Моносахаридтер

Моносахаридтер ішіндегі аса маңыздыларына гексозаның изомерлері глюкоза мен фруктоза жатады.

Глюкоза немесе жүзім қанты. Глюкозаның молекулалық формуласы С₆Н₁₂О₆.

Құрылымдық формулары мынадай:

 

 

 

 

Глюкоза сірке ангидридімен әрекеттесіп күрделі эфир пентаацетилглюкоза түзеді:

 

ОНС−(СНОН)₄−СН₂−ОН+5(СН₃−СО)₂О→

→ОНС−(СНОСОСН₃)₄−СН₂ОСОСН₃+5СН₃СО

 

Глюкоза альдегидтер сияқты аммиактағы күміс (I) оксидімен әрекеттесіп тотығады:

 

СН₂−ОН−(СНОН)₄−СНО +Ag₂O→

→CH₂OH−(CHOH)₄−CООН +2Ag

 

Глюкоза никель катализаторы қатысында сутекпен тотықсызданып алты атомды спиртке айналады:

_Ni

СН₂ОН−(СНОН)₄−СНО + Н₂ → СН₂ОН−(СНОН)₄−СН₂ОН

 

 

Глюкозаның аса маңызды химиялық қасиеттеріне оның микроорганизмдер бөліп шығаратын органикалық катализаторлар-ферментер әсерінен ашуы жатады. Глюкоза ашығанда әр түрлі өнімдер түзеді.

Ашытқы ферментерінің әсерінен глюкозаның этил спиртіне айналуының жиынтық теңдеуі мынадай:

С₆Н₁₂О₆ → 2С₂Н₅ОН + 2СО₂

 

Сүт қышқылы бактериялары ферменттерінің әсерінен глюкоза ашып сүт қышқылына айналады:

 

С₆Н₁₂О₆→2СН₃−СНОН−СООН

 

Сүт ірігенде сүт қышқылы түзіледі.

 

Бақылау сұрақтар:

1. Сахаридтердің жалпы сипаттамасы. Олардың жіктелуі

2. Моносахаридтер: рибоза, глюкоза, фруктоза, манноза, галактоза. Олардың құрылысы. Моносахаридтердің алу әдістері

3. Моносахаридтердің физикалық, химиялық қасиеттері: тотықсыздану, тотығу, фосфорилдеу процестері. Глюкозаның тірі организмде ферментативтік ыдырауы.

 

Дәріс №21

Тақырып: Дисахаридтер және полисахаридтер. Жалпы сипаттамасы

Жоспар:

1. Дисахаридтердің сипаттамасы:

2. Сахароза және фруктозаның құрылымдары

3. Дисахаридтердің ролдері

4. Полисахаридтер

5. Гликогеннің биосинтезі

6. Гликогеннің ыдырауы

7.

Дәріс мақсаты: Дисахарид мен полисахаридтердің құрылысы, қасиеттері және организмде атқаратын ролімен танысу.

 

Дәріс мәтіні (қысқаша):