауы | |
| Тест тапсырмасын орындау | |
| Барлығы 1 аттестация | |
| 2 аттестация | |
| Сабаққа қатысы | |
| Тапсырма СОӨЖ | |
| СӨЖ орындау | |
| Тест тапсырмасын орындау | |
| Барлығы 2 аттестация | |
| Кешенді емтихан | |
| Қорытынды |
12. Емтихан билетінің сұрақтары
1. Микроорганизмдердің ашылуы, алғашқы зерттеулер.
2. Эукариотты микроорганизмдер
3. Сыртқы ортаның микроорганизмдерге тигізетін әсері
4. Микроорганизмдердің метаболизмі
5. Қоректік орталардың түрлері және жасау принциптері.
6. Микроорганизмдердің табиғатта таралуы
7. Абиотикалық факторлар
8. Атмосфера микрофлорасы
9. Микроорганизмдердің азот айналымындағы ролі
10. Бактериялардың экологиясын зерттеу әдістері
11. Судың қасиеттері
12. Су микрофлорасы
13. Вирустар
14. Прокариоттар микроорганизмдер
15. Биотикалық факторлар
16. Микроорганизмдердің заттар айналымындағы ролі.
17. Микроорганизмдер экологиясы
18. Бактериялардың вирустары.
19. Антимикробты факторлар
20. Вирустардың құрылысы
21. Вирустық инфекциялар
22. Вирус пен клетканың өзара әсерлесуі
23. Бактериофагтар
24. Бактериялардың пішіні
25. Эубактериялардың ультрақұрылысы
26. Фирмакуттылардың клетка қабықшасы
27. Бактериялар қажет ететін химиялық заттар
28. Эндоспора түзілу процесі.
29. Температураның әсері
30. Сүт қышқылды ашу процесі
13. Сырттай оқу бөлімі студенттеріне ұсынылатын бақылау сұрақтары
14. Тестілік бақылау сұрақтары
1.Микроорганизмдердің белгілі бір температурада өсіруге арналған және жылылықта бірқалыпты етіп ұзақ ұстап тұра алатын аспап:
А) микроскоп
В) термостат
С) кептіргіш аспап
Д) штатив
Е) автоклав
2. Препаратты бояу үшін фуксин қолданылатын болса қанша уақыт жеткілікті:
А) 2-3 минут
В) 4-5 минут
С) 10-15 минут
Д) 1-2 минут
Е) 15-20 минут
3. Бактериялар неше топқа бөлінеді:
А) 5
В) 7
С) 2
Д)3
Е) 4
4. Көзге оңай көрінбейтін объектілерді зерттеуге арналған құрал:
А) термостат
В) микроскоп
С) автоклав
Д) Петри табақшасы
Е) окуляр
5. Дания ғылымы Грам ұсынған микроорганизмдердің бояудың күрделі әдісі:
А) гранула
В) грам
С) гумус
Д) валютин
Е) бактероциндер
6. Микроскоппен зерттеу үшін заттың әйнек бетіне жағылған зерттелетініне материалдан дайындалатын препарат:
А) желатин
В) ет- поптонды сорпа
С) жұғындылар
Д) гранулеза
Е) гликоген
7. Бактериялардың спирал тәрізділері неше топқа, тармаққа бөлінеді:
А) 4
В) 5
С)2
Д)3
Е) 6
8. Конденсор неше линзадан тұрады:
А) 2
В) 3
С) 7
Д)5
Е) 4
9. Тубустың төменгі жағына нені орнатады:
А) винт
В) штатив
С) окуляр
Д) объектив
Е) конденсорлық кронштейн
10. Тубус ұстағыштың жоғары жолында өз өсінен айналып тұратын не бар:
А) штатив
В) револьвер
С) окуляр
Д) объектив
Е) винт
11. Тубустың төменгі жағына нені орнатады:
А) айна
В) объектив
С) конденсор
Д) окуляр
Е) револьвер
12. Окуляр неше линзадан тұрады:
А) 3
В) 4
С) 2
Д) 1
Е) 5
13. Сүт қышқылын ашу процесінің жалпы формуласы:
А) С6Н12О6 → 2 НС3СРОРСООН +18 ккал
В) Н12С6О5 → 3 СН2НСОНСНОО +19 ккал
С) С5Н10О4 → 1 НС1СНОСН2 +17 ккал
Д) Н13С6С2 → 1 НС3СННОСНОО +20 ккал
Е) Н5С5С → 1 ОСН4 НСНООООН +21 ккал
14. Зат үстелшесі қандай пішінде болады:
А)доғал
В) дөңгелек
С) сүйір
Д) үшбұрыш
Е) төрт бұрыш
15. Объективті көру үшін тубус неше жүйемен қозғалтылады:
А) 5 жүйе
В) 4 жүйе
С) 3 жүйе
Д) 1 жүйе
Е) 2 жүйе
16. Тубус ұстағыштың пішіні қандай болады:
А) сүйір
В) доға
С) дөңгелек
Д) доғал
Е) үш бұрыш
17. Тубус ұстағыштың жоғарғы жағында өз осінен айналып тұтатын атын атаңыз:
А) револьвер
В) айна
С) конденсор
Д) обьективті
Е) окуляр
18. Конденсор неше линзадан тұрады:
А) 3
В) 2
С) 6
Д) 4
Е) 5
19. Зат шынының өлшемі мен қалыңдығы қандай:
А) өлшемі 75-25, қалыңдығы 2-1,4 мм
В) өлшемі 77-27, қалыңдығы 3-1,5 мм
С) өлшемі 76-26, қалыңдығы 1-1,4 мм
Д) өлшемі 78-29, қалыңдығы 5-1,7 мм
Е) өлшемі 78-28, қалыңдығы 4-1,5 мм
20. Капсуланың негізгі міндеті:
А) клетканы қолайсыз жағдайлардан қорғау
В) көптеген таяқша тәрізді
С) көптеген бактериялар дамуының белгілі бір сатысында
Д) препаратты метилен көгі
Е) туштың бір тамшысы спирт пен эфир қоспасы
21. 1888 жылы грам әдісін ұсынған кім:
А) Лун Пастер
В) Левенгук
С) Р.Ках
Д) Грам
Е) Мечников
22. Кейбір ферменттердің көптеген молекулалық түрлері болады, оларды не деп атайды:
А) ингибиторлар
В) изоферменттер
С) эктоферменттер
Д) энзимдер
Е) фотосинтез
23. Оттегіне қатысты жөнінен микроорганимздер неше топқа бөлінеді:
А) 5
В)3
С) 4
Д) 2
Е)6
24. Қанттың ашуы кезінде оны спиртке айналдыратын ферменттің бірі әдетте не деп аталады:
А) изоферменттер
В) алкогольдегидрогеназа
С) фотосинтез
Д) холофермент
Е) энзимдер
25. Бактериялар пішініне қарай негізі неше топқа бөлінеді:
А) 5
В) 6
С)4
Д) 3
Е) 2
26. Микроскоптың ең маңызды бөлігі:
А) конденсор
В) объективтер
С) окуляр
Д) айна
Е) тубус
27. Екі линзадан тұрады:
А) окуляр
В) айна
С) объектив
Д) конденсор
Е) тубус
28. Бактериялардың не тәрізділері 2 тармаққа бөлінеді:
А) шар
В) таяқша
С) спирал
Д) иректелген
Е) жіпшелер
29. Дөңгелек, шар тәрізді пішінді клетка ішінде орналасқан жарқырауық денелер:
А) клетка жіпшелер
В) споралар
С) бактерия копсуласы
Д) клетка қабықшасы
Е) цитоплазмалық мембрана
30. Окулярдың жоғарғы жағында не орналасқан:
А) объектив
В) штатив
С) тубус
Д) винт
Е) конденсор
31. Өздерінің сыртқы түріне, тіршілік ету жағдайларына қарай микроорганизмдердің мынадай түрі болады:
А( вибриондар
В) бактериялар
С) балдырлар
Д) эукариоттар
Е) прокариоттар
32. Бактерияларда не болмайды:
А) вакуольдер
В) ядролар
С) митохондриялар
Д) хлрофильдер
Е) пластидтер
33. Бактериялар пішінінен қарай қаншаға бөлінеді:
А) 3
В) 2
С) 4
Д) 5
Е) 6
34. Таяқша тәрізді бактериялар
А) спирохеталар
В) вибриондар
С) клострийдилер
Д) спириллалар
Е) коккалар
35. Шар тәрізді бактериялардың 8-8-ден орналсқан түрі:
А) стрептобактериялар
В) стафилококкалар
С) диплобактериялар
Д) бациллалар
Е) сарциналар
36. Иректелген бактериялардың ауру қоздырғыш түрі:
А) вибриондар
В) спирохсталар
С) спириллалар
Д) микобактериялар
Е) бациллдер
37. Жанама бұтақшалары бар таяқша немесе жіп тәрізді бактериялар
А) пішен таяқшасы
В) туберкулез таяқшалары
С) ацидофиль таяқшасы
Д) микобактериялар
Е) диплобактериялар
38. Неліктен бактериялардың пішіндері тұрақты емес:
А) хлорофилдері болмағандықтан
В) вакуоль болмағандықтан
С) клетка қабырғасы жоқ болғандықтан
Д) рибосома болмағандықтан
Е) цитоплазма болмағандықтан
39. Бактериялардың диаметрі шамамен қандай болады:
А) 0,2-1 см
В) 0,2-1 дм
С) 0,2-1 мм
Д) 10-15 мкм
Е) 0,2-1 мкм
40. Клетка қабырғасы жоқ бактериялар тобы:
А) микоплазмалар
В) микобактериялар
С) диплобактериялар
Д) бациллдер
Е) вибриондар
41. Акуляр не үшін қажет:
А) Жұғын дайындау үшін
В) микроорганизмдерді баяу үшін
С) объектіні көру үшін
Д) кескінді үлкейту үшін
42. Қандай акулярлар кездеседі, яғни болады:
А) 5,70,80,20
В) 70,15,12,7
С) 5,10,12,15
Д) 20,7, 4, 80,5
43. Объективтер неше линзадан тұрады:
А) 2
В) 4
С) 3
Д) 6
44. Макробұрама қандай қызмет атқарады:
А) тубус ұстағышының жоғарғы жағындағы өз өсінен айналып тұрады
В) төменге түсіргіш винт
С) жоғары көтергіш винт
Д) екі жақты қозғалып тұрады
45. 1902-1972 ж. өмір сүріп, алғаш микробиология мен вирусология ғылымын ашқан қазақстандық ғалым:
А) Д.М. Новогрудский
В) Л.Пастер
С) Д.Л. шамис
Д) Х.Ж. Жұматов
46. Өкпе ауруының қоздырғышын ашқан ғалым:
А) С. Прузенер
В) Г. Вермус
С) Р:Кох
Д) Э. Чайн
47. Спора түзетін таяқшаларды қалай атайды:
А) вибриондар
В) микрококкалар
С) Сарцина
Д) бацилар
48. Микрофлора мен саңырауқұлақтар әрекетінің ыдырауынан түзілетін зат:
А) ЕПС
В) ЕПЖ
С) ЕПА
Д) агар-агар
49. Микроорганизмдерді белгілі ортада өсіруге арналған құрал:
А) автоклав
В) термостат
С) активатор
Д) автолиз
50. Ашу процесінің негізін қалаған ғалым кім:
А) Л. Пастер
В) Л. Балтимор
С) Т. Веллер
Д) Э. Чайн
51. Клетка қабықшасы дегеніміз не:
А) полисахарид, полипептид немесе проттеидтерден тұратын борылдақ шырышты сыртқы қабат
В) цитоплазманы тығыз етіп жауып тұратын көп қабатты құрылым
С) клетка қабықшасымен тығыз байланысты цитоплазманың сыртқы қабаты
Д) дөңгелек, шар тәрізді пішінді клетка ішінде орналасқан жарқырауық денелер
Е) кейбір бактериялар үшін қозғалу мүшесі болып табылады
52. Конденсор неше линзадан тұрады:
А) 1
В) 2
С) 3
Д) 4
Е) 5
53. Сүт қышқылы бактериялар қандай түрлерге бөлінеді, атаңыз:
А) 1) шар тәрізді бактериялар, коккалар 2) стрептококтар 3) таяқша тәрізді
В) 1) сүт қышқылы бактериялар 2) рибосома 3) цитоплазма
С)1) май қышқылы бактериялар 2) күкірт түйірлері 3) түтікше тилокоидтар
Д) 1) полифосфит түйірлері 2) полисахарид түйіршіктері 3) ламерларлық құрылымдар
Е) 1) жіпшелер 2) копсула 3) мезасома
54. Тубустық төменгі жағына нені орнатады:
А) объективті
В) айна
С) окуляр
Д) конденсор
Е) револьвер
55. Окулярдың негізгі міндеті:
А) объектив жіберген кескінді үлкейту, 5,7,10,12,15 және 20 есе үлкейтетін окуляр болады
В) объектив жіберген кескінді кішірейту, 4,6,9,11,14 және 19 есе кішірейту окуляр болады
С) объектив жіберген кескінді кішірейту, 5,5,8,10,13 және 18 есе кішірейту окуляр болады
Д) объектив жіберген кескінді үлкейту, 6,8,11,13,16 және 21 есе үлкейту окуляр болады
Е) объектив жіберген кескінді үлкейту, 7,9,12,14,17 және 21 есе үлкейту окуляр болады
56. Капсуланың негізгі міндеті:
А) көптеген бактериялар дамуының белгілі бір сатысында
В) Туштың бір тамшысы спирт пен эфир қоспасы
С) клетканы қолайсыз жағдайлардан қорғау
Д) көптеген таяқша тәрізді
Е) препаратты метиллин көгі
57. Сүт қышқылы ашу процесінің жалпы формуласын тап:
А) Н12С5О5 → 3Н2НСОНСНОО +19 ккал
В) Н13С6 -С2 → 1НС3СННОСНОО +20 ккал
С) Н5С5 -С → 10СН4НСН2 ООН +21 ккал
Д) С6Н12О6 → 2НС3СНОНСООН +18 ккал
Е) С5Н10О4 → 1НС1СНОСН2 +17 ккал
58. Тубус ұстағыштың жоғарғы жағында өз осінен айналып тұратынның атын атаңыз:
А) окуляр
В) айна
С) объективті
Д) конденсор
Е) револьвер
59. Объектіні көру үшін тубус неше жүйемен қозғалтылады:
А) 1 жүйе
В) 2 жүйе
С) 3 жүйе
Д) 4 жүйе
Е) 5 жүйе
60. Зат шынының өлшемі мен қалыңдығы қандай:
А) өлшемі 75-25, қалыңдыңы 2-1,4 мм
В) өлшемі 77-27, қалыңдығы 3-1,5 мм
С) өлшемі 78-28, қалыңдығы 4-1,6 мм
Д) өлшемі 76-26, қалыңдығы 1-1,4 мм
Е) өлшемі 78-29, қалыңдығы 5-1,7 мм
61. Кілегей стрептококы қанша температурада жақсы өсіп өнеді:
А) 40-45 º С температурада
В) 25-30 º С температурада
С) 20-25 º С температурада
Д) 30-35 º С температурада
Е) 25-35 º С температурада
62.Сүт қышқылының бар екендігін анықтау үшін қандай реакция жүргізеді:
А) тиофен
В) жүйе
С) сапа
Д) тур
Е) альдегид
63. Сапалы сүрлемнің жалпы қышқылдығы қандай болғаны қолайлы:
А) 2-2,5%, pH = 4-4,2, ылғалы 70-75 % болғаны қолайлы:
В) 3-3,5%, pH =-5,4 · 3, ылғалы 80-85 % болғаны қолайлы:
С) 4-4,5%, pH - 5,4 · 3, ылғалы 90-95 % болғаны қолайлы:
Д) 5-5,2%, pH – 6,5-4, ылғалы 95-95 % болғаны қолайлы:
Е) 5-5,3%, pH 7,5-3 ылғалы 90-95 % болғаны қолайлы:
64. Сүтте болатын микроорганизмдердің неше пайызы шіріту бактериялардан тұрады:
А) 50%
В) 60%
С) 70%
Д) 80%
Е) 90%
65. Сүт қышқылы бактериялары нені ашытып пісіруде де зор маңызы бар:
А) қаймақ
В) алма
С) нан
Д) алмұрт
Е) апельсин
66. Таяқша тәрізді ортада неше %-дай сүт қышқылы болғанының өзінде тіршілік етуге қабілеті бар:
А) 1,4-3% -тей
В) 1,3-4% -тей
С) 1,2-2% -тей
Д) 1,5-2% -тей
Е) 1,6-3% -тей
67.Сүт қышқылы бактериялары қанша градуста тіршілік ете алады:
А) 7-ден 42 градус жылылық арасында
В) 8-ден 43 градус жылылық арасында
С) 9-дан 44 градус жылылық арасында
Д) 10-нан 45 градус жылылық араснда
Е) 11-ден 46 градус жылылық арасында
68. Гетереферментативті сүт қышқылы бактерияларына қай туыстары жатады:
А) last. Mescntericus, last. Cremoris
В) lact. Brevis, last. Fermentum. Bifidobacterium
С) jeuconostoc, lactobacillus, Bifidobacterium
Д) jeuconostoc, lact/ Fermentum
Е) Lactabacillus, lact Cremoris
69. Сүт қышқылы бактериялар қандай түрлерге бөлінеді, атаңыз:
А) 1. шар тәрізді бактериялар, коккалар; 2. стрептококалар; 3. таяқша тәрізді бактериялар
В) 1. сүт қышқылы бактериялар; 2. рибосома; 3. цитоплазма;
С) 1. май қышқылы бактериялары; 2. күкірт түйірлері; 3. түтікше тилоколдтар
Д) 1. полифосфит түйірлері; 2. полисахарид түйірлері; 3. ламералық құрылымдар;
Е) 1. жіпшелер; 2. капсула; 3) мезасома;
70. Сүт қышқылы ашу процесінің жалпы формуласы:
А) Н12С5 – О → 3Н2НСОНСНОО +19 ккал
В) Н13С6 – С2 → 1НС3СННОСНОО +20 ккал
С) Н5С5 – С → 2СН4 НСН2СОН +21 ккал
Д) С6 Н12 О6 → 2НС3 СНОНСООН +18 ккал
Е) С5 Н10 О4 → 1НС1 СНОСН2 +17 ккал
71. Сүтті қанша сағаттан соң ұйытады:
А) 10-12
В) 11-12
С) 13-14
Д) 15-16
Е) 16-17
72. Бактерияда өскен сүттің қышқылдығы:
А) 110-120 ºС
В) 120-130 ºС
С) 130-140 ºС
Д) 140-150 ºС
Е) 150-160 ºС
73. Бұл үшін бөлек колбаға 1 мл ашыған сүтті алып қанша дистилденген су құяды:
А) 10 мл
В) 15 мл
С) 20 мл
Д) 25 мл
Е) 30 мл
74. Желіндегі сүттің бір миллимитрінде не бары қанша бактериялар болады:
А) 100-200-дей
В) 200-300-дей
С) 300-400-дей
Д) 400-500-дей
Е) 500-600-дей
75. Сүт қантынан қанша олар азғана мөлшерде спирт түзеді:
А) 2,3%
В) 3,4%
С)4,5%
Д) 4,6%
Е) 6,7%
76. Сүтте болатын микроорганизмдердің %-тейі шіріту бактерияларынан тұрады:
А) 50 %
В)60%
С)70^
Д)80%
Е)90 %
77. Шұбатты даярлау үшін жаңа сауылған түйе сүтіне %- тей алдын-ала даярланған ашытқы қосылады:
А) 10-20%-тей
В) 10-30%-тей
С) 10-40%-тей
Д) 10-50%-тей
78. Сүт қышқылының сұйықтықтағы мөлшері неше %- тей болады:
А) 10%
В)20%
С)30%
Д)40%
Е) 50%
79. Кейбір сүт қышқылы бактериялары өсуді қолдайтын заттарды, мәселен, рибофавинді қажет етеді, мұндайда оған қай топтағы витаминдерді бөліп шығара алады:
А) А
В) В
С) С
Д) Д
Е) Е
80. Сүт қышқылы бактериялары нешеге бөлінеді:
А) 2
В) 3
С)4
Д) 6
81. Сүт қышқылы стрептококтары өсіп өнуге қолайлы температура:
А) 32-35 ºС
В) 34-36 ºС
С) 30-35 ºС
Д) 33-37 ºС
82.Кілегей стрептококының латынша жазылуын тап:
А) strep –tococus lactis
В) str. thermophilus
С) lact. fcidophilum
Д) str. Cremoris
83. Айран сусынын даярлауда қолданылатын таяқша қалай аталады:
А) балгар таяқшасы
В) ішек таяқшасы
С) қияр таяқшасы
Д( ацидофиль таяқшасы
84. 20-25 ºС температурада болатын, грамм оң таяқша:
А) қияр таяқшасы
В) болгар таяқшасы
С) ацидофиль таяқшасы
Д) ішек таяқшасы
85. Клеткалары қозғалмайтын, қышқылдығы 200-250 ºС болатын таяқша:
А) ацидофиль таяқшасы
В) Болгар таяқшасы
С) қияр таяқшасы
Д) капуста таяқшасы
86. Май, ірімшік жасауда қолданылатын стрептококы:
А) термофильді стрептокок
В) кілегей стрептокок
С) коли стрептокок
Д) laсtis стрептокок
87. Ашудың ақырғы өніміне қарай сүт қышқыл бактериялары нешеге бөлінеді:
А) 4-ке
В) 5-ке
С) 2-ге
Д) бөлінбейді
88. Гомоферментативті сүт қышқылына сүтті неше сағаттан соң ұйытады:
А) 10-12 сағат
В) 15-17 сағат
Г) 5-6 сағат
Д) 6-8 сағат
89. Ациодофиль таяқшаның өсуіне қолайлы температура:
А) 38º С
В) 37º С
С) 45º С
Д) 52º С
90. Микроорганизмдерге факторлардың әсер етпейтіні:
А) орта реакциясы
В) жарық
С) ылғал
Д) температура
Е) оттегі
91.Тұздың жоғары концентрациясын ...............
А) галофильде
В) психрофильді
С) мезофильді
Д) термофильді
Е) барлық жауап дұрыс
92. Әртүрлі температураға бейімделуіне байланысты барлық микроорганизмдерді неше топқа бөлінеді:
А) 3
В)4
С) 5
Д)6
Е) 7
93. Оттегіні пайдаланатын микрофильдер:
А) анаэробтар
В) аэробтар
С) факультативті
Д) облигатты
Е) микроаэрофильті
94. Микроорганизмдердің кластарының неше % су:
А) 85%
В) 90%
С)95%
Д) 100%
Е) 50%
95. Жоғары осмостық қысымдағы ерітінділерді қалай атайды:
А) гипертониялық ерітінді
В) галофильді организм
С) плазмолиз
Д) плазмомптиз
Е) облигатты
96. Ет, балық, май, сүт және оңай бұзылатын тағамдарды сақтау үшін қандай температурада қолданылады:
А) төменгі
В) жоғарғы
С) орташа
Д) +300
Е) +150
97. Күн сәулесінің бактерияларды қырып жіберетін қасиетін қай ғалымның тәжірибесі дәлелдеді:
А) В.И. Палладин
В) Л. Пастер
С) В.А. Манассеин
Д) И.И. Мечников
Е) Б.Т. Токин
98. Табиғаттағы ағын суларда, сарқырама бұлақтарда микробтар аз кездеседі. Бұл олардың қандай әсеріне байланысты:
А) механикалық қозғалыс әсері
В) күн сәулесі
С) радиоактивті сәуле
Д) қысымның әсері
Е) ультракүлгін сәулесі
99. Сүт қышқылы бактериялары тіршілігін құрғақшылық жағдайда 10 жылдай жоймайды, ал туберкулез таяқшасы қанша уақытқа дейін сақтайды:
А) 3-9 ай
В) 1 ай
С) 10 ай
Д) 7 ай
Е) 15 күн
100. Эукариотты клеткалар неше бөлімнен тұрады және оларды ата:
А) 2 бөлімнен, ядро және ядрошық
В) 4 бөлімнен, плазматикалық мембрана, ядрошық, муосома, гольджи аппараты
С) 3 бөлімнен, плазматикалық мембрана, цитоплазма және ядро
Д) 1 бөлімнен, ядро
Е) 2 бөлімнен, мембрана және цитоплазма
101. Клетканың ядросын қоршап жатқан қоймалжың затты өқалай атайды:
А) геоплазма
В) эндоплазма
С) пластидтер
Д) белоктар
Е) цитоплазма
102. Микроорганизмдердің бір жерге топталған түрін қалай атайды:
А) колониялар
В) қарапайымдылар
С) вирустар
Д) ультрамикробтар
Е) коккалар
103. Микроскоптың қандай жарық түсіргіш құрылымдық бөлігі екі жақты қозғалып тұрады:
А) тубус
В) конденсор
С) окуляр
Д) айна
Е) микробұрама
104. Әр түрлі температураға бейімделуіне байланысты барлық микроорганизмдерді неше топқа бөлеміз:
А) 2
В)3
С)5
Д)7
Е)1
105.Ортада су көп болғанда цитоплазма ісініп, клетка қабықшасына кіреді. Мұны қалай атайды:
А) тургор құбылысы
В) осмос қысымы
С) плазмолиз
Д) анаэробты
Е)изофермент
106. Қоректенуіне байланысты микроорганизмдерді неше топқа бөледі:
А) 6
В)7
С)1
Д)2
Е)10
107.Гетеротрофты микроорганизмдер 2 топқа бөлінеді. Оларды ата:
А) паратрофты, вирус
В) метатрофты, автотрофты
С) паратрофты, метатрофты
Д) метатрофты, анаэробты
Е) автотрофты, анаэробты
108. Спора түзетін бактерияларды қалай атайды:
А) бактериялар
В) вирустар
С) микробтар
Д) ультрамикробтар
Е) бациллялар
109. Микроскоптың механикалық бөлігі қандай құрылғылардан тұрады:
А) заттық үстел, штатив, микробұрама
В) заттық үстел, штатив, тубус
С) штатив, айна, конденсор
Д) конденсор, тубус, штатив
Е) айна, макробұрама, микробұрама
110. Фотофтор қоректену типіне қарай нешеге бөлінеді:
А)3
В)6
С)4
Д)8
Е) 2
111. Хемотрофия қоректену типіне қарай нешеге бөлінеді:
А) 3
В) 6
С)4
Д)8
Е)2
112.Микроорганизмдер тіршілігі үшін аса маңызды қоректік зат:
А) азот
В) көміртегі
С) оттегі
Д) иод
Е) фтор
113. Азотты сіңіру қабілетіне қарай микроорганизмдер неше топқа бөлінеді:
А)3
В)6
С)4
Д)8
Е)2
114.Тірі организм қоректік заттардың қатты бөліктерін қоршап алып жұтып жібереді. Қоректенудің бұл тәсілі қалай аталады:
А) галазойилы қоректену
В) газофильді
С) фотоорганогетеротроф
Д) фотолитотраф
Е) хемотрофия
115. Оттегіне қатысы жөнінен микроорганизмдер неше топқа бөлінеді:
А)2
В) 3
С)4
Д)5
Е)6
116. Бактериялар энергияны органикалық заттарды ауадағы оттегінсіз ыдырату арқылы алатындығын қай жылы кім анықтады:
А) 1861 ж. Л. Пастер
В) 1861ж. Ф. Ланнен
С) 1861ж. Ф. Метман
Д) 1861ж. Г. Токин
Е) 1861ж. И. Паладин
117. Органикалық заттар электрондарының молекулалаық оттегіне берілу процесі қалай аталады:
А) тыныс алу
В) метаболизм
С) О-нің фотосинтез
Д) эктофермент
Е) эндофермент
118. Тіршілігі үшін ауадағы оттегіне қолданылатындар:
А) анаэроб
В) аэроб
С) факультативті
Д) амилаза
Е) метаболизм
119. Фотосинтез процесіне қандай элемент бөлініп шықпайды:
А) оттегі
В) хром
С) бром
Д) аллюминий
Е) мыс
120. Көзге көп көрінбейтін объектілерді бірнеше есе үлкейтіп көрсететін аспап қалай аталады:
А) термостат
В) микроскоп
С) заттық шыны
Д) линза
Е) лупа
121. Жарық сәулесін сындырып, конденсатор арқылы жарықты микроскоп объективіне бағытатйтын микроскоптың бір бөлігі:
А) окуляр
В) объектив
С) линза
Д) айна
Е) ревальвер
122. Спора түзетін таяқшалар:
А) бациллалар
В) коккалар
С) вибриондар
Д) диплококкалар
Е) сарциналар
123. Анаэробты бактериялар:
А) оттегін қажет ететін бактериялар
В) оттегінсіз тіршілік ететін бактериялар
С) көмірқышқыл газын қажет ететін бактериялар
Д) көміртегін қажет ететін бактериялар
Е) сутегін қажет ететін бактериялар
124. Дайын органикалық заттарды пайдаланылатын бактериялар:
А) автотрофтар
В) гетеротрофтар
С) паразиттік
Д) сапрфиттік
Е) хемо-автотрофтар
125. Микроорганизмдерге ең қолайлы жағдай тудыратын температура:
А) максималь
В) минималь
С) оптималь
Д)800-900
Е) 580 -750
126.Салқын сүйгіш микроорганизмдер:
А) термофильдер
В) мезофильдер
С) вирустар
Д) зең саңырау құлағы
Е) психрофидтер
127.Пайдалану орталарына қарай қоректік орталар неше топқа бөлінеді:
А) 8
В)7
С)4
Д(3
Е)6
128. Микробтардың санын он есе кемітетін уақыт:
А) максимальды кему
В) минимальды кему
С) оптимальды кему
Д) децимальды кему
Е) сантимальды кему
129. Анаэробты жағдайда тіршілік ететін бактериялар:
А) цианобактериялар
В) пурпурлық күкіртсіз бактериялар
С) пурпурлық күкіртті бактериялар
Д) пурпурлық азотты бактериялар
Е) жасыл күкіртті бактериялар
130. Химиялық құрамы өте күрделі, қоймалжың келген мөлдір зат:
А) плазмалемма
В) дипланема
С) цитоплазма
Д) прокариот
Е) эукариот
131. Бактерия клеткаларында орналасқан дөңгелек, кейде сопақша келетін жарқырауық түйір қалай аталады:
А) бациллус
В) коккалар
С) спираллалар
Д) спора
Е) вибриондар
132. Кейбір микроорганизмдер қолайсыз жағдайға аса төзімді, тыныштық жағдайда ұзақ уақыт қалып қоятын споралар түзеді. Оларды қалай атайды:
А) споралар
В) цисталар
С) коккалар
Д) клостридий
Е) плектридий
133. Бактерия клеткаларындағы талшық бактерия клеткасын түгел жауып жатса қандай талшықтану деп атайды:
А) перитрихты
В) лофотрихты
С) монотрихты
Д) вибриондар
Е) спираллалар
134. Нағыз ядросы бар микроорганизмдерді қалай атаймыз.
А) прокариоттар
В) эукариоттар
С) бациллус
Д) цитоплазма
Е) ядро
135. Олардың қалыптасқан ядролары болмайды ядролық заты цитоплазмада мембранамен шектелмей орналасады:
А) бациллус
В) ядро
С) прокариоттар
Д) цитоплазма
Е) эукариоттар
136. Эукариотты жасушалардың негізгі құрылымдық бөліктері:
А) плазмолемма, диплонелла
В) жасуша мембранасы, цитоплазма, ядро
С) цитоплазма, ядро
Д) перитрихты, лофотрихты, монотрихты
Е) клостридий, плектридий
137. Бактериялардың қозғалуының 2 түрі бар. Олар қалай аталады:
А) прокариот және эукариот
В) цитоплазма және ядро
С) клостридий және плектридий
Д) жүзіп және сырғанай
Е) плазмалемма және диплонема
138. Бактериялардың спираль тәрізділері 2 тармаққа бөлінеді. Олардың бірі ...... үтір тәріздес қалай аталады.
А) спириллалар
В) плектридий
С) вибриондар
Д) спирохета
Е) клостридий
139. Жанама бұтақшалары бар таяқша немесе жәп тәрізді бактерияларды қай топқа жатқызамыз:
А) цианобактериялар
В) жіп тәрізді бактериялар
С) сүт қышқылы бактериясы
Д) микробактериялар
Е) стафилакоккалар
140. Жай көзге көрінбейтін, ұсақ тірі организмдерді, олардың құрылысы мен биологиялық, биохимиялық қасиететрін және табиғатта жүріп жатқан процестердегі ролін, адам тұрмысындағы пайдасы мен зиянын жан- жақты зерттейтін ғылым:
А) микробиология
В) микроорганизм
С) микроскоп
Д) микромикрон
Е) микробактерия
141. Сыртқы пішініне қарай бактериялар негізінен неше топқа бөлінеді:
А) 2
В)6
С) 3
Д)4
Е)5
142. Клеткасында қарапайым ядросы бар организмдерді қалай атаймыз:
А) эукариоттар
В) фотобионттар
С) протобионттар
Д) прокариоттар
Е) цитоплазмалар
143. Жүйе дегеніміз не:
А) көп түрлі организм топтарының өзара қарым-қатынасын зертетйтін ілім
В) сан түрлі организмдердің топтарға бөлінуі
С) организмдер топтарының аттары мен олардың өзара шектесуін және тәуелділік қарым-қатынасын анықтайды
Д) белгілі дәрежеде біртекті қасиеті бар организмдер тобы
Е) бір клеткадан алынған культура
144. Цитоплазма бастапқы қалпындағыдан анағұрлым кішірейеді де, жиырылып, клетканың ішіне қарай тартылады, оны қалай атаймыз:
А) плазмолиз
В) осмос
С) пермезала
Д) хемосинтез
Е) полимер
145. Спора түзуші топтарын- бациллалар, ал түзбейтіндерін қалай атаймыз:
А) бацилдар
В) коккалар
С) вибриондар
Д) бактериялар
Е) спириллалар
146. Химиялық құрамы өте күрделі, қоймалжың келген мөлдір зат:
А) эукариот
В) прокариот
С) бактерия
Д) ядро
Е) цитоплазма
147. Қабықшада кездесетін, азоттық зат қалай аталады:
А) хитин
В) муреин
С) хроматин
Д) липид
Е) волютин
148. Қай ғасырда алғашқы онжылдықта биохимиялық бағыт қарқынды дами бастады:
А) XIXғ.
В)XXI ғ.
С)XX ғ.
Д)XXII ғ.
Е) XXIII ғ.
149. Биохимиялық бірлік дегеніміз не:
А) барлық тірі организмдер бірдей химиялық молекуладан тұрады
В) көп түрлі организм топтарының өзара қарым-қатынасын зертетйтін ілім
С) белгілі дәрежеде біртекті қасиеті бар организмдер тобы
Д) организмдер топтарының аттары мен олардың өзара шектесуін және тәуелділік қарым-қатынасын анықтайды.
Е) химиялық құрамы өте күрделі, қоймалжың келген мөлдір зат
150. Микробиология қандай салалармен байланысты: А) ботаника
В) зоология
С) физика
Д) ботаника, зоология
Е) барлығы
15. Пайдаланылатын әдебиеттер
1. Құлдыбаев М.М. Ауыл шаруашылық микробиологиясы.- Алматы , 1994.
2. Мишустин Е.М., Емцов В.Т. Микробиология.- М.Колос, 1987.
3. Райкс Б.Н., Пожарская В.О., Казиев А.Х. Общая микробиология с вирусологией и иммунологией. Москва, 2002. «Триада».
4. Шлегель Г. Общая микробиология - М., 1987., 767с.
5. Мишустин Е.М., Емцев Е.Т. Микробиология –М.,1987., 391с.
6. Гусев М.В. Микробиология –М., МГУ,1992, 448с.
7. Стейниер Р., Эдельберг Э., Ингрем Д. Мир микробов в 3-х томах., М.Мир,1979
8. Дарқанбаев Т.Б., Шоқанов Н.Қ. Микробиология және вирусология негіздері, Алматы «Мектеп»., 1982.
9. Шоқанов Н.Қ. Микробиология, Алматы «Санат»-1997.
10. Сағындыкова С.З., Шоқанов Н.К., Серікбаева Ф., Микробиология. Алматы, 2003ж.
11. Мукашева Т.Д., Практическое занятие по микробиологии. Алматы: КазГУ., 1991.
12. Практикум по микробиологии/ под ред. Н.С. Егорова. М. : МГУ, 1976.
13. Дебабов В.Г. Современные методы создания промышленных штаммов микроорганизмов. М.: ВШ,1987.
14. Лукомская К.А. Микробиология с основами вирусологии – Алматы., «Наука», 2002,130с.
Мазмұны
1. Кіріспе
2. Типтік оқу бағдарламасы
3.Жұмыс оқу жоспарының көшірмесі
4.Пәннің пререквизиті мен постреквизиті
5. Глоссарий
6. Оқу пәнінің жұмыс оқу бағдарламасы (Syllabus)
7. Дәріс сабақтары
8. Зертханалық жұмыстар тақырыбы
9. СОӨЖ тақырыбы
10. СӨЖ тақырыбы
11. Студент білімін бағалаудың әдістемесі
12. Емтихан билетінің сұрақтары
13. Сырттай оқу бөлімі студентеріне ұсынылатын бақылау сұрақтары
14. Тестілік бақылау сұрақтары
15. Пайдаланылатын әдебиеттер
16. Мазмұны