АДАМ БОЛМЫСЫ
| АДАМ ТІРШІЛІГІ ЕҢ БАСТЫ САПА БОЛҒАНДЫҚТАН,
ОНЫҢ ҮШ КОМПОНЕНТІ БАР:
|
| Әлеуметтік компонент құндылықтар жүйесін, әлеуметтік тәжірибені, адам шеберлігін қоғаммен
байланыста қарастырады.
|
| Психологиялық
компонент адам психикасындағы ой, ақыл, сезім, елес, түйсік, мотив, ес сияқты мінездемелерін айқындайды;
|
| Биологиялық
компонент тәндік, анатомиялық ерекшелік, жүйке жүйесі сияқты адам мүшелері мен денсаулығының күйін анықтайды;
|
13.6 АДАМНЫҢ ӨЗІНДІК СИПАТЫ:
| АДАМ ТЕК ҚАНА БИОЛОГИЯЛЫҚ ЕМЕС, СОНЫМЕН БІРГЕ ӘЛЕУМЕТТІК ТІРШІЛІК ИЕСІ БОЛЫП ТАБЫЛАДЫ.ОЛ БАРЛЫҚ ӘЛЕУМЕТТІК ҚОЗҒАЛЫСТАРМЕН ІС-ӘРЕКЕТЕРДІҢ НЕГІЗІ, ӨЛШЕМІ МЕН МАҚСАТЫ.
|
| АДАМНЫҢ БИОЛОГИЯЛЫҚ
СИПАТЫ-АДАМ ТАБИҒАТТЫҢ ТУЫНДЫСЫ, БІР БӨЛШЕГІ, ОЛ ӨЗ ЖАРАТЫЛЫСЫНДА СОНЫҢ ШЕҢБЕРІНЕН ШЫҒА АЛМАЙДЫ, ӨЗІНІҢ БИОЛОГИЯЛЫҚ ТАБИҒАТЫНА ЕРІКСІЗ ҚЫЗМЕТ ЕТЕДІ.
(Тамақ жеу, уйқтау ж.т.б.)
|
13.7 АДАМНЫҢ БИОЛОГИЯЛЫҚ, ӘЛЕУМЕТТІК ҚҰРЫЛЫМЫ
13.8 ФИЛОСОФТАРДЫҢ АДАМ ТҰРАЛЫ ТҰЖЫРЫМДАРЫ
| Адам – ойшыл жан
(Р.Декарт)
|
| Адам – ойшыл жан
(Р.Декарт)
|
| Адам – құрал жасай алатын жан
(С.Кьеркегор)
|
| Адам – Құдайдың бейнесі
(Орта ғасырлардағы христиандық теология)
|
| Адам ғарыштың бөлігі, кішкене ғарыш.
(Көне Үнді, Қытай, Грек философиясы).
|
| Адам – бұл мәңгі, абсолютті рух (атман).
(Көне Үнді философиясы – йога, веданта)
|
| ФИЛОСОФТАРДЫҢ АДАМ ТҰРАЛЫ ТҰЖЫРЫМДАРЫ
|
| Адам – саяси жануар
(Аристотель)
|
| Адам – барлық заттардың өлшемі (Көне Грек софистері – Протагор)
|
| Адам – ойшыл жан
(Р.Декарт)
|
| Адам – жанды машина
(Ж.Ламетри)
|
| Адам адамға қасқыр
(Т.Гоббс)
|
| Адам адамға – Құдай
(Л.Фейербах)
|
| Адам – екі әлемге қатысты жан. Табиғи қажеттілік әлеміне және адамгершілік еркіндік әлеміне (И.Кант)
|
13.9 ФИЛОСОФИЯЛЫҚ АНТРОПОЛОГИЯ ТАРИХ ҚОЙНАУЫНДА
«ӨЗІҢДІ-ӨЗІҢ ТАНЫ» (СОКРАТ)
|
| АДАМ ТУРАЛЫ ЕҢ
АЛҒАШҚЫ МӘДЕНИ АНТРОПОЛОГИЯЛЫҚ ОЙ БАСТАУЫНДА ТҰРҒАН СОКРАТ БОЛДЫ. ОЛ АЛҒАШ РЕТ ӨЗІНДІК САНА МӘСЕЛЕСІН ЗЕРТТЕДІ.
|
| ПИФАГОР –
АДАМДЫ КОСМОСТЫҢ БІР БӨЛІГІ, БОЛМЫСТЫҢ УАҚЫТТАН ТЫС БІРТҰТАС ЖҮЙЕСІ ДЕП ТҮСІНЕДІ.
|
| ЕЖЕЛГІ КЕЗЕҢІНІҢ ФИЛОСОФИЯСЫ
|
| АДАМ ТАБИҒАТПЕН ҮЙЛЕСЕДІ ДЕ, ОНЫМЕН БІРГЕ ӨМІР СҮРЕДІ.
|
13.10 ФИЛОСОФИЯЛЫҚ АНТРОПОЛОГИЯ
ТАРИХ ҚОЙНАУЫНДА
| ОРТАҒАСЫРЛЫҚ КЕЗЕҢІНІҢ ФИЛОСОФИЯСЫ
|
| АДАМ ҚҰДАЙДЫҢ ЖАРАТЫЛЫСЫ, ОЛ ТОЛЫҒЫМЕН ОҒАН ТӘУЕЛДІ.
|
| Фома Аквинский адамды дене мен жанның бірлігі, хайуан мен періштенің аралығындағы нәрсе деп санаған. Дене – ынтымақтық аренасы, жанның ұясы. Сондықтан адамдар өмір бойы сайтандар тұзағынан босануға және құдайдың жарық дүниесіне шығуға ұмтылады.
|
13.11 ФИЛОСОФИЯЛЫҚ АНТРОПОЛОГИЯ ТАРИХ ҚОЙНАУЫНДА
МИКЕЛАНДЖЕЛО
|
| ҚАЙТА ӨРЛЕУ КЕЗЕҢІНІҢ ФИЛОСОФИЯСЫ
|
| АДАМ ӨЗ ӨМІРІНІҢ
ИЕСІ, ӨЗ ӨМІРІНІҢ
МҮСІНШІСІ
|
| Қайта өрлеу философиясының дүниетенымдық орентациясында басты ерекшелік адамға деген бет бұрыс егер антикалық философияда басты проблема табиғат космологиялық өмір болса, ал қайта өрлеу дәуірінде қайырлы қоғам дүниедегі адам қызметі, адам бақыты проблемалары көтеріледі. Философия ғылым, оның мақсаты адамның өмірде орнын табу. Антропоцентризм- басты тұлға құдай емес ал адам. Құдай барлық заттардың бастауы, ал адам дүниенің ортасы, негізі.
|
ПЕТРАРКА
|
13.11 ФИЛОСОФИЯЛЫҚ АНТРОПОЛОГИЯ
ТАРИХ ҚОЙНАУЫНДА
| ЖАҢА ЗАМАН КЕЗЕҢІНІҢ ФИЛОСОФИЯСЫ
|
| АДАМНЫҢ МӘНІ
ОНЫҢ САНАСЫНДА
|
Р.ДЕКАРТ
|
И.КАНТ
|
| Жаңа дәуірде адамның ерекшелігі ойлауда, ақылды, ұтымдылығында қалады. Жанның анық құрамы бұл — сана.(Декарт, Кант)
|
| Жаңа дәуірде «адам ақылды» тұжырымдамасымен бірге басқа «адам әрекетшіл» концепциясы жетістіктерге жетті. Онда адамның басты ерекшелігі әрекет етуге қабілеттілігін іске асыруы екені көтеріліп, әрбір жеке адамның әрекеті оның қимылынан тұратыны бекітілді.
|
13.12 ФИЛОСОФИЯЛЫҚ АНТРОПОЛОГИЯ ТАРИХ ҚОЙНАУЫНДА
| Постмодернистердің
пікірінше адам әкімшілік, ұжымдық, біркелкіліктен құтылу және асқақтықты іздейтін жаратылыс.
|
| Герменевтика өкілдері -адамның шынайылығын оның әлемдегі пайда болуына, осы әлемнің дүниелерін түсінуде, адамның шекарасымен оның шекарасының бірігуінде деп есептейді.
|
| ХІХ-ХХ ғ.ғ.
КЕЗЕҢІНІҢ ФИЛОСОФИЯСЫ
|
| Феноменологияның өкілдері -адам табиғатының шынайылығын, оның санасының тәжірибесін – идеяның, түсініктің бөлігі өмірдің мәніне сәйкес келуімен айшықтайды.
|
| Фрейд тұжырымдамасында адам санасыз деп ұсынылған. Адамның түпкі мәні-либидо. адам өзінің жаратылысы бойынша саналық емес, санасыздық жаратылысы.
|
13.13 ФИЛОСОФИЯЛЫҚ АНТРОПОЛОГИЯ ТАРИХ ҚОЙНАУЫНДА
| Екіншіден, адам мәселесі-көбінесі экзситенциалиялық тұрғыдан қаралады, адам мәселесі оның өмірі мен тіршілік етуінің мәні тұралы философиялық ізденістерден тұрды.
|
| Біріншіден, қазақ философиясында онтологиялық және гносеологиялық мәселелерден гөрі адам мәселесіне көбірек көңіл бөлінеді;
|
АБАЙ ҚҰНАНБАЙҰЛЫ
|
| ҚАЗАҚ ФИЛОСОФИЯСЫНДА АДАМ МӘСЕЛЕСІНІҢ ЗЕРТТЕЛУІНІҢ ӨЗІНДІК ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ:
|
| Абай философиясының
жан мен тән арақатынасы мәселесінде, жанды алғашқы, ал тәнді екінші ретте санап, жанның қасиеті ақыл-парасатта, сондықтан жан тәнді билейді деп идеалистік бағытты ұстанды.
|
