Будущее неопределенное время в отрицательном аспекте.

Мин бар-ма-м(ын) Син бар-мас-сыћ Ул бар-мас Я (возможно) не пойду Ты (возможно) не пойдешь Он (она) (возможно) не пойдет
   
Без бар-ма-быз Сез бар-мас-сыз Алар бар-мас-лар Мы (возможно) не пойдем Вы (возможно) не пойдете Они (возможно) не пойдут
   
Мин ђйт-мђ-м(ен) Син ђйт-мђс-сећ Ул ђйт-мђс Я (возможно) не скажу Ты (возможно) не скажешь Он (она) (возможно) не скажет
   
Без ђйт-мђ-без Сез ђйт-мђс-сез Алар ђйт-мђс-лђр Мы (возможно) не скажем Вы (возможно) не скажете Они (возможно) не скажут

 

а) — Иртђгђ музейга барырбызмы?

— Минемчђ, бармабыз.

 

ђ) — Алар укытучыга ђйтерлђрме?

— Юк, ђйтмђслђр.

 

б) — Университетны бетергђч, син фирмада эшлђрсећме?

— Юк, фирмада эшлђмђм.

 

в) — Ул Азат абый белђн сљйлђшерме?

— Юк, бњген сљйлђшмђс.

 

г) — Гњзђл Айратка хат язармы?

— Минемчђ, язмас.

 

д) — Алсу белђн Марат авылга кайтырлармы?

— Бу атнада кайтмаслар.

VI.  

 

Будущее категорическое время в отрицательном аспекте

Мин бар-ма-ячак-мын Син бар-ма-ячак-сыћ Ул бар-ма-ячак Я не пойду Ты не пойдешь Он (она) не пойдет
   
Без бар-ма-ячак-быз Сез бар-ма-ячак-сыз Алар бар-ма-ячак-лар Мы не пойдем Вы не пойдете Они не пойдут
   
Мин кил-мђ-ячђк-мен Син кил-мђ-ячђк-сећ Ул кил-мђ-ячђк Я не приду Ты не придешь Он (она) не придет
   
Без кил-мђ-ячђк-без Сез кил-мђ-ячђк-сез Алар кил-мђ-ячђк-лђр Мы не придем Вы не придете Они не придут
   

Мин бњген лекциягђ бармаячакмын.

Син иртђгђ университетка килмђячђксећ.

Ул ђнигђ Марат турында ђйтмђячђк.

Без быел ял итмђячђкбез.

Сез урамга чыкмаячаксыз.

Алар авылга кайтмаячаклар.

 

а) — Рђшит абый Сарманга кайтамы?

— Кайтмаячак, чљнки иртђгђ китђ.

 

ђ) — Сез быел Кипрда ял итђчђксезме?

— Кипрда ял итмђячђкбез, без Италиягђ барабыз.

 

б) — Марат, гарђп теле љйрђнђчђксезме?

— љйрђнмђячђкбез.

 

в) — Без иртђгђ бакчада ќилђк ќыячакбызмы?

— ќыймаячакбыз. ђле ќилђк яшел.

 

г) — Сез бњген Зояга хат язачаксызмы?

— Бњген язмаячакмын.

 

д) — Сез Алия турында Салих ђфђнде белђн сљйлђшђчђксезме?

— Хђзергђ сљйлђшмђячђкмен.

 

е) — Алар кич белђн концерт караячаклармы?

— Юк, карамаячаклар. Алар театрга баралар.

Соћ поздно
Иртђ Как рано пастила
Без бњген соћ кайтачакбыз. Сегодня мы вернемся поздно.
Алар кичђ бик иртђ килделђр. Вчера они пришли очень рано.

 

а) — Рљстђм, син бњген ничђдђ кайтасыћ?

— Бњген соћ кайтачакмын.

— Нигђ?

— Университетта конференция була.

 

ђ) — Марат, ник иртђ кайттыћ?

— Лекция булмады, студентлар фестивальдђ.

— Нинди фестиваль?

— Татар музыкасы фестивале.

 

б) — Сез кичђ соћ киттегезме?

— Юк, кичђ мин иртђ киттем.

— Кая бардыгыз?

— Галия ханымныћ туган кљне иде.

 

в) — Гњзђл ханым, Сез бњген бик иртђ килгђнсез!

— Шулаймыни? Минемчђ, иртђ тњгел.

— ђ директор сђгать унда гына булачак бит.

— Ярар, мин соћрак килермен.

Текст.

Рђшит абый, аныћ кызлары Айнур џђм Алия Казанда љч атна булдылар. Алар туганнарында ял иттелђр. Казанныћ тарихи џђм истђлекле урыннары белђн таныштылар. Казан Кремленђ бардылар. Казан университетында булдылар. Татар театрында кызыклы спектакль карадылар. Сђнгать музее белђн таныштылар. Казан урамнарында йљрделђр. Казан урамнары кић џђм чиста. Шђџђрдђ кибетлђр, мђктђплђр, китапханђлђр, музейлар, югары уку йортлары књп. Зур-зур биек биналар, борынгы манаралар, џђйкђллђр бар. Кунакларга “Нђњруз” рестораны бик ошады. Алар анда љчпочмак, бђлеш, чђкчђк, кыстыбый ашадылар. Как белђн чђй эчтелђр.

Алар Казанны, Татарстанны бик яраттылар.

БИРЕМНђР

1. ќавап бирегез:

— Казанда кемнђр булдылар?

— Алар Казанда књпме булдылар?

— Алар нишлђделђр?

— Алар нђрсђ белђн таныштылар?

— Алар Кремльгђ бардылармы?

— Театрда нинди спектакль карадылар?

— Казанда Сђнгать музее бармы?

— Казан урамнары нинди?

— Казанда нинди биналар бар?

— Кунакларга нђрсђ ошады?

— Алар нинди милли ашлар ашадылар?

— Кунакларга Казан ошадымы?

2. Составьте предложения с данными словосочетаниями:

Казан шђџђре, Казан урамы, татар театры, татар ашлары, безнећ гаилђ, концертка бардылар, музей карадылар, матур биналар, књренекле шагыйрь, кић урамнар;

Идел елгасында коену; трамвай белђн бару.

3. Татарча языгыз:

татарский театр, Казанский Кремль, научная библиотека, исторический факультет, Академия культуры и искусства, дом татарской кулинарии, музей истории университета.

4. Составьте предложения с данными глаголами:

барсам, килсђћ, ђйтсђ, язсак, укысагыз, кайтсалар.

5. Бу — сынамышлар (приметы). Тђрќемђ итегез:

Кљз озын килсђ, яз соћ килер.

Беренче мартта кљн ќилле булса, ќђй ќилле булыр.

Балыклар суда уйнасалар, яћгыр була.

6. Мђкальлђрне тђрќемђ итегез џђм ятлагыз.

Балалы кунак килсђ, баласын кара; баласыз килсђ, њзен кара.

ќђй эшлђсђћ, кыш ашарсыћ.

Эшлђсђћ, икмђк тђмле була.

Кеше, ќђй булса кышны тели, кыш ќитсђ, ќђйне тели.

Байлыгым булмаса, намусым бар.

Эшлђп ашасаћ, тђмле булыр.

Эшлђмђсђћ эш кљне, ни ашарсыћ кыш кљне.

Коммуникатив биремнђр.

1. Спросите у Айнур, какие музеи есть в Казани.

2. Поинтересуйтесь у Рустема, сколько факультетов в Казанском университете.

3. Уточните у Салиха Закирова, сколько профессоров работают в КГУ.

4. Спросите у Артура, какая выставка открылась в музее искусств.

5. Спросите у Алии, какие памятные места в Казани они посетили.

 

КњБђЛђГЕМ

Књбђлђк гљллђргђ кунса,

Гљллђр тибрђнђ микђн,

Ул да мине сагынганда,

Књбђлђгем, тњгђрђгем,

Асыл кошым, сандугачым,

ќырлап ќибђрђ микђн?

 

Књбђлђккђй гљлгђ кунган,

Гљлдђ булгач оясы;

Минем књћелем сића тарта,

Књбђлђгем, тњгђрђгем,

Асыл кошым, сандугачым,

Син бит књћелем кояшы.

 

Тау астында, тал астында

Салкын чишмђ тњгђрђк;

Очып барып кайтыр идем,

Књбђлђгем, тњгђрђгем,

Асыл кошым, сандугачым,

ђгђр булсам књбђлђк.

Дђрес бетте. Сау булыгыз.

ЕГЕРМЕ ИКЕНЧЕ ДђРЕС

Исђнмесез! Хђерле кљн!

I. Эссе жарко; жаркий
Яћгыр ява дождь идет

 

а) — Бњген кљн нинди?

— Бик эссе.

 

ђ) — Иртђгђ эссе булачакмы?

— Юк, булмаячак.

 

б) — Урамда яћгыр явамы?

— Ява.

— Зонтик кирђкме?

— Юк, кирђк тњгел. Бу яћгыр озак яумас.

— Белмђссећ... Мђ, ал!

— Рђхмђт.

Диалог

— Бњген нинди кљн?

— Бњген дњшђмбе. Уникенче июнь.

— Синоптикларныћ прогнозы ничек?

— Яхшы. Кљн кояшлы, эссе булачак. ќил аз. Кич белђн аз гына яћгыр ява -

чак.

— Бњген ничђ градус эссе булачак?

— Ой, бик эссе!

— Ничђ, ничђ?

— + 32 градус. Су коенырга барабызмы?

— Кая?

— Иделгђ инде.

— Барабыз.

II.  

 

-у/-њ — аффиксы имени действия, выражающего действие в форме имени.