Болуы керек.
Іс-әрекеттер:
1. Науқасқа процедура мақсатын, барысын түсіндіру, келісімін алу.
2. Процедураны жүргізуге қарсы көрсетпелер жоқтығына көз жеткізу.
3. Жүйені дәрілік затпен (дәрігердің тағайындағаны бойынша) толтыру,
1м биіктікте штативке бекіту, жүйенің алдыңғы және артқы
қабырғаларына жылытқышты бекіту.
4. Сырқатты сол жақ қырынан кушетканың шетіне тізесін кіндігіне
жақындата бүгіп жатқызу керек, шымылдықты қойыңыз;
5 . Халат, қолғапты кийіңіз. Науқастың жамбасы астына клеенка, үстінен
жаялықты жайыңыз.
6. Сол қолмен құйрықты ашып, оң қолмен жүйенің үштігін
ақырын айналдырып тік ішекке алдымен кіндікке қарай 3-4см, содан
соң омыртқаға қатарластырып 10-15см тереңдікке енгізіңіз;
7. Жүйедегі қысқышты ашып енгізілетін ерітінді тамшыларының жиілігін
реттеңіз ( минутына 60-80 тамшы);
8. Дәріні енгізіп болғаннан соң қысқышты жауып, жүйені ақырындап
шығарып алыңыз.
9. Сырқатты ыңғайлы етіп жатқызып, үстіне көрпе жабыңыз.
10. Клеенканы 1% лизоформин ерітіндісіне малынған дәке салфеткамен
сүртіңіз;
11. Қолғапты шешіп, дезерітіндіге салыңыз, қолды жуыңыз.
12. Тағайындау парағына процедураның орындалғаны және науқастың
реакциясы туралы белгілеңіз.
Клизма қойғаннан кейін құралдарды өңдеу
Ұштық, жел шығаратын түтік, асқазан зонды манипуляция жасағаннан соң залалсыздандыру алдындағы өңдеудін бірінші үш кезеңінен өтеді:
1. 0,06% деохлор ерітіндісі бар бөлек ыдыста жуады.
2. 0,06% деохлор ерітіндісіне 1 сағатқа салып қояды.
3. Ағынды су астында шаяды.
Залалсыздандыру алдындағы өңдеуден соң, резеңке бұйымдар автоклавқа салынады: қысым 1,1 атм, t-120°С, уақыты 45 минут.
Жел шығаратын түтікті қолдану алгоритмі
Мақсаты: ішектегі газдарды сыртқа шығару.
Көрсетпелері: метеоризм, ішек атониясы, дәрілік клизманы қойған кезде
Қарсы көрсетпелер: ішектен қан кету, тік ішектің төмен түсуі.
Жабдықталуы: стерильді жел шығаратын түтікше, стерильді астауша, вазелин майы, стерильді таңу материалы, биялай, шымылдық, халат, үлкен жаялық, дәрет ыдысы, шпатель.
Міндетті шарттар: жел шығару түтікшесі 1 сағатқа дейін қойылады.
Іс-әрекетер алгоритмі:
1. Науқасқа процедура мақсатын, барысын түсіндіру және келісімін алу.
2. Науқастың кереуеті жанына шымылдықты қою.
3. Науқасқа сол қырымен жатуына көмектесі, аяқтарын ішіне қарай бұгу.
4. Қолғапты кию.
5. Науқастың жамбасының астына клеенка, үстіне жаялықты төсеп қою.
6. Кереуеттің жанына орындықтың үстіне ішінде шамалы суы бар дәрет ыдысын қою.
7. Түтікшенің бас жағын 20-30см-ге дейін вазелинмен майлау.
8. Түтікшені ортасынан бүгіп, бос ұшын 4-ші 5-ші саусақтармен ұстау қажет, ал бас жағын қарындаш ұстағандай етіп ұстау керек.
9. Сол қолдың 1-2-ші саусақтарымен құйрығын ашып, оң қолмен жел шығаратын түтікшені 20-30см тереңдікке енгізу қажет.
10. Түтікшенің бос ұшын дәрет ыдысына салу керек.
11. Белгілі уақыт өткеннен соң (1 сағатқа дейін) түтікшені алу қажет.
12. Қолданылған түтікшені зарарсыздандыру ерітіндісіне салу керек.
13. Анальді аймақты вазелин майына батырылған салфеткамен сұрту.
14. Клеенка және салфетканы арнайы қапшыққа салу.
Қолғапты шешу, дезерітіндіге тастау, қолды жуып құрғату
Қуықты катетерлеу
Қуықты катетерлеу уретралды катетер көмегімен жүргізіледі. Уретралды катетер - зәр шығару каналы арқылы қуыққа жіберілетін түтікше.
Катетер түрлері: резеңке (жұмсақ), темір (қатты), эластикалық (жартылай қатты).
Резеңке катетер - ұзындығы 25-30 см, диаметрі 0,33-тен 10 мм дейін болатын резеңке түтікше. Катетердің соңы жабық, жанында сопақ тесігі бар (Нелатон катетері). Тиманның резеңке катетерінің ұшы тұмсық сияқты иілген. Темір катетер ұстағыш, өзек және тұмсықтан тұрады. Ер адам катетерінің ұзындығы 30 см, әйелдердікі 12-15 см, кішкене иілген тұмсығы бар.
Катетерлеуге көрсетпелер:
- зәрдің жіті тоқтауы;
- қуықты жуып-шаю;
- қуыққа дәрілер енгізу;
- басқа жол болмаған жағдайда зәрді тексеруге алу.
Қарсы көрсетпелер:
- зәр шығару каналының жарақаты.
Әйелдердің қуығын катетерлеу
Іс-әрекет алгоритмі:
1. Науқасты шалқасынан, тізесін бүгіп, шат аралы-
ғын кеңірек ашып жатқызыңыз. Астына жайма төсеңіз, дәрет
ыдысын қойыңыз.
2. Қолды сабындап жуыңыз, қолғап киіңіз.
3. Сыртқы жыныс мүшелерін Эсмарх кружкасының көмегімен жылы (35° С) фурацилин немесе калий перманганатының әлсіз ерітіндісімен жуыңыз.
4. Дезерітіндіден алынған пинцетпен мақта шаригін алып антисептик ерітіндісіне малып алыңыз.
5. Сол қолдың 1 және 2 саусағымен үлкен және кіші жыныс еріндерін ажыратыңыз.
6. Оң қолдағы пинцетпен сыртқы несеп жолдарының тесігін антисептикалық ерітіндімен өңдеңіз. Қолданылған шариктерді О,06% деохлор ерітіндісіне, ал пинцетті дезерітіндіге салыңыз.
7. Астаушадағы катетердің ұшынан 5-6 см қашықтықта залалсызданған вазелин майын құйыңыз.
8. Оң қолмен астаушадан залалсыздандырылған пинцетпен
катетерді алыңыз.
9. Катетерді пинцетпен ұстап отырып, оны зәр шығаратын каналға 3-5 см енгізіңіз, соңын дәрет ыдысына салыңыз. Катетер қуыққа енген кезде, катетерден зәр көрінеді.
10. Қуықты толық босату үшін сол қолмен қасаға үстінен бірнеше рет жеңіл басыңыз.
11. Зәрдің қалдығы зәр шығаратын каналды жуып өтетіндей етіп, катетерді абайлап шығарыңыз.
11 Халі ауыр науқастарды куту
Халі ауыр науқастың төсеніштері мен іш киімдерін ауыстыру 7 күнде бір рет болуы керек. Егер төсеніштері ластанса, онда тез арада ауыстырылады. Ал операциядан кейінгі науқастардың төсеніштерін қажетіне қарай ауыстырып отырады. Ластанған төсеніштері мен киімдері арнайы клеенкадан тігілген қапқа салынып, арнайы жуылатын орынға жіберіледі. Ал жұқпалы ауру мен операциядан кейінгі төсеніштер мен іш киімдер жуу алдында зарарсыздандыруға тартылады. Әрбір науқас ауруханадан шыққан соң, төсеніштер, іш киімдер, матрастар ауыстырылып, зарарсыздандыру камерасында зарарсыздандыруға тартылады.
Ауыр халде жатқан науқастарға көрсетілетін күтімнің ең бастылары:
науқастың төсегін, іш киімдерін ауыстыру; теріні күту және ойылудың алдын алу; ойылуды емдеу; ауызды, құлақты, көзді, мұрынды күту.
Ауыр халдегі науқастың астын жуып шаю
Жуып шаюға қажетті ыдысты (25-ЗО°С жылы су құйылған Эсмарх кружкасын немесе баска ыдысты). домалақтанған мақталарды, дәрет ыдысын, клленка, шымылдық, қолғап, корнцанг дайындау.
Іс-әрекеттің реті:
1. Қолдарыңызды жуып, кептіріп, колғап киіңіз.
2. Науқасқа іс-шараның жүргізілу ретін түсіндіріңіз.
3. Шымылдық құрыңыз.
4. Науқастың астына клеенка төсеп, дәрет ыдысын қойыңыз.
5. Дайындалған қажетті заттарды науқастын төсегінің жанына әкеліңіз.
6. Жыныс мүшелерін жалаңаштаңыз.
7. Жыныс мүшесінің басын ашыңыз.
8. Жыныс мүшесінің басын ұш жағын абайлап тарта отырып жуыңыз.
9. Жыныс мүшесінің басын уретра тесігінен сыртқа карай бағыттап айналдыра отырып дымқыл мақтамен жуыңыз.
10.Жыныс мүшесінің ұшын қалпына келтіріңіз.
11 .Ұманы жуу үшін науқасқа аяғының арасын ашуын өтініңіз.
12. Ұманы, оның үстіндегі тері қыртысын дымқыл мақтамен жайлап жуыңыз. Құрғатыңыз.
13. Мақтаны ауыстыра отырып, тік ішек тесігін жуыңыз. Құрғатыңыз.
14. Шап аралығын тұтас жуып, құрғатыңыз. Дәрет ыдысын алып тастаңыз.
15. Қолғапты шешіп, зарарсыздандырғыш ерітіндісі бар ыдысқа салыңыз.
16. Науқасқа ыңғайлы жатуына көмектесіңіз.
17. Науқастың тәсегін реттеңіз.
18. Қолданылған заттарды өңдеңіз.
19. Қолдарыңызды өңдеңіз.
Төсек тартып жатқан науқастар физиологиялық шығарымдарын төсекте орындауға мәжбүр. Сондықтан дәрет ыдысы мен зәр қабылдағышты мейірбике береді.
Дәрет ыдысын беру
Төсек тартып жатқан науқастарға ішегін және қуығын (әйелдер) босату үшін дәрет ыдысын беру қажет. Қалыпты жағдайда адам үлкен дәретке тәулігіне 1 рет, ал кіші дәретке тәулігіне 5-6 рет отырады. Дәрет ыдысы резеңке, эмалданған, пластмасс болады.
Дәрет ыдысын, клеенка, шымылдық дайындау.
Іс-әрекет реті:
1.Таза зарарсыздандырылған дәрет ыдысын ағынды жылы сумен шайыңыз. Дәрет ыдысында біраз су қалдырыңыз.
2. Қолдарыңызды жуыңыз, колғап киіңіз.
3. Науқастың тесегін қоршағандардан шымылдықпен бөліңіз.
4. Науқастың оң жағына тұрыңыз.
Науқасты жуындыру
Жылы су кұйылған леген, сүлгі дайындап алу керек. Іс-әрекет реті:
1. Қолдарынызды жуып, колғап киіңіз.
2. Сүлгіні суға матырып алыңыз.
3. Дымқыл сүлгімен науқастың бетін, содан кейі кұлактарын, мойнын, қолдарын сүртіңіз.
4. Екінші сүлгімен кұрғатыңыз.
5. Қолғапты шешіп, қолдарыңызды жуыңыз.
Сыртқы жыныс мүшелері мен шап аралығының терісі жиырылған жер күнделікті жууды қажет етеді. Өздігінен қозғалатын науқастар бұл үшін бидені пайдаланады. Ауыр халдегі науқастарды әр дәретке отырған сайын, ал нәжісі мен зәрі тоқтамайтындарды - шап қыртысы терісінің сызылуын және қабынуын болдырмау үшін күніне бірнеше рет шайып жуу керек. Әйелдерді жиірек жуып шаяды.
Ауыр халдегі науқас әйелдің астын жуып шаю
Жуып шаюға қажетті ыдысты (25-30°С жылы су құйылған Эсмарх кружкасын немесе басқа ыдысты), домалактанған мақталарды, дәрет ыдысын, клленка, шымылдық, қолғап, корнцанг дайындау.
Іс-әрекеттің реті:
1. Қолдарыңызды жуып, кептіріп, колғап киіңіз.
2. Науқасқа ісшараның жүргізілу ретін түсіндіріңіз.
3. Шымылдық кұрыңыз.
4. Науқастың астына клеенка төсеп, дәрет ыдысын қойыңыз.
5. Дайындалған қажетті заттарды науқастың төсегінің жанына әкеліңіз.
6. Наукаска аяктарын тізесінен бүгіп, арасьш ашуын өтініңіз.
7. Шап үстін, сан аймаған, шап кыртысын мақтаны ауыстыра отырып жуыңыз.
8. Үлкен жыныс еріндерін ашып, тері қыртысын мақтаны ауыстыра отырып, жоғарыдан төмен қарай абайлап жуыңыз.
9. Кіші жыныс еріндерін ашып, мақтаны ауыстыра отырып, жоғарыдан төмен қарай абайлап жуыңыз.
10. Жылы сумен шап аралығын жоғарыдан төмен қарай шайыңыз.
11.Сүлгімен мұқият құрғатыңыз.
12. Мақтаны ауыстыра отырып, тік ішек тесігін жуыңыз.
13. Оны құрғатыңыз.
14. Дәрет ыдысын алып тастаныз.
15. Қолғапты шешіп, зарарсыздандырғыш ерітіндісі бар салыңыз.
16. Науқасқа ыңғайлы жатуына көмектесіңіз.
17. Науқастың төсегін реттеңіз.
18. Қолданылған заттарды өңдеңіз.
19. Қолдарыңызды өңдеңіз.
Ауыр халдегі науқастың астын жуып шаю
Жуып шаюға қажетті ыдысты (25-ЗО°С жылы су құйылған Эсмарх кружкасын немесе басқа ыдысты). домалақтанған мақталарды, дәрет ыдысын, клленка, шымылдық, колғап, корнцанг дайындау.
Іс-әрекеттің реті:
1. Қолдарыңызды жуып, кептіріп, қолғап киіңіз.
2. Науқасқа ісшараның жүргізілу ретін түсіндіріңіз.
3. Шымылдық кұрыңыз.
4. Науқастың астына клеенка төсеп, дәрет ыдысын қойыңыз.
5. Дайындалған қажетті заттарды науқастың төсегінін жанына
әкеліңіз.
6. Жыныс мүшелерін жалаңаштаңыз.
7. Жыныс мүшесінің басын ашыңыз.
8. Жыныс мүшесінің басын ұш жағын абайлап тарта отырып жуыңыз.
9. Жыныс мүшесінің басын уретра тесігінен сыртқа қарай бағыттап айналдыра отырып дымқыл мақтамен жуыңыз.
10.Жыныс мүшесінің ұшын қалпына келтіріңіз.
11 .Ұманы жуу үшін науқасқа аяғының арасын ашуын өтініңіз.
12.Ұманы, оның үстіндегі тері қыртысын дымқыл мақтамен жайлап жуыңыз. Құрғатыңыз.
13. Мақтаны ауыстыра отырып, тік ішек тесігін жуыңыз. Құрғатыңыз.
14. Шап аралығын тұтас жуып, құрғатыңыз. Дәрет ыдысын алып
тастаңыз.
15. Қолғапты шешіп, зарарсыздандырғыш ерітіндісі бар ыдысқа
салыңыз.
16. Науқасқа ыңғайлы жатуына кемектесіңіз.
17. Науқастың төсегін реттеңіз.
18. Қолданылған заттарды өңденіз.
19. Қолдарыңызды өңдеңіз.
Төсек тартып жатқан науқастар физиологиялық шығарымдарын төсекте орындауға мәжбүр. Сондықтан дәрет ыдысы мен зәр қабылдағышты мейірбике береді.
Дәрет ыдысын беру
Төсек тартып жатқан науқастарға ішегін және қуығын (әйелдер) босату үшін дәрет ыдысын беру қажет. Қалыпты жағдайда адам үлкен дәретке тәулігіне 1 рет, ал кіші дәретке тәулігіне 5-6 рет отырады. Дәрет ыдысы резеңке, эмалданған, пластмасс болады.
Дәрет ыдысын, клеенка, шымылдық дайындау.
Іс-әрекеттің реті:
1.Таза зарарсыздандырылған дәрет ыдысын ағынды жылы сумен шайыңыз. Дәрет ыдысында біраз су қалдырыңыз.
2. Қолдарыңызды жуыныз, қолғап киіңіз.
3. Науқастың төсегін қоршағандардан шымылдықпен бөліңіз.
4. Науқастың оң жағына тұрыңыз.
5. Науқастың жамбасының астына клеенка төсеңіз.
6. Сол қолыңызды науқастың кұйымшағынын астына салып, бөксесін көтеріңкіреңіз (науқастың аяқтарын тізесінде бүгілген).
7. Оң қолынызбен дәрет ыдысын науқастың бөксесінің астына қойыңыз.
8. Үлкен дәретке отырғаннан кейін дәрет ыдысын, клеенканы алып тастаңыз. Дәрет ыдысын клеенкамен жабыңыз, дәретханаға апарып, ішіндегісін төгіңіз. Науқастың астын жуып шайыңыз. Шымылдықты алып тастаңыз.
9. Дәрет ыдысын босатқаннан кейін оны ыстық сумен мұқият жуып, 1-2% хлорлы әк, 3% хлорамин ерітіндісімен зарасыздандырады.
Зәр қабылдағышты беру
Іс-әрекет реті:
1. Колғап киіңіз.
2. Зәр кабылдагышты жылы сумен шайыңыз.
3. Науқастың төсегін коршағандардан шымылдыкпен белініз. Мүмкіндігіне қарай баска науқастардьщ палатадан шыгуын сұрайсыз.
4. Зәр қабылдағышты беріп, устін жабыңыз.
5. Зәр шығарғаннан кейін, зәр қабылдағышты босатып, оны зарарсыздандырыңыз да артынан жуыңыз.
6. Клеенканы алып, науқасты ыңғайлы жатқызыңыз, оның үстін жауыға, шымылдықты алып тастаңыз.
Зәр қабылдағышты тәулігіне 1 рет калий перманганатының әлсіз ерітіндісімен шайып -тұру қажет.
Науқастың төсегін даярлау
Төсек орынды дұрыс дайындау және оның жағдайын қадағалау өте маңызды, әсіресе, ауыр халдегі науқастар үшін. Іс-әрекет реті:
1. Төсекке матрац салыңыз.
2. Зәрі мен нәжісі тоқтамайтын науқастардың матрацының үстіне клеенканы бекітіңіз.
3. Матрацтың үстіне ақ жайма жабыңыз, оның шеттерін матрацтың астына тығыңыз да матрацтың шеттеріне бекітіңіз.
4. Жастықтардың қабын кигізіңіз.
5. Астыңғы жастықты тура, ал үстінгі жастықты төсектің аркалығына тірелетіндей қылып сәл жоғары салыңыз.
6. Көрпенің қабын кигізіңіз.
Төсек орынды ауыстыру
Төсек орын мен іш киім таза болуы қажет. Оларды 7-10 күнде 1 рет, қажеттігіне қарай одан да жиірек ауыстырады. Төсек орын мен іш киімді ауыстыру өте епті жүргізілуі керек.Төсек тартып жатқан ауыр халдегі наукастардың төсек орыи ауыстырудын екі тәсілі бар.
I тәсіл:
1.Науқасты жайлап бір қырына жаткызыңыз, жастықты алып тастаныз.
2.Босаған жактагы кір жапкышты ұзына бойына бинт тәрізді шиыршықтаңыз.
3.Босаған жерге ұзынша бойына бүктелген тазасын төсеңіз.
4.Науқасты таза жапқышқа екінші қырымен жатқызыңыз.
5.Ұсталынған жапқышты алып тастаңыз.
6.Тазасын төсеп, тегістеңіз.
7.Жастығын салып, науқастың үстін жабыңыз.
8.Ұсталынған жапқышты қапқа салып, шаруашылық мейірбикесіне өткізіңіз.
9. Палатаны ылғалды тазалап, желдету керек.
II тәсіл: науқасқа мүлдем қозғалуға болмайтын жағдайда көмекшінің көмегімен жүргізіледі:
1. Таза жапқышты көлденеңінен шиыршықтаңыз.
2. Көмекші науқастың денесін әр тухынан көтеріңкіреп, демеп тұрады.
3. Мейірбике төсек жапқышты бас жағынан бастап ауыстырады.
4. Ұсталынған жапқышты шиыршықтайды, оның орнына тазасын төсейді.
5. Таза жапқышты төсеп, тегістеңіз.
6. Жастығын салып, науқастың үстін жабыңыз.