Тура пропорционал шамалар

Егер екі шаманың біреуін бірнеше есе арттырғанда, екіншісі де сонша есе арттырса, онда мұндай шамалар тура пропорционал шамалар деп аталады.

Мысалы: заттың бағасы тұрақты болғанда, заттың мөлшері артса, оның құны да артады. Мұнда зат мөлшері мен құны тура пропорционал.

Жиі кездесетін тура пропорционал шамалар:

1. Заттың бағасы тұрақты болғандағы құны мен мөлшері;

2. Тұрақты жылдамдықпен жүргендегі жол мен уақыт;

3. Квадраттың қабырғасы мен периметрі;

4. Заттың көлемі мен массасы, т.с.с.

 

Масштаб

Картадағы кескін ұзындығының оған сәйкес жер бетіндегі қашықтыққа қатынасы масштаб деп аталады.

 

Мысалы: картаның масштабы 1:100 000 болса, онда картадағы 1 см кесіндіге жер бетіндегі 100 000 см =1000 м =1км сәйкес келеді.

 

Мысалы: 1:2500 масштабындағы 3 см кескінге сәйкес жер бетінің өлшемін тап, онда 3•2500=7500см =75 м, яғни 3 см 75 м-ге сәйкес.